TAN-T-merge
grc
name
Categories, Aristotle, Greek text by Minio-Paluello
license
http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
tag:textalign.net,2015:license:by/4.0/
by_4.0
by 4.0
Attribution 4.0 International
attribution 4.0 international
licensor
source
http://lccn.loc.gov/50036648
L. Minio-Paluello, Aristotelis categoriae et liber de interpretatione. Oxford, 1949
key
If a target file does not explicitly give the <body>'s @in-progress the value of true() a warning will be returned.
Target file is marked as being in progress.
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-key:evagrius
General keywords associated with the Aristotle TAN collection
see-alsos (2)
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-t:ar.cat.grc.1949.minio-paluello:object-refs
Categories, Aristotle, Greek text by Minio-Paluello, object-based references
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-t:ar.cat.grc.1949.minio-paluello:semantic-refs
Categories, Aristotle, Greek text by Minio-Paluello
definitions
http://dbpedia.org/resource/Categories_(Aristotle)
Ἀριστοτέλης, Κατηγορίαι
ἀριστοτέλης, κατηγορίαι
Aristotle, Categories
aristotle, categories
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:textalign.net,2015:div-type:paragraph
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:p
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:xhtml:p
http://dbpedia.org/resource/Paragraph
paragraph
tei p
xhtml p
tag:textalign.net,2015:div-type:sentence
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:s
http://dbpedia.org/resource/Sentence_(linguistics)
sentence
tei s
tag:textalign.net,2015:div-type:independent_clause
https://dbpedia.org/resource/Independent_clause
independent clause
used to identify two or more sentence parts that have a subject and predicate and function as a sentence.
http://viaf.org/viaf/299582703
tag:kalvesmaki.com,2014:self
tag:kalvesmaki@gmail.com,2014:self
Joel Kalvesmaki
joel kalvesmaki
http://schema.org/editor
tag:textalign.net,2015:role:editor
editor
revisor
http://www.w3.org/1999/xhtml/vocab#stylesheet
tag:textalign.net,2015:role:stylesheet
stylesheet
tag:textalign.net,2015:relationship:alternatively-divided-edition
alternatively divided edition
alternatively divided copy
alternatively segmented edition
alternatively segmented copy
resegmented copy
Used by a class 1 file to point to another class 1 file that contains the identical transcription for the same version of the same work on the same textual object, but divides that transcription into a different reference system. If this value is invoked, the text-joined text content of <body> must be identical, following TAN rules for joining leaf divs. This <relationship> is useful for developing a concordance between alternative reference systems for the same text.
tag:textalign.net,2015:relationship:old-version
old version
TAN file superseded by the present file, and part of the same editorial stream. The alterations are considered not to warrant a new @id in the rootmost element.
alter
tag:textalign.net,2015:normalization:hyphens-discretionary-removed
no hyphens
Discretionary word-break line-end hyphens have been deleted.
resp
changes (2)
Copied from official examples to begin new Aristotle collection.
Started new file.
fra
name
Categories, Aristotle, French translation by J. Barthélemy Saint-Hilaire
license
http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
tag:textalign.net,2015:license:by/4.0/
by_4.0
by 4.0
Attribution 4.0 International
attribution 4.0 international
licensor
source
http://id.lib.harvard.edu/aleph/002773288/catalog
Logique d'Aristote: Traduite en français pour la première fois et accompagnée de notes perpétuelles par J. Barthélemy Saint-Hilaire. Paris : Ladrange, 1839-1844.
key
If a target file does not explicitly give the <body>'s @in-progress the value of true() a warning will be returned.
Target file is marked as being in progress.
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-key:evagrius
General keywords associated with the Aristotle TAN collection
see-alsos (2)
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-t:ar.cat.grc.1949.minio-paluello:semantic-refs
Categories, Aristotle, Greek text by Minio-Paluello
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-t:ar.cat.fra.1844.saint-hilaire:semantic-refs
Categories, Aristotle, French translation by J. Barthélemy Saint-Hilaire
definitions
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:textalign.net,2015:div-type:paragraph
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:p
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:xhtml:p
http://dbpedia.org/resource/Paragraph
paragraph
tei p
xhtml p
tag:textalign.net,2015:div-type:sentence
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:s
http://dbpedia.org/resource/Sentence_(linguistics)
sentence
tei s
tag:textalign.net,2015:div-type:independent_clause
https://dbpedia.org/resource/Independent_clause
independent clause
used to identify two or more sentence parts that have a subject and predicate and function as a sentence.
tag:textalign.net,2015:div-type:title
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:title
http://dbpedia.org/resource/Title_(publishing)
title
tei title
tag:textalign.net,2015:stylesheet:remodel-via-tan-t
Stylesheet to create a TAN file.
Stylesheet at: ../../do%20things/configure%20parameters/parameters-for-TAN-output.xsl
http://dbpedia.org/resource/Categories_(Aristotle)
Ἀριστοτέλης, Κατηγορίαι
ἀριστοτέλης, κατηγορίαι
Aristotle, Categories
aristotle, categories
http://viaf.org/viaf/299582703
tag:kalvesmaki.com,2014:self
tag:kalvesmaki@gmail.com,2014:self
Joel Kalvesmaki
joel kalvesmaki
http://schema.org/editor
tag:textalign.net,2015:role:editor
editor
revisor
http://www.w3.org/1999/xhtml/vocab#stylesheet
tag:textalign.net,2015:role:stylesheet
stylesheet
tag:textalign.net,2015:relationship:model
model
Used by a class 1 TAN file to point to another that has the structure the source file has adopted for structuring div elements and assigning values to @n and @type.
tag:textalign.net,2015:relationship:alternatively-divided-edition
alternatively divided edition
alternatively divided copy
alternatively segmented edition
alternatively segmented copy
resegmented copy
Used by a class 1 file to point to another class 1 file that contains the identical transcription for the same version of the same work on the same textual object, but divides that transcription into a different reference system. If this value is invoked, the text-joined text content of <body> must be identical, following TAN rules for joining leaf divs. This <relationship> is useful for developing a concordance between alternative reference systems for the same text.
tag:textalign.net,2015:relationship:old-version
old version
TAN file superseded by the present file, and part of the same editorial stream. The alterations are considered not to warrant a new @id in the rootmost element.
alter
tag:textalign.net,2015:normalization:hyphens-discretionary-removed
no hyphens
Discretionary word-break line-end hyphens have been deleted.
resps (4)
changes (7)
Hand-adjusted div boundaries against the Greek model.
Input from file:/C:/Users/jdkalv/Dropbox/TAN/library-arithmeticus/aristotle/ar.cat.fra.1844.saint-hilaire.log-native.xml proporitionally inserted into template at file:/C:/Users/jdkalv/Dropbox/TAN/library-arithmeticus/aristotle/ar.cat.grc.1949.minio-paluello.log-native.xml
Input from file:/C:/Users/jdkalv/Dropbox/TAN/library-arithmeticus/aristotle/ar.cat.fra.1844.saint-hilaire.log-after-grc-a.xml proporitionally inserted into template at file:/C:/Users/jdkalv/Dropbox/TAN/library-arithmeticus/aristotle/ar.cat.grc.1949.minio-paluello.log-native.xml
Input from file:/C:/Users/jdkalv/Dropbox/TAN/library-arithmeticus/aristotle/ar.cat.fra.1844.saint-hilaire.log-after-grc-b.xml proporitionally inserted into template at file:/C:/Users/jdkalv/Dropbox/TAN/library-arithmeticus/aristotle/ar.cat.grc.1949.minio-paluello.log-native.xml
Removed summaries, titles that were redundant with the reference system (e.g., CHAPITRE PREMIERE)
Copied from official examples to begin new Aristotle collection.
Began new file
ara1
name
Categoriae by Aristotle in ara published 1948
license
http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/
tag:textalign.net,2015:license:zero/1.0/
public zero
publicdomain_zero_1.0
publicdomain zero_1.0
CC0 1.0 Universal
cc0 1.0 universal
licensor
key
If a target file does not explicitly give the <body>'s @in-progress the value of true() a warning will be returned.
Target file is marked as being in progress.
Users should be warned about TAN files whose last change was made by an algorithm.
The last change in the dependency was made by an algorithm.
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-key:dcgas
Definitions of entities mentioned in DCGAS files
source
http://lccn.loc.gov/ne66000468
Aristotle Manṭiq 1948
aristotle manṭiq 1948
Aristotle Manṭiq Arisṭū 1948 ʿAbd al-Raḥmān Badawī
aristotle manṭiq arisṭū 1948 ʿabd al raḥmān badawī
Manṭiq Arisṭū
manṭiq arisṭū
Aristotle Manṭiq 1949
aristotle manṭiq 1949
Aristotle Manṭiq Arisṭū 1949 ʿAbd al-Raḥmān Badawī
aristotle manṭiq arisṭū 1949 ʿabd al raḥmān badawī
Aristotle Manṭiq Arisṭū 1949-1952 ʿAbd al-Raḥmān Badawī
aristotle manṭiq arisṭū 1949 1952 ʿabd al raḥmān badawī
Aristotle Manṭiq 1952
aristotle manṭiq 1952
Aristotle Manṭiq Arisṭū 1952 ʿAbd al-Raḥmān Badawī
aristotle manṭiq arisṭū 1952 ʿabd al raḥmān badawī
Romanized. Aristotle Logic
Published 1948-53
see-alsos (2)
tag:kalvesmaki.com,2014:conversion:tan-tei:dcgas-Arist-Ar_007
Categoriae by Aristotle in ara published 1948
tag:kalvesmaki.com,2014:conversion:tan-tei:dcgas-Arist-Ar_007.ref-scriptum-native-by-page
Categoriae by Aristotle in ara published 1948 as TAN-T resegmenting the text via untyped pb
definitions
tag:textalign.net,2015:stylesheet:convert-tan-tei-to-tan-t
Stylesheet to create a TAN file.
Stylesheet at: ../../do%20things/configure%20parameters/parameters-for-TAN-output.xsl
http://dbpedia.org/resource/Categories_(Aristotle)
Aristotle, Categoriae
aristotle, categoriae
Categoriae
categoriae
Categories (Aristotle)
categories (aristotle)
The Categories (Greek Κατηγορίαι Katēgoriai; Latin Categoriae) is a text from Aristotle's Organon that enumerates all the possible kinds of things that
tag:textalign.net,2015:div-type:heading
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:head
heading
tei head
tag:textalign.net,2015:div-type:paragraph
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:p
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:xhtml:p
http://dbpedia.org/resource/Paragraph
paragraph
tei p
xhtml p
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:kalvesmaki.com,2014:stylesheet:convert-dcgas-to-tan
Stylesheet for converting TEI.2 from the Digital Corpus for Greco-Arabic Studies to TAN-TEI
http://viaf.org/viaf/2792647
Uwe Vagelpohl
uwe vagelpohl
http://www.w3.org/1999/xhtml/vocab#stylesheet
tag:textalign.net,2015:role:stylesheet
stylesheet
http://schema.org/editor
tag:textalign.net,2015:role:editor
editor
revisor
tag:textalign.net,2015:role:funder
funder
agent that provides money
intended to map to tei:funder
http://dbpedia.org/resource/Andrew_W._Mellon_Foundation
Andrew W. Mellon Foundation
andrew w. mellon foundation
The Andrew W. Mellon Foundation of New York City in the United States, is a private foundation with five core areas of interest, endowed with wealth accumulated
tag:textalign.net,2015:relationship:alternatively-divided-edition
alternatively divided edition
alternatively divided copy
alternatively segmented edition
alternatively segmented copy
resegmented copy
Used by a class 1 file to point to another class 1 file that contains the identical transcription for the same version of the same work on the same textual object, but divides that transcription into a different reference system. If this value is invoked, the text-joined text content of <body> must be identical, following TAN rules for joining leaf divs. This <relationship> is useful for developing a concordance between alternative reference systems for the same text.
resps (4)
changes (2)
Converted from original file at Arist-Ar_007
Converted from TAN-TEI to TAN-T.
ara3
name
Categoriae by Aristotle in ara published 1948
license
http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/
tag:textalign.net,2015:license:zero/1.0/
public zero
publicdomain_zero_1.0
publicdomain zero_1.0
CC0 1.0 Universal
cc0 1.0 universal
licensor
key
If a target file does not explicitly give the <body>'s @in-progress the value of true() a warning will be returned.
Target file is marked as being in progress.
Users should be warned about TAN files whose last change was made by an algorithm.
The last change in the dependency was made by an algorithm.
tag:kalvesmaki.com,2014:tan-key:dcgas
Definitions of entities mentioned in DCGAS files
source
http://lccn.loc.gov/49051769
Catégories Aristotle 1948
catégories aristotle 1948
Aristotle Les Catégories d'Aristote dans leurs versions syro-arabes 1948 Khalil Georr
aristotle les catégories d'aristote dans leurs versions syro arabes 1948 khalil georr
Les Catégories d'Aristote dans leurs versions syro-arabes édition de textes précédée d'une étude historique et critique et suivie d'un vocabulaire technique
les catégories d'aristote dans leurs versions syro arabes édition de textes précédée d'une étude historique et critique et suivie d'un vocabulaire technique
Catégories d'Aristote dans leurs versions syro-arabes
catégories d'aristote dans leurs versions syro arabes
[Édité par] Khalil Georr. Préf. de L. Massignon. Includes bibliographical references.
see-alsos (2)
tag:kalvesmaki.com,2014:conversion:tan-tei:dcgas-Arist-Ar_013
Categoriae by Aristotle in ara published 1948
tag:kalvesmaki.com,2014:conversion:tan-tei:dcgas-Arist-Ar_013.ref-scriptum-native-by-page
Categoriae by Aristotle in ara published 1948 as TAN-T resegmenting the text via untyped pb
definitions
tag:textalign.net,2015:stylesheet:convert-tan-tei-to-tan-t
Stylesheet to create a TAN file.
Stylesheet at: ../../do%20things/configure%20parameters/parameters-for-TAN-output.xsl
http://dbpedia.org/resource/Categories_(Aristotle)
Aristotle, Categoriae
aristotle, categoriae
Categoriae
categoriae
Categories (Aristotle)
categories (aristotle)
The Categories (Greek Κατηγορίαι Katēgoriai; Latin Categoriae) is a text from Aristotle's Organon that enumerates all the possible kinds of things that
tag:textalign.net,2015:div-type:paragraph
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:p
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:xhtml:p
http://dbpedia.org/resource/Paragraph
paragraph
tei p
xhtml p
tag:textalign.net,2015:div-type:title
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:title
http://dbpedia.org/resource/Title_(publishing)
title
tei title
tag:textalign.net,2015:div-type:heading
tag:textalign.net,2015:div-type:equiv:tei:head
heading
tei head
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:kalvesmaki.com,2014:stylesheet:convert-dcgas-to-tan
Stylesheet for converting TEI.2 from the Digital Corpus for Greco-Arabic Studies to TAN-TEI
http://viaf.org/viaf/2792647
Uwe Vagelpohl
uwe vagelpohl
http://www.w3.org/1999/xhtml/vocab#stylesheet
tag:textalign.net,2015:role:stylesheet
stylesheet
http://schema.org/editor
tag:textalign.net,2015:role:editor
editor
revisor
tag:textalign.net,2015:role:funder
funder
agent that provides money
intended to map to tei:funder
http://dbpedia.org/resource/Andrew_W._Mellon_Foundation
Andrew W. Mellon Foundation
andrew w. mellon foundation
The Andrew W. Mellon Foundation of New York City in the United States, is a private foundation with five core areas of interest, endowed with wealth accumulated
tag:textalign.net,2015:relationship:alternatively-divided-edition
alternatively divided edition
alternatively divided copy
alternatively segmented edition
alternatively segmented copy
resegmented copy
Used by a class 1 file to point to another class 1 file that contains the identical transcription for the same version of the same work on the same textual object, but divides that transcription into a different reference system. If this value is invoked, the text-joined text content of <body> must be identical, following TAN rules for joining leaf divs. This <relationship> is useful for developing a concordance between alternative reference systems for the same text.
resps (4)
changes (2)
Converted from original file at Arist-Ar_013
Converted from TAN-TEI to TAN-T.
grc
fra
ara1
ara3
1
1
grc
fra
ara1
ara3
1
1
1 1
grc
fra
1
1
1
1 1 1
grc
1
1
1
1
1 1 1 1
version
1 1 1 1 grc
1
1
1
1
grc
grc
1
Ὁμώνυμα λέγεται ὧν ὄνομα μόνον κοινόν, ὁ δὲ κατὰ τοὔνομα λόγος τῆς οὐσίας ἕτερος, οἷον ζῷον ὅ τε ἄνθρωπος καὶ τὸ γεγραμμένον·
grc
1
1
1
2
1 1 1 2
version
1 1 1 2 grc
1
1
1
2
grc
grc
2
τούτων γὰρ ὄνομα μόνον κοινόν, ὁ δὲ κατὰ τοὔνομα λόγος τῆς οὐσίας ἕτερος·
grc
1
1
1
3
1 1 1 3
version
1 1 1 3 grc
1
1
1
3
grc
grc
3
ἐὰν γὰρ ἀποδιδῷ τις τί ἐστιν αὐτῶν ἑκατέρῳ τὸ ζῴῳ εἶναι, ἴδιον ἑκατέρου λόγον ἀποδώσει.
version
1 1 1 fra
1
1
1
fra
fra
1
On appelle homonymes les êtres qui n'ont de commun entre eux qu'une appellation pareille, mais dont la définition, sous cette appellation identique, est essentiellement différente : par exemple, on appelle animal, l'homme réel et l'homme représenté en peinture. En effet, leur appellation seule est commune; mais leur définition essentielle est différente sous cette appellation; car si l'on veut définir ce qui fait un animal de l'un et de l'autre, ou donnera une définition différente de chacun d'eux.
grc
fra
1
1
2
1 1 2
grc
1
1
2
1
1 1 2 1
version
1 1 2 1 grc
1
1
2
1
grc
grc
1
συνώνυμα δὲ λέγεται ὧν τό τε ὄνομα κοινὸν καὶ ὁ κατὰ τοὔνομα λόγος τῆς οὐσίας ὁ αὐτός, οἷον ζῷον ὅ τε ἄνθρωπος καὶ ὁ βοῦς·
grc
1
1
2
2
1 1 2 2
version
1 1 2 2 grc
1
1
2
2
grc
grc
2
τούτων γὰρ ἑκάτερον κοινῷ ὀνόματι προσαγορεύεται ζῷον, καὶ ὁ λόγος δὲ τῆς οὐσίας ὁ αὐτός·
grc
1
1
2
3
1 1 2 3
version
1 1 2 3 grc
1
1
2
3
grc
grc
3
ἐὰν γὰρ ἀποδιδῷ τις τὸν ἑκατέρου λόγον τί ἐστιν αὐτῶν ἑκατέρῳ τὸ ζῴῳ εἶναι, τὸν αὐτὸν λόγον ἀποδώσει.
version
1 1 2 fra
1
1
2
fra
fra
2
On appelle synonymes les êtres qui ont à la fois une appellation commune, et sous cette appellation, une définition essentiellement pareille. Tels sont l'homme et le bœuf appelés tous deux du nom d'animal. L'homme et le bœuf, en effet, reçoivent l'appellation commune d'animal, et leur définition essentielle est identique; car si l'on veut définir ce qui fait un animal de l'un et de l'autre, on donnera une définition identique pour tous les deux.
grc
fra
1
1
3
1 1 3
version
1 1 3 grc
1
1
3
grc
grc
3
παρώνυμα δὲ λέγεται ὅσα ἀπό τινος διαφέροντα τῇ πτώσει τὴν κατὰ τοὔνομα προσηγορίαν ἔχει, οἷον ἀπὸ τῆς γραμματικῆς ὁ γραμματικὸς καὶ ἀπὸ τῆς ἀνδρείας ὁ ἀνδρεῖος.
version
1 1 3 fra
1
1
3
fra
fra
3
On appelle paronymes les êtres qui tirent d'un autre leur appellation nominale avec une différence de terminaison, comme grammairien tire la sienne de grammaire, et courageux de courage.
version
1 1 ara1
1
1
ara1
ara1
1
«المتفقة أسماؤها» — يقال إنها التى الاسم فقط عام لها، فأما قول الجوهر الذى بحسب الاسم، فمخالف. ومثال ذلك: الإنسان، والمصور — حيوان ؛فإن هذين الاسم فقط عام لها، فأما قول الجوهر الذى بحسب الاسم فمخالف؛ وذلك أن موفياً إن وفى فى كل واحد منهما ما معنى أنه حيوان، كان القول الذى يوفى فى كل واحد منهما خاصاً له.
version
1 1 ara3
1
1
ara3
ara3
1
بسم الله الرحمن الرحيم
ara1
1
head1
1 head1
version
1 head1 ara1
1
head1
ara1
ara1
head1
كتاب أرسطوطالس المسمى «قاطيغوريا»، أى «المقولات»
ara1
1
head2
1 head2
version
1 head2 ara1
1
head2
ara1
ara1
head2
〈المتفقة والمتواطئة والمشتقة〉
ara1
ara3
1
2
1 2
version
1 2 ara1
1
2
ara1
ara1
2
و«المتواطئة أسماؤها» — يقال إنها التى الاسم عام لها، وقول الجوهر الذى بحسب الاسم واحد بعينه أيضا. ومثال ذلك: الإنسان، والثور — حيوان ؛وقول الجوهر واحد بعينه أيضا، وذلك أن موفيا إن وفى فى كل واحد منها ما معنى أنه حيوان، كان القول الذى يوفى واحداً بعينه.
version
1 2 ara3
1
2
ara3
ara3
2
| المتفقة اسماوها
ara1
ara3
1
3
1 3
version
1 3 ara1
1
3
ara1
ara1
3
و«المشتقة أسماؤها» — يقال إنها التى لها لقب شىء بحسب اسمه، غير أنها مخالفة فى التصريف، ومثال ذلك: الفصيح — من الفصاحة، والشجاع — من الشجاعة.
version
1 3 ara3
1
3
ara3
ara3
3
| يقال انها التى الاسم فقط عام لها، فاما قول الجوهر الذى بحسب الاسم فمخالف. ومثال ذلك: الانسان والمصور حيوان. فان هذين الاسم فقط عام لهما؛ فاما قول الجوهر الذى بحسب الاسم فمخالف. وذلك ان موفيا ان وفى فى كل واحد منهما ما معنى انه حيوان كان القول الذى يوفى فى كل واحد منهما خاصيا له. والمتواطية اسماوها يقال انها التى الاسم عام لها وقول الجوهر الذى بحسب الاسم واحد بعينه ايضا. ومثال ذلك: الانسان والثور حيوان. فان هذين، اعنى الانسان والثور، يلقبان باسم عام اعنى حيوانا وقول الجوهر واحد بعينه ايضا. وذلك ان موفيا ان وفى فى كل واحد منهما ما معنى انه حيوان كان القول الذى يوفى واحدا بعينه. والمشتقة اسماوها يقال انها التى لها لقب شى بحسب اسمه، غير انها | مخالفة له فى التصريف. ومثال ذلك: الفصيح من الفصاحة والشجاع من الشجاعة.
ara3
1
title1
1 title1
version
1 title1 ara3
1
title1
ara3
ara3
title1
| كتاب ارسطوطاليس المسمى قاطيغورياس اى المقولات
grc
fra
ara1
ara3
2
2
grc
fra
ara1
ara3
2
1
2 1
grc
fra
2
1
1
2 1 1
version
2 1 1 grc
2
1
1
grc
grc
1
Τῶν λεγομένων τὰ μὲν κατὰ συμπλοκὴν λέγεται, τὰ δὲ ἄνευ συμπλοκῆς.
version
2 1 1 fra
2
1
1
fra
fra
1
Les mots peuvent être tantôt liés entre eux, tantôt séparés.
grc
fra
2
1
2
2 1 2
grc
2
1
2
1
2 1 2 1
version
2 1 2 1 grc
2
1
2
1
grc
grc
1
τὰ μὲν οὖν κατὰ συμπλοκήν, οἷον ἄνθρωπος τρέχει, ἄνθρωπος νικᾷ·
grc
2
1
2
2
2 1 2 2
version
2 1 2 2 grc
2
1
2
2
grc
grc
2
τὰ δὲ ἄνευ συμπλοκῆς, οἷον ἄνθρωπος, βοῦς, τρέχει, νικᾷ.
version
2 1 2 fra
2
1
2
fra
fra
2
Liés entre eux, quand on dit, par exemple: L'homme court, l'homme triomphe; séparés, quand on dit : Homme, bœuf, court, triomphe.
version
2 1 ara1
2
1
ara1
ara1
1
التى تقال: منها ما تقال بتأليف، ومنها ما تقال بغير تأليف. فالتى تقال بتأليف كقولك: الإنسان يحضر، الثور يغلب، والتى تقال بغير تأليف كقولك: الإنسان، الثور، يحضر، يغلب.
version
2 1 ara3
2
1
ara3
ara3
1
التى تقال منها ما يقال بتاليف، ومنها ما يقال بغير تاليف. فالتى تقال بتاليف، كقولك: الانسان يحضر، الثور يغلب. والتى بغير تأليف، كقولك: الانسان. الثور. يحضر. يغلب.
grc
fra
ara1
ara3
2
2
2 2
grc
fra
2
2
1
2 2 1
grc
2
2
1
1
2 2 1 1
version
2 2 1 1 grc
2
2
1
1
grc
grc
1
Τῶν ὄντων τὰ μὲν καθ’ ὑποκειμένου τινὸς λέγεται, ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐδενί ἐστιν, οἷον ἄνθρωπος καθ’ ὑποκειμένου μὲν λέγεται τοῦ τινὸς ἀνθρώπου, ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐδενί ἐστιν·
grc
2
2
1
2
2 2 1 2
version
2 2 1 2 grc
2
2
1
2
grc
grc
2
τὰ δὲ ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι, καθ’ ὑποκειμένου δὲ οὐδενὸς λέγεται, —ἐν ὑποκειμένῳ δὲ λέγω ὃ ἔν τινι μὴ ὡς μέρος ὑπάρχον ἀδύνατον χωρὶς εἶναι τοῦ ἐν ᾧ ἐστίν,— οἷον ἡ τὶς γραμματικὴ ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι τῇ ψυχῇ, καθ’ ὑποκειμένου δὲ οὐδενὸς λέγεται, καὶ τὸ τὶ λευκὸν ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι τῷ σώματι, —ἅπαν γὰρ χρῶμα ἐν σώματι,— καθ’ ὑποκειμένου δὲ οὐδενὸς λέγεται·
grc
2
2
1
3
2 2 1 3
version
2 2 1 3 grc
2
2
1
3
grc
grc
3
τὰ δὲ καθ’ ὑποκειμένου τε λέγεται καὶ ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν, οἷον ἡ ἐπιστήμη ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι τῇ ψυχῇ, καθ’ ὑποκειμένου δὲ λέγεται τῆς γραμματικῆς·
grc
2
2
1
4
2 2 1 4
version
2 2 1 4 grc
2
2
1
4
grc
grc
4
τὰ δὲ οὔτε ἐν ὑποκειμένῳ ἐστὶν οὔτε καθ’ ὑποκειμένου λέγεται, οἷον ὁ τὶς ἄνθρωπος ἢ ὁ τὶς ἵππος, —οὐδὲν γὰρ τῶν τοιούτων οὔτε ἐν ὑποκειμένῳ ἐστὶν οὔτε καθ’ ὑποκειμένου λέγεται·‍
grc
2
2
1
5
2 2 1 5
version
2 2 1 5 grc
2
2
1
5
grc
grc
5
— ἁπλῶς δὲ τὰ ἄτομα καὶ ἓν ἀριθμῷ κατ’ οὐδενὸς ὑποκειμένου λέγεται, ἐν ὑποκειμένῳ δὲ ἔνια οὐδὲν κωλύει εἶναι·
grc
2
2
1
6
2 2 1 6
version
2 2 1 6 grc
2
2
1
6
grc
grc
6
ἡ γὰρ τὶς γραμματικὴ τῶν ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν.
version
2 2 1 fra
2
2
1
fra
fra
1
Les choses peuvent se dire d'un sujet sans être cependant dans aucun sujet: par exemple, l'homme se dit d'un sujet, lequel est un homme quelconque, et l'homme n'est cependant dans aucun sujet. D'autres choses peuvent être dans un sujet et ne se dire cependant d'aucun sujet; et je dis d'une chose qu'elle est dans un sujet, lorsque, sans y être comme partie de ce sujet dans lequel elle est, elle ne saurait toutefois exister indépendamment de lui. Je prends pour exemple la grammaire : la grammaire est certainement dans un sujet qui est l'intelligence de l'homme, et cependant elle ne saurait se dire d'un sujet quelconque. De même la blancheur est certainement dans un sujet qui est le corps où elle est, puisque toute couleur est dans un corps, et cependant on ne peut dire ce mot d'aucun sujet. Certaines choses peuvent à la fois et se dire le sujet et être dans un sujet : la science, par exemple, est dans un sujet qui est l'intelligence humaine, et en même temps elle se dit d'un sujet qui peut être la grammaire. Certaines choses enfin ne peuvent être ni dans un sujet ni se dire d'un sujet : par exemple, homme, un cheval, toutes choses qui ne sont dans aucun sujet et ne se disent d'aucun sujet. En général, les individus et tout ce qui est numériquement un, ne peuvent se dire d'aucun sujet. Mais rien n'empêche qu'elles ne soient quelquefois dans un sujet : par exemple, la grammaire est une de ces choses qui sont dans un sujet, et cependant elle n'est dite d'aucun sujet.
version
2 2 ara1
2
2
ara1
ara1
2
الموجودات: منها ما تقال على موضوع ما وليست ألبتة فى موضوع ما كقولك: «الإنسان»: فقد يقال على إنسان ما وليس هو ألبتة فى موضوع ما. ومنها ماهى فى موضوع وليست تقال أصلا على موضوع ما (وأعنى بقولى: «فى موضوع»، الموجود فى شىء لا كجزء منه، وليس يمكن أن يكون قوامه من غير الذى هو فيه): ومثال ذلك:» نحو ما»، فإنه فى موضوع، أى فى النفس، 〈وليس〉 يقال أصلا على موضوع ما؛ و«بياض ما» هو فى موضوع، أى فى الجسم (إذ كان كل لون فى جسم)، وليس يقال ألبتة على موضوع ما. ومنها ما تقال على موضوع وهى أيضا فى موضوع. ومثال ذلك: «العلم»، فإنه فى موضوع، أى فى النفس، ويقال على موضوع أى على الكتابة. ومنها ما ليست هى فى موضوع، ولا تقال على موضوع، ومثال ذلك: «إنسان ما» أو «فرس ما»، فإنه ليس شىء من ذلك وما جرى مجراه لا فى موضوع، ولا يقال على موضوع . — وبالجملة، الأشخاص والواحد بالعدد لا يقال على موضوع أصلا. فأما فى موضوع، فليس مانع يمنع أن يكون بعضها موجوداً فيه، فإن «كتابة» هى من التى فى موضوع، أى فى النفس، وليست تقال على موضوع أصلاً.
version
2 2 ara3
2
2
ara3
ara3
2
| الموجودات منها ما يقال على موضوع ما وليست البتة فى موضوع ما كقولك: الانسان، فقد يقال على انسان ما وليس هو البتة فى موضوع ما ومنها ما هى فى موضوع، وليست تقال اصلا على موضوع ما. (واعنى بقولى فى موضوع، الموجود فى شى لا كجزو منه، وليس يمكن ان يكون قوامه من غير الذى هو فيه) ومثال ذلك: نحو ما، فانه فى موضوع ما، اى فى النفس وليس يقال اصلا على موضوع ما؛ وبياض ما هو فى موضوع اى فى الجسم (اذ كان كل لون فى جسم) وليس يقال البتة على موضوع ما. ومنها ما يقال على موضوع، وهى ايضا فى موضوع. ومثال ذلك: العلم فانه فى موضوع، اى فى النفس، ويقال على موضوع اى على الكتابة. ومنها ما ليست هى فى موضوع، ولا تقال على موضوع؛ ومثال ذلك: انسان ما او فرس ما؛ فانه ليس شى من ذلك وما جرى مجراه، لا فى موضوع، ولا يقال على موضوع ما. | وبالجملة الاشخاص والواحد بالعدد لا تقال على موضوع اصلا، فاما فى موضوع فليس مانع يمنع ان يكون بعضها موجودا فيه، فان كتابة ما هى من التى فى موضوع، اى فى النفس، وليست تقال على موضوع اصلا.
ara1
2
head1
2 head1
version
2 head1 ara1
2
head1
ara1
ara1
head1
〈الاقوال المختلفة〉
grc
fra
ara1
ara3
3
3
grc
fra
ara1
ara3
3
1
3 1
grc
fra
3
1
1
3 1 1
grc
3
1
1
1
3 1 1 1
version
3 1 1 1 grc
3
1
1
1
grc
grc
1
Ὅταν ἕτερον καθ’ ἑτέρου κατηγορῆται ὡς καθ’ ὑποκειμένου, ὅσα κατὰ τοῦ κατηγορουμένου λέγεται, πάντα καὶ κατὰ τοῦ ὑποκειμένου ῥηθήσεται·
grc
3
1
1
2
3 1 1 2
version
3 1 1 2 grc
3
1
1
2
grc
grc
2
οἷον ἄνθρωπος κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου κατηγορεῖται, τὸ δὲ ζῷον κατὰ τοῦ ἀνθρώπου·
grc
3
1
1
3
3 1 1 3
version
3 1 1 3 grc
3
1
1
3
grc
grc
3
οὐκοῦν καὶ κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου τὸ ζῷον κατηγορηθήσεται·
grc
3
1
1
4
3 1 1 4
version
3 1 1 4 grc
3
1
1
4
grc
grc
4
ὁ γὰρ τὶς ἄνθρωπος καὶ ἄνθρωπός ἐστι καὶ ζῷον.
version
3 1 1 fra
3
1
1
fra
fra
1
Quand une chose est attribuée à une autre, comme à son sujet, tout ce qui pourra se dire de l'attribut pourra se dire aussi du sujet. Ainsi, homme est attribué à un homme quelconque, et animal est attribué à homme; donc animal sera attribué à un homme quelconque et en effet un homme est à la fois homme et animal.
grc
fra
3
1
2
3 1 2
grc
3
1
2
1
3 1 2 1
version
3 1 2 1 grc
3
1
2
1
grc
grc
1
τῶν ἑτερογενῶν καὶ μὴ ὑπ’ ἄλληλα τεταγμένων ἕτεραι τῷ εἴδει καὶ αἱ διαφοραί, οἷον ζῴου καὶ ἐπιστήμης·
grc
3
1
2
2
3 1 2 2
version
3 1 2 2 grc
3
1
2
2
grc
grc
2
ζῴου μὲν γὰρ διαφοραὶ τό τε πεζὸν καὶ τὸ πτηνὸν καὶ τὸ ἔνυδρον καὶ τὸ δίπουν, ἐπιστήμης δὲ οὐδεμία τούτων·
grc
3
1
2
3
3 1 2 3
version
3 1 2 3 grc
3
1
2
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ διαφέρει ἐπιστήμη ἐπιστήμης τῷ δίπους εἶναι.
version
3 1 2 fra
3
1
2
fra
fra
2
Dans les choses de genres différents et qui n'ont entre elles aucun rapport de subordination, les différences aussi sont spécifiquement dissemblables. Soit, par exemple, les différences de l'animal et celles de la science. Les différences dans l'animal, c'est d'être terrestre, bipède, volatile, aquatique. La science n'offre aucune différence pareille; car une science ne date pas d'une autre science parce qu'elle a deux pieds.
grc
fra
3
1
3
3 1 3
grc
3
1
3
1
3 1 3 1
version
3 1 3 1 grc
3
1
3
1
grc
grc
1
τῶν δέ γε ὑπ’ ἄλληλα γενῶν οὐδὲν κωλύει τὰς αὐτὰς διαφορὰς εἶναι·
grc
3
1
3
2
3 1 3 2
version
3 1 3 2 grc
3
1
3
2
grc
grc
2
τὰ γὰρ ἐπάνω τῶν ὑπ’ αὐτὰ γενῶν κατηγορεῖται, ὥστε ὅσαι τοῦ κατηγορουμένου διαφοραί εἰσι τοσαῦται καὶ τοῦ ὑποκειμένου ἔσονται.
version
3 1 3 fra
3
1
3
fra
fra
3
Au contraire, dans les genres subordonnés, rien n'empêche que les différences soient semblables. Les genres supérieurs peuvent servir d'attributs aux genres inférieurs, de sorte que toutes les différences de l'attribut pourront être en nombre égal à celles du sujet.
version
3 1 ara1
3
1
ara1
ara1
1
متى حمل شىء على شىء حمل المحمول على الموضوع، قيل كل ما يقال على المحمول على الموضوع أيضا. مثال ذلك: أن الإنسان يحمل على إنسان ما، ويحمل على الإنسان الحيوان، فيجب أن يكون الحيوان على إنسان ما أيضا محمولا، فإن إنسانا ما هو إنسان وهو حيوان.
version
3 1 ara3
3
1
ara3
ara3
1
متى حمل شى على شى حمل المحمول على الموضوع، قيل كل ما يقال على المحمول على الموضوع ايضا. مثال ذلك: ان الانسان يحمل على انسان ما ويحمل على الانسان الحيوان. فيجب ان يكون الحيوان على انسان ما ايضا محمولا؛ فان انسانا ما هو انسان وهو حيوان. الاجناس المختلفة التى ليس بعضها مرتبا تحت بعض فان فصولها ايضا فى النوع مختلفة؛ من ذلك ان فصول الحيوان كقولك: المشا والطاير وذو الرجلين والسابح وفصول العلم ليست شيا من هذه؛ فانه ليس يخالف علم علما بانه ذو رجلين. فاما الاجناس التى بعضها تحت بعض فليس مانع يمنع من ان تكون فصول بعضها فصول بعض باعيانها؛ فان الفصول التى هى اعلى تحمل اعلى الاجناس التى تحتها حتى تكون جميع فصول الجنس المحمول هى باعيانها فصول الجنس الموضوع.
ara1
3
head1
3 head1
version
3 head1 ara1
3
head1
ara1
ara1
head1
〈محمول المحمول. — الأجناس والأنواع〉
ara1
3
2
3 2
version
3 2 ara1
3
2
ara1
ara1
2
الأجناس المختلفة التى ليس بعضها مرتباً تحت بعض، فإن فصولها أيضا فى النوع مختلفة، من ذلك أن فصول الحيوان كقولك: المشاء، والطير، وذو الرجلين، والسابح؛ وفصول العلم ليست أشياء من هذه، فإنه ليس يخالف علم علماً بأنه ذو رجلين. — فأما الأجناس التى بعضها تحت بعض، فليس مانع يمنع من أن يكون فصول بعضها فصول بعض بأعيانها، فإن الفصول التى هى أعلى تحمل على الأجناس التى تحتها حتى تكون جميع فصول الجنس المحمول هى بأعيانها فصول الجنس الموضوع.
grc
fra
ara1
ara3
4
4
grc
fra
ara1
ara3
4
1
4 1
grc
fra
4
1
1
4 1 1
version
4 1 1 grc
4
1
1
grc
grc
1
Τῶν κατὰ μηδεμίαν συμπλοκὴν λεγομένων ἕκαστον ἤτοι οὐσίαν σημαίνει ἢ ποσὸν ἢ ποιὸν ἢ πρός τι ἢ ποὺ ἢ ποτὲ ἢ κεῖσθαι ἢ ἔχειν ἢ ποιεῖν ἢ πάσχειν.
version
4 1 1 fra
4
1
1
fra
fra
1
Les mots, quand ils sont pris isolément, expriment chacun l'une des choses suivantes : ou substance, quantité, ou qualité, ou relation, ou lieu, ou temps, ou position, ou état, ou action, ou enfin passion.
grc
fra
4
1
2
4 1 2
grc
4
1
2
1
4 1 2 1
version
4 1 2 1 grc
4
1
2
1
grc
grc
1
ἔστι δὲ οὐσία μὲν ὡς τύπῳ εἰπεῖν οἷον ἄνθρωπος, ἵππος·
grc
4
1
2
2
4 1 2 2
version
4 1 2 2 grc
4
1
2
2
grc
grc
2
ποσὸν δὲ οἷον δίπηχυ, τρίπηχυ·
grc
4
1
2
3
4 1 2 3
version
4 1 2 3 grc
4
1
2
3
grc
grc
3
ποιὸν δὲ οἷον λευκόν, γραμματικόν·
grc
4
1
2
4
4 1 2 4
version
4 1 2 4 grc
4
1
2
4
grc
grc
4
πρός τι δὲ οἷον διπλάσιον, ἥμισυ, μεῖζον·
grc
4
1
2
5
4 1 2 5
version
4 1 2 5 grc
4
1
2
5
grc
grc
5
ποὺ δὲ οἷον ἐν Λυκείῳ, ἐν ἀγορᾷ·
grc
4
1
2
6
4 1 2 6
version
4 1 2 6 grc
4
1
2
6
grc
grc
6
ποτὲ δὲ οἷον χθές, πέρυσιν·
grc
4
1
2
7
4 1 2 7
version
4 1 2 7 grc
4
1
2
7
grc
grc
7
κεῖσθαι δὲ οἷον ἀνάκειται, κάθηται·
grc
4
1
2
8
4 1 2 8
version
4 1 2 8 grc
4
1
2
8
grc
grc
8
ἔχειν δὲ οἷον ὑποδέδεται, ὥπλισται·
grc
4
1
2
9
4 1 2 9
version
4 1 2 9 grc
4
1
2
9
grc
grc
9
ποιεῖν δὲ οἷον τέμνειν, καίειν·
grc
4
1
2
10
4 1 2 10
version
4 1 2 10 grc
4
1
2
10
grc
grc
10
πάσχειν δὲ οἷον τέμνεσθαι, καίεσθαι.
version
4 1 2 fra
4
1
2
fra
fra
2
La substance c'est, par exemple, afin de parler sommairement, homme, cheval ; la quantité, c'est de deux coudées, de trois coudées; la qualité, c'est blanc, grammairien; la relation, c'est double, demi, plus grand; le lieu, c'est dans la place publique, dans le lycée; le temps, c'est hier, l'an passé; la situation, c'est être couché, être assis; l'état, c'est être chaussé, être armé ; l'action c'est couper, brûler; la souffrance, c'est être coupé, être brûlé.
grc
fra
4
1
3
4 1 3
grc
4
1
3
1
4 1 3 1
version
4 1 3 1 grc
4
1
3
1
grc
grc
1
ἕκαστον δὲ τῶν εἰρημένων αὐτὸ μὲν καθ’ αὑτὸ ἐν οὐδεμιᾷ καταφάσει λέγεται, τῇ δὲ πρὸς ἄλληλα τούτων συμπλοκῇ κατάφασις γίγνεται·
grc
4
1
3
2
4 1 3 2
version
4 1 3 2 grc
4
1
3
2
grc
grc
2
ἅπασα γὰρ δοκεῖ κατάφασις ἤτοι ἀληθὴς ἢ ψευδὴς εἶναι, τῶν δὲ κατὰ μηδεμίαν συμπλοκὴν λεγομένων οὐδὲν οὔτε ἀληθὲς οὔτε ψεῦδός ἐστιν, οἷον ἄνθρωπος, λευκόν, τρέχει, νικᾷ.
version
4 1 3 fra
4
1
3
fra
fra
3
Aucun des mots que nous venons d'énumérer n'emporte seul et par lui-même, l'idée d'affirmation ou de négation. C'est seulement par la combinaison de ces termes les uns avec les autres, que se forment l'affirmation et la négation. Toute affirmation, en effet, toute négation doit être vraie ou fausse. Les mots, au contraire, qui ne sont pas combinés avec d'autres mots n'expriment ni vérité ni erreur; ainsi homme, blancheur, court, triomphe.
version
4 1 ara1
4
1
ara1
ara1
1
كل واحد من التى تقال بغير تأليف أصلا، فقد يدل إما على «جوهر» وإما على «كم»، وإما على «كيف»، وإما على «إضافة»، وإما على «أين»، وإما على «متى»، وإما على «موضوع»، وإما على «أن يكون له»، وإما على «يفعل»، وإما على «ينفعل». فالجوهر على طريق المثال كقولك: إنسان، فرس. والكم كقولك: ذو ذراعين، ذو ثلاث أذرع. والكيف كقولك: أبيض، كاتب. والإضافة كقولك: ضعف، نصف. وأين كقولك: فى لوقين، فى السوق. ومتى كقولك: أمس، عاما أول. وموضوع كقولك: متكىء، جالساً. وأن يكون له كقولك: متنعل، مسلح. ويفعل كقولك: يقطع، يحرق. وينفعل: ينقطع، يحترق.
version
4 1 ara3
4
1
ara3
ara3
1
كل واحد من التى تقال بغير تاليف اصلا فقد يدل اما على جوهر. واما على كم. واما على كيف. واما على اضافة. واما على اين. واما على متى. واما على موضوع. واما على ان يكون له. واما على يفعل. واما على ينفعل. فالجوهر على طريق المثال كقولك: انسان، فرس. والكم كقولك: ذو ذراعين، ذو ثلث اذرع. والكيف كقولك: ابيض كاتب. والاضافة كقولك: ضعف، نصف. واين كقولك: فى لوقين فى السوق. ومتى كقولك: امس، عاما اول. وموضوع كقولك: متكى، جالس. وان يكون له كقولك: منتعل، متسلح. ويفعل كقولك: يقطع، يحرق. وينفعل كقولك: ينقطع، يحترق. وكل واحد من هذة التى ذكرت، اذا قيل | مفردا على حياله، فلم يقل بايجاب ولا بسلب اصلا. لكن بتاليف بعض هذه الى بعض تحدث الموجبة او السالبة. فان كل موجبة او سالبة يظن انها اما صادقة واما كاذبة. والتى تقال بغير تاليف اصلا فليس منها شى لا صادقا ولا كاذبا ومثال ذلك: انسان، ابيض، يحضر، يظفر.
ara1
4
head1
4 head1
version
4 head1 ara1
4
head1
ara1
ara1
head1
〈المقولات〉
ara1
4
2
4 2
version
4 2 ara1
4
2
ara1
ara1
2
وكل واحد من هذه التى ذكرت إذا قيل 〈قيل〉 مفردا على حياله، فلم يقل بإيجاب ولا سلب أصلا. لكن بتأليف بعض هذه إلى بعض تحدث الموجبة والسالبة. وإن كل موجبة أو سالبة يظن أنها إما صادقة، وإما كاذبة. والتى تقال بغير تأليف أصلا فليس منها شىء صادقاً ولا كاذبا، ومثال ذلك: أبيض، يحضر، يظفر.
grc
fra
ara1
ara3
5
5
grc
fra
ara1
ara3
5
1
5 1
grc
fra
5
1
1
5 1 1
version
5 1 1 grc
5
1
1
grc
grc
1
Οὐσία δέ ἐστιν ἡ κυριώτατά τε καὶ πρώτως καὶ μάλιστα λεγομένη, ἣ μήτε καθ’ ὑποκειμένου τινὸς λέγεται μήτε ἐν ὑποκειμένῳ τινί ἐστιν, οἷον ὁ τὶς ἄνθρωπος ἢ ὁ τὶς ἵππος.
version
5 1 1 fra
5
1
1
fra
fra
1
La substance, dans l'acception la plus exacte, la substance première, la substance par excellence, est celle qui ne se dit point d'un sujet, et ne se trouve point dans un sujet: par exemple, un homme, un cheval.
grc
fra
5
1
2
5 1 2
grc
5
1
2
1
5 1 2 1
version
5 1 2 1 grc
5
1
2
1
grc
grc
1
δεύτεραι δὲ οὐσίαι λέγονται, ἐν οἷς εἴδεσιν αἱ πρώτως οὐσίαι λεγόμεναι ὑπάρχουσιν, ταῦτά τε καὶ τὰ τῶν εἰδῶν τούτων γένη·
grc
5
1
2
2
5 1 2 2
version
5 1 2 2 grc
5
1
2
2
grc
grc
2
οἷον ὁ τὶς ἄνθρωπος ἐν εἴδει μὲν ὑπάρχει τῷ ἀνθρώπῳ, γένος δὲ τοῦ εἴδους ἐστὶ τὸ ζῷον·
grc
5
1
2
3
5 1 2 3
version
5 1 2 3 grc
5
1
2
3
grc
grc
3
δεύτεραι οὖν αὗται λέγονται οὐσίαι, οἷον ὅ τε ἄνθρωπος καὶ τὸ ζῷον.
version
5 1 2 fra
5
1
2
fra
fra
2
On appelle substances secondes, les espèces où existent les substances qu'on nomme premières, et non seulement les espèces, mais aussi les genres de ces espèces. Par exemple, un homme est dans l'espèce homme. Mais le genre de l'espèce homme c'est animal : ainsi homme, animal, c'est ce qu'on appelle les substances secondes.
grc
fra
5
1
3
5 1 3
grc
5
1
3
1
5 1 3 1
version
5 1 3 1 grc
5
1
3
1
grc
grc
1
—φανερὸν δὲ ἐκ τῶν εἰρημένων ὅτι τῶν καθ’ ὑποκειμένου λεγομένων ἀναγκαῖον καὶ τοὔνομα καὶ τὸν λόγον κατηγορεῖσθαι τοῦ ὑποκειμένου·
grc
5
1
3
2
5 1 3 2
version
5 1 3 2 grc
5
1
3
2
grc
grc
2
οἷον ἄνθρωπος καθ’ ὑποκειμένου λέγεται τοῦ τινὸς ἀνθρώπου, καὶ κατηγορεῖταί γε τοὔνομα, —τὸν γὰρ ἄνθρωπον κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου κατηγορήσεις·‍
grc
5
1
3
3
5 1 3 3
version
5 1 3 3 grc
5
1
3
3
grc
grc
3
— καὶ ὁ λόγος δὲ τοῦ ἀνθρώπου κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου κατηγορηθήσεται, —ὁ γὰρ τὶς ἄνθρωπος καὶ ἄνθρωπός ἐστιν·‍
grc
5
1
3
4
5 1 3 4
version
5 1 3 4 grc
5
1
3
4
grc
grc
4
— ὥστε καὶ τοὔνομα καὶ ὁ λόγος κατὰ τοῦ ὑποκειμένου κατηγορηθήσεται.
version
5 1 3 fra
5
1
3
fra
fra
3
Il suit évidemment de ce qui précède, que l'appellation et la définition des choses dites d'un sujet sont attribuées aussi à ce sujet. Par exemple, homme se disant d'un homme quelconque comme sujet, l'appellation d'abord est attribuable, puisqu'on peut attribuer homme à tel homme; et de plus, la définition de l'homme s'applique également bien à cet homme quelconque, puisque tout homme est homme et en outre animal. Ainsi l'appellation nominale et la définition seront attribuées parfaitement au sujet. Pour les choses, au contraire, qui sont, dans un sujet, ni le nom ni la définition ne peuvent être attribués le plus souvent à ce sujet.
grc
fra
5
1
4
5 1 4
grc
5
1
4
1
5 1 4 1
version
5 1 4 1 grc
5
1
4
1
grc
grc
1
τῶν δ’ ἐν ὑποκειμένῳ ὄντων ἐπὶ μὲν τῶν πλείστων οὔτε τοὔνομα οὔτε ὁ λόγος κατηγορεῖται τοῦ ὑποκειμένου·
grc
5
1
4
2
5 1 4 2
version
5 1 4 2 grc
5
1
4
2
grc
grc
2
ἐπ’ ἐνίων δὲ τοὔνομα μὲν οὐδὲν κωλύει κατηγορεῖσθαι τοῦ ὑποκειμένου, τὸν δὲ λόγον ἀδύνατον·
grc
5
1
4
3
5 1 4 3
version
5 1 4 3 grc
5
1
4
3
grc
grc
3
οἷον τὸ λευκὸν ἐν ὑποκειμένῳ ὂν τῷ σώματι κατηγορεῖται τοῦ ὑποκειμένου, —λευκὸν γὰρ σῶμα λέγεται,— ὁ δὲ λόγος τοῦ λευκοῦ οὐδέποτε κατὰ τοῦ σώματος κατηγορηθήσεται.
version
5 1 4 fra
5
1
4
fra
fra
4
Parfois, cependant, l'appellation peut être attribuée; mais pour la définition, il est impossible qu'elle le soit jamais: ainsi la blancheur qui est dans un sujet, dans un corps, est attribuée au sujet; car on dit d'un corps qu'il est blanc; mais quant à la définition de la blancheur, elle ne sera jamais attribuée à ce corps.
grc
fra
5
1
5
5 1 5
version
5 1 5 grc
5
1
5
grc
grc
5
—τὰ δ’ ἄλλα πάντα ἤτοι καθ’ ὑποκειμένων λέγεται τῶν πρώτων οὐσιῶν ἢ ἐν ὑποκειμέναις αὐταῖς ἐστίν.
version
5 1 5 fra
5
1
5
fra
fra
5
Toutes les choses autres que les substances se disent des substances premières prises comme sujets, ou bien elles sont dans ces substances qui leur servent de sujets.
grc
fra
5
1
6
5 1 6
grc
5
1
6
1
5 1 6 1
version
5 1 6 1 grc
5
1
6
1
grc
grc
1
τοῦτο δὲ φανερὸν ἐκ τῶν καθ’ ἕκαστα προχειριζομένων·
grc
5
1
6
2
5 1 6 2
version
5 1 6 2 grc
5
1
6
2
grc
grc
2
οἷον τὸ ζῷον κατὰ τοῦ ἀνθρώπου κατηγορεῖται, οὐκοῦν καὶ κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου, —εἰ γὰρ κατὰ μηδενὸς τῶν τινῶν ἀνθρώπων, οὐδὲ κατὰ ἀνθρώπου ὅλως·‍
grc
5
1
6
3
5 1 6 3
version
5 1 6 3 grc
5
1
6
3
grc
grc
3
— πάλιν τὸ χρῶμα ἐν σώματι, οὐκοῦν καὶ ἐν τινὶ σώματι·
grc
5
1
6
4
5 1 6 4
version
5 1 6 4 grc
5
1
6
4
grc
grc
4
εἰ γὰρ μὴ ἐν τινὶ τῶν καθ’ ἕκαστα, οὐδὲ ἐν σώματι ὅλως·
grc
5
1
6
5
5 1 6 5
version
5 1 6 5 grc
5
1
6
5
grc
grc
5
ὥστε τὰ ἄλλα πάντα ἤτοι καθ’ ὑποκειμένων τῶν πρώτων οὐσιῶν λέγεται ἢ ἐν ὑποκειμέναις αὐταῖς ἐστίν.
version
5 1 6 fra
5
1
6
fra
fra
6
Ceci est évident si l'on examine chacun des exemples cités. Par exemple, animal se dit en parlant de l'homme : par conséquent, on l'attribuera à un homme quelconque; car, si l'on ne pouvait l'attribuer spécialement à aucun homme, on ne le dirait pas davantage de l'homme en général. Autre exemple: la couleur est dans le corps, donc elle doit être aussi dans un corps quelconque; car si elle ne pouvait être dans aucun des corps particuliers, elle ne serait pas du tout dans le corps.
grc
fra
5
1
7
5 1 7
grc
5
1
7
1
5 1 7 1
version
5 1 7 1 grc
5
1
7
1
grc
grc
1
μὴ οὐσῶν οὖν τῶν πρώτων οὐσιῶν ἀδύνατον τῶν ἄλλων τι εἶναι·
grc
5
1
7
2
5 1 7 2
version
5 1 7 2 grc
5
1
7
2
grc
grc
2
πάντα γὰρ τὰ ἄλλα ἤτοι καθ’ ὑποκειμένων τούτων λέγεται ἢ ἐν ὑποκειμέναις αὐταῖς ἐστίν·
grc
5
1
7
3
5 1 7 3
version
5 1 7 3 grc
5
1
7
3
grc
grc
3
ὥστε μὴ οὐσῶν τῶν πρώτων οὐσιῶν ἀδύνατον τῶν ἄλλων τι εἶναι.
version
5 1 7 fra
5
1
7
fra
fra
7
Il en faut conclure que toutes les choses autres que les substances premières, ou se disent de ces substances prises comme sujets, ou bien sont dans ces substances qui leur servent de sujets. Si donc il n'y avait pas de substances premières, les autres non plus ne sauraient exister.
version
5 1 ara1
5
1
ara1
ara1
1
فأما الجوهر الموصوف بأنه أول بالتحقيق والتقديم والتفضيل فهو الذى لا يقال على موضوع ما، ولا هو فى موضوع ما. ومثال ذلك: إنسان ما، وفرس ما. فأما الموصوفة بأنها جواهر ثوان فهى الأنواع التى فيها توجد الجواهر الموصوفة بأنها أول. ومع هذه الأجناس هذه الأنواع أيضا. ومثال ذلك أن إنسانا ما هو فى نوع، أى فى الإنسان؛ وجنس هذا النوع الحى. فهذه الجواهر توصف بأنها ثوان كالإنسان والحى. — وظاهر مما قيل أن التى تقال على موضوع فقد يجب ضرورةً أن يحمل اسمها، وقولها يقال على ذلك الموضوع. ومثال ذلك أن الإنسان يقال على موضوع أى على إنسان ما، فاسمه يحمل عليه، فإنك تحمل الإنسان على إنسان ما، وقول الإنسان يحمل على إنسان ما. فإن إنساناً ما هو إنسان، وهو حى، فيكون الاسم والقول يحملان على الموضوع. فأما التى فى موضوع ففى أكثرها لا يحمل على الموضوع، لا اسمها ولا حدها، وفى بعضها ليس مانع يمنع من أن يحمل اسمها على الموضوع؛ فأما قولها فلا يمكن. مثال ذلك: أن الأبيض هو فى موضوع، أى فى الجسم، وهو يحمل على الموضوع؛ وذلك أن الجسم قد يوصف بأنه أبيض. فأما قول الأبيض فليس يحمل فى حال من الأحوال على الجسم.
version
5 1 ara3
5
1
ara3
ara3
1
فاما الجوهر الموصوف بانه اولى بالتحقيق والتقديم والتفضيل فهو الذى لا يقال على موضوع ما ولا هو فى موضوع ما؛ ومثال ذلك: انسان ما او فرس ما فاما الموصوفة بانها جواهر ثوان فهى الانواع التى فيها توجد الجواهر الموصوفة بانها اول ومع هذه ا[لا]جناس هذه الانواع ايضا، ومثال ذلك: ان انسانا ما هو فى نوع اى فى الانسان، وجنس هذا النوع الحى؛ فهذه الجواهر توصف بانها ثوان كالانسان والحى. وظاهر مما قيل ان التى تقال على موضوع فقد يجب ضرورة ان يحمل اسمها وقولها يقال على ذلك الموضوع. ومثال ذلك: ان الانسان يقال على موضوع، اى على انسان ما فاسمه يحمل عليه، فانك تحمل الانسان على انسان ما وقول الانسان ايضا يحمل على انسان ما. فان انسانا ما هو انسان وهو حى. فيكون الاسم والقول يحملان على الموضوع.
grc
fra
ara1
ara3
5
2
5 2
grc
fra
5
2
1
5 2 1
grc
5
2
1
1
5 2 1 1
version
5 2 1 1 grc
5
2
1
1
grc
grc
1
Τῶν δὲ δευτέρων οὐσιῶν μᾶλλον οὐσία τὸ εἶδος τοῦ γένους·
grc
5
2
1
2
5 2 1 2
version
5 2 1 2 grc
5
2
1
2
grc
grc
2
ἔγγιον γὰρ τῆς πρώτης οὐσίας ἐστίν.
version
5 2 1 fra
5
2
1
fra
fra
1
Parmi les substances secondes, l'espèce est plus substance que le genre; car elle est plus rapprochée de la substance première.
grc
fra
5
2
2
5 2 2
grc
5
2
2
1
5 2 2 1
version
5 2 2 1 grc
5
2
2
1
grc
grc
1
ἐὰν γὰρ ἀποδιδῷ τις τὴν πρώτην οὐσίαν τί ἐστι, γνωριμώτερον καὶ οἰκειότερον ἀποδώσει τὸ εἶδος ἀποδιδοὺς ἢ τὸ γένος·
grc
5
2
2
2
5 2 2 2
version
5 2 2 2 grc
5
2
2
2
grc
grc
2
οἷον τὸν τινὰ ἄνθρωπον γνωριμώτερον ἂν ἀποδοίη ἄνθρωπον ἀποδιδοὺς ἢ ζῷον, —τὸ μὲν γὰρ ἴδιον μᾶλλον τοῦ τινὸς ἀνθρώπου, τὸ δὲ κοινότερον,— καὶ τὸ τὶ δένδρον ἀποδιδοὺς γνωριμώτερον ἀποδώσει δένδρον ἀποδιδοὺς ἢ φυτόν.
version
5 2 2 fra
5
2
2
fra
fra
2
Si l'on veut, en effet, faire comprendre ce que c'est que la substance première, on s'expliquera d'une manière plus claire et plus propre en prenant l'espèce plutôt que le genre. Par exemple, si l'on veut définir un homme, on se fera plus comprendre en prenant l'espèce homme qu'en prenant le genre animal. L'une est, en effet, plus rapprochée d'un homme quelconque; l'autre, au contraire, est plus générale. Si l'on veut définir un arbre, on se fera mieux comprendre en prenant l'espèce arbre qu'en prenant le genre végétal.
grc
fra
5
2
3
5 2 3
grc
5
2
3
1
5 2 3 1
version
5 2 3 1 grc
5
2
3
1
grc
grc
1
ἔτι αἱ πρῶται οὐσίαι διὰ τὸ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ὑποκεῖσθαι καὶ πάντα τὰ ἄλλα κατὰ τούτων κατηγορεῖσθαι ἢ ἐν ταύταις εἶναι διὰ τοῦτο μάλιστα οὐσίαι λέγονται·
grc
5
2
3
2
5 2 3 2
version
5 2 3 2 grc
5
2
3
2
grc
grc
2
ὡς δέ γε αἱ πρῶται οὐσίαι πρὸς τὰ ἄλλα ἔχουσιν, οὕτω καὶ τὸ εἶδος πρὸς τὸ γένος ἔχει·
grc
5
2
3
3
5 2 3 3
version
5 2 3 3 grc
5
2
3
3
grc
grc
3
—ὑπόκειται γὰρ τὸ εἶδος τῷ γένει·
grc
5
2
3
4
5 2 3 4
version
5 2 3 4 grc
5
2
3
4
grc
grc
4
τὰ μὲν γὰρ γένη κατὰ τῶν εἰδῶν κατηγορεῖται, τὰ δὲ εἴδη κατὰ τῶν γενῶν οὐκ ἀντιστρέφει·‍
grc
5
2
3
5
5 2 3 5
version
5 2 3 5 grc
5
2
3
5
grc
grc
5
— ὥστε καὶ ἐκ τούτων τὸ εἶδος τοῦ γένους μᾶλλον οὐσία.
version
5 2 3 fra
5
2
3
fra
fra
3
D'un autre côté, si les substances premières sont plus spécialement appelées substances, c'est parce qu'elles sont le sujet de toutes les autres choses, et que toutes les autres choses ou sont attribuées à elles ou sont en elles. Le rapport des substances premières à toutes les autres est précisément celui de l'espèce au genre; car les genres sont attribués aux espèces; mais les espèces ne sont pas attribuées réciproquement aux genres : ainsi l'espèce sert de fondement au genre. On peut donc aussi conclure que l'espèce est plus substance que le genre.
grc
fra
5
2
4
5 2 4
grc
5
2
4
1
5 2 4 1
version
5 2 4 1 grc
5
2
4
1
grc
grc
1
—αὐτῶν δὲ τῶν εἰδῶν ὅσα μή ἐστι γένη, οὐδὲν μᾶλλον ἕτερον ἑτέρου οὐσία ἐστίν·
grc
5
2
4
2
5 2 4 2
version
5 2 4 2 grc
5
2
4
2
grc
grc
2
οὐδὲν γὰρ οἰκειότερον ἀποδώσει κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου τὸν ἄνθρωπον ἀποδιδοὺς ἢ κατὰ τοῦ τινὸς ἵππου τὸν ἵππον.
version
5 2 4 fra
5
2
4
fra
fra
4
Quant à toutes les espèces qui ne sont pas genres, elles ne sont point, comparativement entre elles, plus substances les unes que les autres; car on ne se fera pas mieux comprendre et définissant l'homme pour définir un homme, qu'en définissant le cheval pour définir un cheval.
grc
fra
5
2
5
5 2 5
grc
5
2
5
1
5 2 5 1
version
5 2 5 1 grc
5
2
5
1
grc
grc
1
ὡσαύτως δὲ καὶ τῶν πρώτων οὐσιῶν οὐδὲν μᾶλλον ἕτερον ἑτέρου οὐσία ἐστίν·
grc
5
2
5
2
5 2 5 2
version
5 2 5 2 grc
5
2
5
2
grc
grc
2
οὐδὲν γὰρ μᾶλλον ὁ τὶς ἄνθρωπος οὐσία ἢ ὁ τὶς βοῦς.
version
5 2 5 fra
5
2
5
fra
fra
5
Et de même encore, pour les substances premières, elles ne sont pas entre elles plus substances les unes que les autres; un homme n'est pas plus substance qu'un bœuf.
version
5 2 ara1
5
2
ara1
ara1
2
وكل ما سواها فإما أن يكون على موضوعات، أى يقال على الجواهر الأول؛ وإما أن يكون فى موضوعات، أى يقال فيها، وذلك ظاهر من قبل التصفح للجزئيات: مثال ذلك أن الحى يحمل على الإنسان، فهو أيضا على إنسان ما. فإنه إن لم يكن ولا على واحد من أشخاص الناس فليس هو ولا على إنسان أصلا؛ وأيضا إن اللون فى الجسم، فهو أيضا فى جسم ما، فإنه إن لم يكن فى واحد من الجزئية فليس هو ولا فى الجسم أصلا.
version
5 2 ara3
5
2
ara3
ara3
2
فاما التى فى موضوع ففى اكثرها لا يحمل على الموضوع لا اسمها | ولا حدها. وفى بعضها ليس مانع يمنع من ان يحمل اسمها على الموضع فاما قولها فلا يمكن. ومثال ذلك: ان الابيض هو فى موضوع اى فى الجسم وهو يحمل على الموضوع (وذلك ان الجسم قد يوصف بانه ابيض). فاما قول الابيض فليس يحمل فى حال من الاحوال على الجسم. وكل ما سواها فاما ان يكون على موضوعات، اى يقال على الجواهر الاول واما ان يكون فى موضوعات، اى يقال فيها. وذلك ظاهر من قبل التصفح للجزويات. مثال ذلك: ان الحى يحمل على الانسان، فهو ايضا على انسان ما. فانه ان لم يكن ولا على واحد من اشخاص الناس، فليس هو ولا على انسان اصلا. وايضا ان اللون فى الجسم فهو ايضا فى جسم ما فانه ان لم يكن فى واحد من الجزوية فليس هو ولا فى الجسم اصلا. فيجب ان يكون كل ما سواها اما ان يكون على موضوعات، اى يقال على الجواهر الاول واما ان يكون فى موضوعات، اى يقال فيها فيجب اذاً ان لم تكن الجواهر الاول الا يكون سبيل الى ان يوجد شى من تلك الاخر. وذلك ان كل ما سواها فاما ان يكون على موضوعات، اى يقال عليها، واما فى موضوعات اى فيها.
grc
fra
ara1
ara3
5
3
5 3
grc
fra
5
3
1
5 3 1
grc
5
3
1
1
5 3 1 1
version
5 3 1 1 grc
5
3
1
1
grc
grc
1
Εἰκότως δὲ μετὰ τὰς πρώτας οὐσίας μόνα τῶν ἄλλων τὰ εἴδη καὶ τὰ γένη δεύτεραι οὐσίαι λέγονται·
grc
5
3
1
2
5 3 1 2
version
5 3 1 2 grc
5
3
1
2
grc
grc
2
μόνα γὰρ δηλοῖ τὴν πρώτην οὐσίαν τῶν κατηγορουμένων·
grc
5
3
1
3
5 3 1 3
version
5 3 1 3 grc
5
3
1
3
grc
grc
3
τὸν γὰρ τινὰ ἄνθρωπον ἐὰν ἀποδιδῷ τις τί ἐστιν, τὸ μὲν εἶδος ἢ τὸ γένος ἀποδιδοὺς οἰκείως ἀποδώσει, —καὶ γνωριμώτερον ποιήσει ἄνθρωπον ἢ ζῷον ἀποδιδούς·‍
grc
5
3
1
4
5 3 1 4
version
5 3 1 4 grc
5
3
1
4
grc
grc
4
— τῶν δ’ ἄλλων ὅ τι ἂν ἀποδιδῷ τις, ἀλλοτρίως ἔσται ἀποδεδωκώς, οἷον λευκὸν ἢ τρέχει ἢ ὁτιοῦν τῶν τοιούτων ἀποδιδούς·
grc
5
3
1
5
5 3 1 5
version
5 3 1 5 grc
5
3
1
5
grc
grc
5
ὥστε εἰκότως ταῦτα μόνα τῶν ἄλλων οὐσίαι λέγονται.
version
5 3 1 fra
5
3
1
fra
fra
1
C'est donc bien avec raison qu'après avoir exclu les substances premières, on ne reconnaît, dans tout le reste, pour substances secondes, que les espèces et les genres seulement; car seules, parmi les attributs, elle est seulement la substance première. Que l'on veuille par exemple, définir ce que c'est qu'un homme, on le définira fort bien en définissant l'espèce ou le genre seulement, on se fera mieux comprendre en prenant plutôt homme qu'animal. Mais si l'on définissait une chose quelconque parmi toutes les autres choses, cette définition serait tout à fait déplacée: par exemple, si l'on définit blancheur, court, ou telle autre chose pareillement, et donc, c'est avec raison que, parmi toutes les autres choses, le genre et l'espèce sont seuls reconnues comme substances.
grc
fra
5
3
2
5 3 2
grc
5
3
2
1
5 3 2 1
version
5 3 2 1 grc
5
3
2
1
grc
grc
1
ἔτι αἱ πρῶται οὐσίαι διὰ τὸ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ὑποκεῖσθαι κυριώτατα οὐσίαι λέγονται·
grc
5
3
2
2
5 3 2 2
version
5 3 2 2 grc
5
3
2
2
grc
grc
2
ὡς δέ γε αἱ πρῶται οὐσίαι πρὸς τὰ ἄλλα πάντα ἔχουσιν, οὕτω τὰ εἴδη καὶ τὰ γένη τῶν πρώτων οὐσιῶν πρὸς τὰ λοιπὰ πάντα ἔχει·
grc
5
3
2
3
5 3 2 3
version
5 3 2 3 grc
5
3
2
3
grc
grc
3
κατὰ τούτων γὰρ πάντα τὰ λοιπὰ κατηγορεῖται·
grc
5
3
2
4
5 3 2 4
version
5 3 2 4 grc
5
3
2
4
grc
grc
4
τὸν γὰρ τινὰ ἄνθρωπον ἐρεῖς γραμματικόν, οὐκοῦν καὶ ἄνθρωπον καὶ ζῷον γραμματικὸν ἐρεῖς·
grc
5
3
2
5
5 3 2 5
version
5 3 2 5 grc
5
3
2
5
grc
grc
5
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων.
version
5 3 2 fra
5
3
2
fra
fra
2
De plus, c'est parce que les substances premières sont le fondement de toutes les autres choses et que toutes les autres choses ou en sont les attributs ou sont en elles, qu'elles sont appelées substances par excellence. Ce que ces substances premières sont pour les autres choses, les genres et les espèces de circonstances premières le sont à tout le reste; car c'est de là que tout le reste est attribué. Si l'on dit, par exemple qu'un homme est grammairien, on pourra dire aussi que l'homme et l'animal sont grammairiens, et ainsi du reste.
version
5 3 ara1
5
3
ara1
ara1
3
فيجب أن يكون كل ما سواها إما أن يكون على موضوعات، أى يقال على الجواهر الأول؛ وإما أن يكون فى موضوعات، أى يقال فيها. فيجب إذاً إن لم يكن الجواهر الأول ألا يكون سبيل إلى أن يوجد شىء من تلك الأخر. وذلك أن كل ما سواها فإما أن يكون على موضوعات، أى يقال عليها؛ وإما فى موضوعات، أى فيها.
version
5 3 ara3
5
3
ara3
ara3
3
والنوع من الجواهر الثانية اولى بان يوصف جوهرا من الجنس لانه اقرب من الجوهر الاول؛ وذلك ان موفيا ان وفى الجوهر الاول ما هو، كان اعطاوه النوع | واعطاوه الجنس ملايما فى ذلك الا ان اعطاه النوع اشد ملاءمة وابين فى الدلالة عليه من اعطائه الجنس؛ مثال ذلك: انه ان وفى انسانا ما ما هو كان اعطاوه انه انسان ابين فى الدلالة عليه من اعطائه انه حى. فان ذاك اخص بانسان ما وهذا اعم. وان وفى شجرة ما ما هى كان اعطاوه انها شجرة ابين فى الدلالة عليها من اعطائه انها نبت. وايضا فان الجواهر الاول لما كانت موضوعة لساير الامور كلها وساير الامور كلها محمولة عليها او موجودة فيها، فلذلك صارت اولى واحق بان توصف جواهر. وقياس الجواهر الاول عند ساير الامور كلها هو قياس النوع عند الجنس، اذ كان النوع موضوعا للجنس لان الاجناس تحمل على الانواع. وليس ينعكس الانواع على الاجناس. فيجب من ذلك ايضا ان النوع اولى واحق بان يوصف جوهرا من الجنس. واما ما كان من الانواع ليس هو جنسا فليس الواحد منها اولى من الاخر بان يوصف جوهرا اذ كان ليس توفيتك فى انسان ما انه انسان اشد ملاامة من توفيتك فى فرس ما انه فرس. وكذلك ليس الواحد من الجواهر الاول اولى من الاخر بان يوصف جوهرا، اذ كان ليس انسان ما اولى بان يوصف جوهرا من فرس ما. وبالواجب صارت الانواع والاجناس وحدها دون غيرها تقال، بعد الجواهر الاول، جواهر ثوانى لانها وحدها تدل على الجوهر الاول من بين ما يحمل عليه. فان موفيا ان وفى انسانا ما ما هو فوفاه بنوعه او بجنسه كانت توفيته له ملايمه واذا وفاه بانه انسان، كان ذاك ابين فى الدلالة عليه من توفيته له بانه حى؛ وان وفاه بشى مما سوى ذلك اى شى كان كانت توفيته له غريبة مستنكرة كما اذا وفى بانه ابيض او انه يحضر او شى من اشباه ذلك اى شى كان. فبالواجب قيلت هذه دون غيرها جواهر. وايضا لان الجواهر الاول | موضوعة لساير الامور كلها وساير الامور كلها محمولة عليها، او موجودة فيها، لذلك صارت اولى واحق بان توصف جواهر. وقياس الجواهر الاول عند ساير الامور هو قياس انواع الجواهر الاول واجناسها عند ساير الامور الاخر كلها وذلك ان ساير الامور كلها على هذه تحمل. فانك تقول فى انسان ما انه نحوى فانت اذاً تقول نحويا على الانسان وعلى الحى. وكذلك يجرى الامر فى ساير ما اشبهه.
grc
fra
ara1
ara3
5
4
5 4
grc
fra
5
4
1
5 4 1
version
5 4 1 grc
5
4
1
grc
grc
1
Κοινὸν δὲ κατὰ πάσης οὐσίας τὸ μὴ ἐν ὑποκειμένῳ εἶναι.
version
5 4 1 fra
5
4
1
fra
fra
1
Une propriété commune à toute substance, c'est de n'être point dans un sujet.
grc
fra
5
4
2
5 4 2
version
5 4 2 grc
5
4
2
grc
grc
2
ἡ μὲν γὰρ πρώτη οὐσία οὔτε καθ’ ὑποκειμένου λέγεται οὔτε ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν.
version
5 4 2 fra
5
4
2
fra
fra
2
Ainsi la substance première n'est pas dans un sujet et ne se dit d'aucun sujet.
grc
fra
5
4
3
5 4 3
grc
5
4
3
1
5 4 3 1
version
5 4 3 1 grc
5
4
3
1
grc
grc
1
τῶν δὲ δευτέρων οὐσιῶν φανερὸν μὲν καὶ οὕτως ὅτι οὐκ εἰσὶν ἐν ὑποκειμένῳ·
grc
5
4
3
2
5 4 3 2
version
5 4 3 2 grc
5
4
3
2
grc
grc
2
ὁ γὰρ ἄνθρωπος καθ’ ὑποκειμένου μὲν τοῦ τινὸς ἀνθρώπου λέγεται, ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐκ ἔστιν, —οὐ γὰρ ἐν τῷ τινὶ ἀνθρώπῳ ὁ ἄνθρωπός ἐστιν·‍
grc
5
4
3
3
5 4 3 3
version
5 4 3 3 grc
5
4
3
3
grc
grc
3
— ὡσαύτως δὲ καὶ τὸ ζῷον καθ’ ὑποκειμένου μὲν λέγεται τοῦ τινὸς ἀνθρώπου, οὐκ ἔστι δὲ τὸ ζῷον ἐν τῷ τινὶ ἀνθρώπῳ.
version
5 4 3 fra
5
4
3
fra
fra
3
Quant aux substances secondes, il est tout aussi évident qu'elles ne sont pas dans un sujet. L'homme, en effet, peut se dire d'un homme quelconque comme sujet, mais n'est point dans ce sujet; car l'homme n'est point dans un homme. De même l'animal peut se dire d'un homme comme sujet, et pourtant l'animal n'est point dans un homme. J'ajoute que, pour les choses qui sont dans un sujet, rien n'empêche que leur appellation puisse parfois être attribuée au sujet; mais il est impossible que la définition s'y applique jamais.
grc
fra
5
4
4
5 4 4
grc
5
4
4
1
5 4 4 1
version
5 4 4 1 grc
5
4
4
1
grc
grc
1
ἔτι δὲ τῶν ἐν ὑποκειμένῳ ὄντων τὸ μὲν ὄνομα οὐδὲν κωλύει κατηγορεῖσθαί ποτε τοῦ ὑποκειμένου, τὸν δὲ λόγον ἀδύνατον·
grc
5
4
4
2
5 4 4 2
version
5 4 4 2 grc
5
4
4
2
grc
grc
2
τῶν δὲ δευτέρων οὐσιῶν κατηγορεῖται καὶ ὁ λόγος κατὰ τοῦ ὑποκειμένου καὶ τοὔνομα, —τὸν γὰρ τοῦ ἀνθρώπου λόγον κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου κατηγορήσεις καὶ τὸν τοῦ ζῴου.‍
version
5 4 4 fra
5
4
4
fra
fra
4
Pour les substances secondes, au contraire, l'appellation et la définition sont attribuées également au sujet. En effet, on attribuera la définition de l'homme à un homme quelconque, et celle de l'animal s'y attribuera tout aussi bien.
grc
fra
5
4
5
5 4 5
version
5 4 5 grc
5
4
5
grc
grc
5
— ὥστε οὐκ ἂν εἴη οὐσία τῶν ἐν ὑποκειμένῳ.
version
5 4 5 fra
5
4
5
fra
fra
5
Ainsi, la substance ne saurait être mise au nombre des choses qui sont dans un sujet.
grc
fra
5
4
6
5 4 6
grc
5
4
6
1
5 4 6 1
version
5 4 6 1 grc
5
4
6
1
grc
grc
1
—οὐκ ἴδιον δὲ οὐσίας τοῦτο, ἀλλὰ καὶ ἡ διαφορὰ τῶν μὴ ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν·
grc
5
4
6
2
5 4 6 2
version
5 4 6 2 grc
5
4
6
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ πεζὸν καὶ τὸ δίπουν καθ’ ὑποκειμένου μὲν λέγεται τοῦ ἀνθρώπου, ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐκ ἔστιν, —οὐ γὰρ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ ἐστὶ τὸ δίπουν οὐδὲ τὸ πεζόν.‍
version
5 4 6 fra
5
4
6
fra
fra
6
Ceci, du reste, n'est point spécial à la substance, puisque la différence aussi est une des choses qui ne sont pas dans un sujet: ainsi, terrestre, bipède, se disent de l'homme comme sujet, et cependant ne sont pas dans un sujet; car le bipède, le terrestre, n'est pas dans l'homme.
grc
fra
5
4
7
5 4 7
grc
5
4
7
1
5 4 7 1
version
5 4 7 1 grc
5
4
7
1
grc
grc
1
— καὶ ὁ λόγος δὲ κατηγορεῖται ὁ τῆς διαφορᾶς καθ’ οὗ ἂν λέγηται ἡ διαφορά·
grc
5
4
7
2
5 4 7 2
version
5 4 7 2 grc
5
4
7
2
grc
grc
2
οἷον εἰ τὸ πεζὸν κατὰ ἀνθρώπου λέγεται, καὶ ὁ λόγος τοῦ πεζοῦ κατηγορηθήσεται τοῦ ἀνθρώπου, —πεζὸν γάρ ἐστιν ὁ ἄνθρωπος.
version
5 4 7 fra
5
4
7
fra
fra
7
La définition de la différence est attribuée à l'objet dont est dite cette différence : par exemple, si terrestre se dit en parlant de l'homme, la définition de terrestre se dit aussi de l'homme; car l'homme est un animal terrestre.
grc
fra
5
4
8
5 4 8
grc
5
4
8
1
5 4 8 1
version
5 4 8 1 grc
5
4
8
1
grc
grc
1
—μὴ ταραττέτω δὲ ἡμᾶς τὰ μέρη τῶν οὐσιῶν ὡς ἐν ὑποκειμένοις ὄντα τοῖς ὅλοις, μή ποτε ἀναγκασθῶμεν οὐκ οὐσίας αὐτὰ φάσκειν εἶναι·
grc
5
4
8
2
5 4 8 2
version
5 4 8 2 grc
5
4
8
2
grc
grc
2
οὐ γὰρ οὕτω τὰ ἐν ὑποκειμένῳ ἐλέγετο τὰ ὡς μέρη ὑπάρχοντα ἔν τινι.
version
5 4 8 fra
5
4
8
fra
fra
8
Du reste, ne craignons pas, parce que les parties des substance sont dans leurs entiers comme dans des sujets, d'être obligés de repousser ces entiers du nombre des substances: car, en disant que telles choses étaient dans un sujet, nous n'avons pas prétendu dire qu'elles y fussent comme les parties dans un tout.
version
5 4 ara1
5
4
ara1
ara1
4
والنوع — من الجواهر الثانية — أولى بأن يوصف جوهراً من الجنس، لأنه أقرب من الجوهر الأول. وذلك أن موفيا إن وفى الجوهرالأول ما هو كان إعطاؤه النوع أشد ملاءمةً وأبين فى الدلالة عليه من إعطائه الجنس. مثال ذلك أنه إن وفى إنساناً ما ما هو، كان إعطاؤه أنه إنسان أبين فى الدلالة عليه من إعطائه أنه حى، فإن ذلك أخص بإنسان ما، وهذا أعم؛ وإن وفى شجرةً ما ما هى، كان إعطاؤه أنها شجرة أبين فى الدلالة عليها من إعطائه أنها نبت. وأيضا فإن الجواهر الأول لما كانت موضوعة لسائر الأمور كلها، وسائر الأمور كلها محمولةً عليها أو موجودةً فيها، فلذلك صارت أولى وأحق بأن توصف جواهر. وقياس الجواهر الأول عند سائر الأمور كلها هو قياس النوع عند الجنس، إذ كان النوع موضوعا للجنس، لأن الأجناس تحمل على الأنواع، وليس تنعكس الأنواع على الأجناس، فيجب من ذلك أيضا أن النوع أولى وأحق بأن يوصف جوهراً من الجنس.
version
5 4 ara3
5
4
ara3
ara3
4
وقد يعم كل جوهر انه ليس فى موضوع فان الجوهر الاول ليس يقال على موضوع ولا هو فى موضوع. والجواهر الثوانى قد يظهر بهذا الوجه انه ليس شى منها فى موضوع، فان الانسان يقال على موضوع اى على انسان ما وليس هو فى موضوع اى فيه؛ وذلك ان الانسان ليس هو فى انسان ما. وكذلك ايضا الحى يقال على موضوع اى على انسان ما، وليس الحى فى انسان ما وايضا التى فى موضوع فليس مانع يمنع من ان يكون اسمها فى حال من الاحوال يحمل على موضوع، واما قولها فلا سبيل الى ان يحمل عليه. فاما الجواهر الثوانى فانه يحمل على الموضوع قولها واسمها؛ فانك تحمل على انسان ما قول الانسان وقول الحى. فيجب من ذلك ان الجوهر ليس هو مما فى موضوع. الا ان هذا ليس بخاصة للجوهر، لكن الفصل ايضا هو مما ليس فى موضوع؛ فان الماشى وذا الرجلين يقالان على موضوع، اى على الانسان وليسا فى موضوع. وذلك ان ذا الرجلين ليس هو فى الانسان ولا الماشى؛ وقول الفصل ايضا محمول على الذى يقال عليه الفصل؛ مثال ذلك: ان المشا ان كان يقال على الانسان فان قول المشا محمول على الانسان وذلك ان الانسان مشا.
grc
fra
ara1
ara3
5
5
5 5
grc
fra
5
5
1
5 5 1
grc
5
5
1
1
5 5 1 1
version
5 5 1 1 grc
5
5
1
1
grc
grc
1
Ὑπάρχει δὲ ταῖς οὐσίαις καὶ ταῖς διαφοραῖς τὸ πάντα συνωνύμως ἀπ’ αὐτῶν λέγεσθαι·
grc
5
5
1
2
5 5 1 2
version
5 5 1 2 grc
5
5
1
2
grc
grc
2
πᾶσαι γὰρ αἱ ἀπὸ τούτων κατηγορίαι ἤτοι κατὰ τῶν ἀτόμων κατηγοροῦνται ἢ κατὰ τῶν εἰδῶν.
version
5 5 1 fra
5
5
1
fra
fra
1
Les substances et les différences ont cette propriété que tout ce qui vient d'elles est nommé synonymiquement; car toutes les attributions qui en viennent s'appliquent à des individus ou à des espèces.
grc
fra
5
5
2
5 5 2
grc
5
5
2
1
5 5 2 1
version
5 5 2 1 grc
5
5
2
1
grc
grc
1
ἀπὸ μὲν γὰρ τῆς πρώτης οὐσίας οὐδεμία ἐστὶ κατηγορία, —κατ’ οὐδενὸς γὰρ ὑποκειμένου λέγεται·‍
grc
5
5
2
2
5 5 2 2
version
5 5 2 2 grc
5
5
2
2
grc
grc
2
— τῶν δὲ δευτέρων οὐσιῶν τὸ μὲν εἶδος κατὰ τοῦ ἀτόμου κατηγορεῖται, τὸ δὲ γένος καὶ κατὰ τοῦ εἴδους καὶ κατὰ τοῦ ἀτόμου·
grc
5
5
2
3
5 5 2 3
version
5 5 2 3 grc
5
5
2
3
grc
grc
3
ὡσαύτως δὲ καὶ αἱ διαφοραὶ καὶ κατὰ τῶν εἰδῶν καὶ κατὰ τῶν ἀτόμων κατηγοροῦνται.
version
5 5 2 fra
5
5
2
fra
fra
2
Il n'y a pas de catégorie qui découle de la substance première, parce qu'elle ne se dit d'aucun sujet. Mais parmi les substances secondes, l'espèce est attribuée à l'individu; le genre est attribué à la fois aux espèces et aux individus: les différences sont dans le même cas, et s'attribuent aux espèces et aux individus.
grc
fra
5
5
3
5 5 3
version
5 5 3 grc
5
5
3
grc
grc
3
καὶ τὸν λόγον δὲ ἐπιδέχονται αἱ πρῶται οὐσίαι τὸν τῶν εἰδῶν καὶ τὸν τῶν γενῶν, καὶ τὸ εἶδος δὲ τὸν τοῦ γένους.
version
5 5 3 fra
5
5
3
fra
fra
3
Les substances premières peuvent recevoir la définition des espèces et celle des genres : l'espèce admet aussi la définition du genre, parce qu'en effet tout ce qu'on peut dire de l'attribut peut se dire également du sujet.
grc
fra
5
5
4
5 5 4
grc
5
5
4
1
5 5 4 1
version
5 5 4 1 grc
5
5
4
1
grc
grc
1
—ὅσα γὰρ κατὰ τοῦ κατηγορουμένου λέγεται, καὶ κατὰ τοῦ ὑποκειμένου ῥηθήσεται·‍
grc
5
5
4
2
5 5 4 2
version
5 5 4 2 grc
5
5
4
2
grc
grc
2
— ὡσαύτως δὲ καὶ τὸν τῶν διαφορῶν λόγον ἐπιδέχεται τά τε εἴδη καὶ τὰ ἄτομα·
grc
5
5
4
3
5 5 4 3
version
5 5 4 3 grc
5
5
4
3
grc
grc
3
συνώνυμα δέ γε ἦν ὧν καὶ τοὔνομα κοινὸν καὶ ὁ λόγος ὁ αὐτός.
version
5 5 4 fra
5
5
4
fra
fra
4
De même, les espèces et les individus reçoivent la définition des différences. Plus haut, nous avons appelé synonymes les choses dont l'appellation était commune et la définition identique.
grc
fra
5
5
5
5 5 5
version
5 5 5 grc
5
5
5
grc
grc
5
ὥστε πάντα τὰ ἀπὸ τῶν οὐσιῶν καὶ τῶν διαφορῶν συνωνύμως λέγεται.
version
5 5 5 fra
5
5
5
fra
fra
5
Ainsi tout ce qui dérive des substances et des différences est dénommé par synonymie.
version
5 5 ara1
5
5
ara1
ara1
5
وأما ما كان من الأنواع ليس هو جنسا، فليس الواحد منها أولى من الآخر بأن يوصف جوهرا، إذ كان ليس توفيتك فى إنسان ما أنه إنسان أشد ملائمة من توفيتك فى فرس ما أنه فرس. وكذلك ليس الواحد من الجواهر الأول أولى من الآخر بأن يوصف جوهرا، إذ كان ليس إنسان ما أولى بأن يوصف جوهرا من فرس ما. وبالواجب صارت الأنواع والأجناس وحدها دون غيرها تقال بعد الجوهر الأول جواهر ثوانى، لأنها وحدها تدل على الجواهر الأول من بين ما تحمل عليه؛ فإن موفيا إن وفى إنساناً ما ما هو، فوفاه بنوعه أو بجنسه كانت توفيته له ملائمة؛ وإذا وفاه بأنه إنسان كان ذلك أبين فى الدلالة عليه من توفيته له بأنه حى؛ وإن وفاه بشىء مما سوى ذلك أى شىء كان، كانت توفيته له غريبة مستنكرة: كما إذا وفى بأنه أبيض أو أنه يحضر أو شىء من أشباه ذلك أى شىء كان. فبالواجب قيلت هذه دون غيرها جواهر. وأيضا لأن الجواهر الأول موضوعة لسائر الأمور كلها، وسائر الأمور كلها محمولة عليها، أو موجودة فيها، لذلك صارت أولى وأحق بأن توصف جواهر. وقياس الجواهر الأول عند سائر الأمور هو قياس أنواع الجواهر الأول وأجناسها عند سائر الأمور الأخر كلها، وذلك أن سائر الأمور كلها على هذه تحمل: فإنك تقول فى إنسان ما إنه نحوى، فأنت إذاً تقول: «نحويا» على الإنسان وعلى الحى؛ وكذلك تجرى الأمور فى سائر ما أشبهه.
version
5 5 ara3
5
5
ara3
ara3
5
ولا تغلطنا اجزا الجواهر فتوهمنا انها موجودة فى موضوعات، اى فى كلياتها حتى يضطرنا الامر الى ان نقول انها ليست جواهر. | لانه لم يكن قول ما يقال فى موضوع على هذا الطريق على انه فى شى كجزو منه.
grc
fra
ara1
ara3
5
6
5 6
grc
fra
5
6
1
5 6 1
version
5 6 1 grc
5
6
1
grc
grc
1
Πᾶσα δὲ οὐσία δοκεῖ τόδε τι σημαίνειν.
version
5 6 1 fra
5
6
1
fra
fra
1
Toute substance semble désigner un objet réel.
grc
fra
5
6
2
5 6 2
grc
5
6
2
1
5 6 2 1
version
5 6 2 1 grc
5
6
2
1
grc
grc
1
ἐπὶ μὲν οὖν τῶν πρώτων οὐσιῶν ἀναμφισβήτητον καὶ ἀληθές ἐστιν ὅτι τόδε τι σημαίνει·
grc
5
6
2
2
5 6 2 2
version
5 6 2 2 grc
5
6
2
2
grc
grc
2
ἄτομον γὰρ καὶ ἓν ἀριθμῷ τὸ δηλούμενόν ἐστιν.
version
5 6 2 fra
5
6
2
fra
fra
2
Pour les substances premières, il est incontestablement vrai qu'elles désignent quelque chose de réel, puisque ce qu'elles désignent est toujours un individu et une unité numérique.
grc
fra
5
6
3
5 6 3
grc
5
6
3
1
5 6 3 1
version
5 6 3 1 grc
5
6
3
1
grc
grc
1
ἐπὶ δὲ τῶν δευτέρων οὐσιῶν φαίνεται μὲν ὁμοίως τῷ σχήματι τῆς προσηγορίας τόδε τι σημαίνειν, ὅταν εἴπῃ ἄνθρωπον ἢ ζῷον·
grc
5
6
3
2
5 6 3 2
version
5 6 3 2 grc
5
6
3
2
grc
grc
2
οὐ μὴν ἀληθές γε, ἀλλὰ μᾶλλον ποιόν τι σημαίνει, —οὐ γὰρ ἕν ἐστι τὸ ὑποκείμενον ὥσπερ ἡ πρώτη οὐσία, ἀλλὰ κατὰ πολλῶν ὁ ἄνθρωπος λέγεται καὶ τὸ ζῷον·‍
grc
5
6
3
3
5 6 3 3
version
5 6 3 3 grc
5
6
3
3
grc
grc
3
— οὐχ ἁπλῶς δὲ ποιόν τι σημαίνει, ὥσπερ τὸ λευκόν·
grc
5
6
3
4
5 6 3 4
version
5 6 3 4 grc
5
6
3
4
grc
grc
4
οὐδὲν γὰρ ἄλλο σημαίνει τὸ λευκὸν ἀλλ’ ἢ ποιόν, τὸ δὲ εἶδος καὶ τὸ γένος περὶ οὐσίαν τὸ ποιὸν ἀφορίζει, —ποιὰν γάρ τινα οὐσίαν σημαίνει.‍
version
5 6 3 fra
5
6
3
fra
fra
3
Quant aux substances secondes, bien qu'elles semblent, par la forme même de l'appellation, désigner aussi une chose spéciale, comme lorsqu'on dit homme, animal, ceci pourtant n'est pas exact. Elles désignent plutôt une chose qualifiée: en effet, le sujet ici n'est pas un comme la substance première, puisque homme, animal, se disent de plusieurs hommes, de plusieurs animaux. Pourtant, elles ne désignent pas non plus absolument une chose qualifiée, comme le ferait cette expression, le blanc: le blanc ne désigne en effet rien de plus qu'une qualité. Mais le genre et l'espèce limitent la qualité à la substance, puisque le genre et l'espèce désignent une substance qualifiée de certaine manière.
grc
fra
5
6
4
5 6 4
grc
5
6
4
1
5 6 4 1
version
5 6 4 1 grc
5
6
4
1
grc
grc
1
— ἐπὶ πλεῖον δὲ τῷ γένει ἢ τῷ εἴδει τὸν ἀφορισμὸν ποιεῖται·
grc
5
6
4
2
5 6 4 2
version
5 6 4 2 grc
5
6
4
2
grc
grc
2
ὁ γὰρ ζῷον εἰπὼν ἐπὶ πλεῖον περιλαμβάνει ἢ ὁ τὸν ἄνθρωπον.
version
5 6 4 fra
5
6
4
fra
fra
4
Cependant la définition est plus compréhensive par le genre que par l'espèce; car on y renferme plus de choses, quand on dit animal que quand on dit homme.
version
5 6 ara1
5
6
ara1
ara1
6
وقد يعم كل جوهر أنه ليس فى موضوع، فإن الجوهر الأول ليس يقال على موضوع، ولا هو فى موضوع. والجواهر الثوانى قد يظهر بهذا الوجه أنه ليس شىء منها فى موضوع. فإن الإنسان يقال على موضوع، أى على إنسان ما، وليس هو فى موضوع، أى فيه. وذلك أن الإنسان ليس هو فى إنسان ما؛ وكذلك أيضا الحى يقال على موضوع، أى على إنسان ما، وليس الحى فى إنسان ما. وأيضا التى فى موضوع، فليس مانع يمنع من أن يكون اسمها فى حال من الأحوال يحمل على موضوع. وأما قولها فلا سبيل إلى أن يحمل عليه. فأما الجواهر الثوانى فإنه يحمل على الموضوع قولها واسمها، فإنك تحمل على إنسان ما قول الإنسان وقول الحى. فيجب من ذلك أن الجوهر ليس هو مما فى موضوع، إلا أن هذا ليس بخاصة للجوهر، لكن الفصل أيضا هو مما ليس فى موضوع، فإن الماشى وذا الرجلين يقالان على موضوع، أى على الإنسان؛ وليسا فى موضوع، وذلك أن ذا الرجلين ليس هو فى الإنسان، ولا الماشى. وقول الفصل أيضا محمول على الذى يقال عليه الفصل، مثال ذلك أن المشاء إن كان يقال على الإنسان فإن قول «المشاء» محمول على الإنسان، وذلك أن الإنسان مشاء — ولا تغلطنا أجزاء الجواهر فتوهمنا أنها موجودة فى موضوعات، أى فى كلياتها، حتى يضطرنا الأمر إلى أن نقول إنها ليست جواهر، لأنه لم يكن قول ما يقال فى موضوع على هذا الطريق على أنه فى شىء كجزء منه.
version
5 6 ara3
5
6
ara3
ara3
6
ومما يوجد للجواهر والفصول ان جميع ما يقال منها انما يقال على طريق المتواطية اسماوها فان كل حمل يكون منهما فهو اما ان يحمل على الاشخاص واما على الانواع. فانه ليس من الجوهر الاول حمل اصلا اذ كان ليس يقال على موضوع ما البتة. فاما من الجواهر الثوانى فالنوع يحمل على الشخص، والجنس على النوع وعلى الشخص، وكذلك الفصول تحمل على الانواع وعلى الاشخاص، والجواهر الاول تقبل قول انواعها واجناسها والنوع يقبل قول جنسه اذ كان كل ما قيل على المحمول فانه يقال ايضا على الموضوع. وكذلك تقبل الانواع والاشخاص قول فصولها ايضا. وقد كانت المتواطية اسماوها هى التى الاسم عام لها والقول واحد بعينه ايضا، فيجب ان يكون جميع ما يقال من الجواهر ومن الفصول فانما يقال على طريق المتواطية اسماوها. وقد يظن بكل جوهر انه يدل على مقصود اليه بالاشارة. فاما الجواهر الاول فبالحق الذى لا مرية فيه انها تدل على مقصود اليه بالاشارة، لان ما يستدل عليه منها شخص وواحد بالعدد. واما الجواهر الثوانى فقد يوهم اشتباه شكل اللقب منها انها تدل على مقصود اليه بالاشارة كقولك: الانسان، الحيوان. وليس ذلك حقا بل الاولى انها تدل على اى شى لان الموضوع ليس بواحد كالجوهر الاول لكن الانسان يقال على كثير والحيوان. الا انها ليست تدل على اى شى على الاطلاق بمنزلة الابيض، فان الابيض ليس يدل على شى غير اى شى، فاما النوع والجنس فانهما يفرزان اى شى فى الجوهر: وذلك انهما انما يدلان على جوهر ثانى ما. الا ان الافراز بالجنس يكون اكثر حصرا من الافراز بالنوع فان القايل حيوان قد جمع بقوله اكثر مما يجمع القايل انسان.
grc
fra
ara1
ara3
5
7
5 7
grc
fra
5
7
1
5 7 1
version
5 7 1 grc
5
7
1
grc
grc
1
Ὑπάρχει δὲ ταῖς οὐσίαις καὶ τὸ μηδὲν αὐταῖς ἐναντίον εἶναι.
version
5 7 1 fra
5
7
1
fra
fra
1
Les substances possèdent la propriété de ne point avoir de contraires.
grc
fra
5
7
2
5 7 2
version
5 7 2 grc
5
7
2
grc
grc
2
τῇ γὰρ πρώτῃ οὐσίᾳ τί ἂν εἴη ἐναντίον;
version
5 7 2 fra
5
7
2
fra
fra
2
En effet, où est le contraire de la substance première, le contraire d'un homme par exemple, d'un animal?
grc
fra
5
7
3
5 7 3
version
5 7 3 grc
5
7
3
grc
grc
3
οἷον τῷ τινὶ ἀνθρώπῳ οὐδέν ἐστιν ἐναντίον, οὐδέ γε τῷ ἀνθρώπῳ ἢ τῷ ζῴῳ οὐδέν ἐστιν ἐναντίον.
version
5 7 3 fra
5
7
3
fra
fra
3
Évidemment il n'y a point ici de contraire. Il n'y a rien de contraire ni à l'homme ni à l'animal. Du reste, ceci n'appartient pas exclusivement à la substance.
grc
fra
5
7
4
5 7 4
grc
5
7
4
1
5 7 4 1
version
5 7 4 1 grc
5
7
4
1
grc
grc
1
οὐκ ἴδιον δὲ τῆς οὐσίας τοῦτο, ἀλλὰ καὶ ἐπ’ ἄλλων πολλῶν οἷον ἐπὶ τοῦ ποσοῦ·
grc
5
7
4
2
5 7 4 2
version
5 7 4 2 grc
5
7
4
2
grc
grc
2
τῷ γὰρ διπήχει οὐδέν ἐστιν ἐναντίον, οὐδὲ τοῖς δέκα, οὐδὲ τῶν τοιούτων οὐδενί, εἰ μή τις τὸ πολὺ τῷ ὀλίγῳ φαίη ἐναντίον εἶναι ἢ τὸ μέγα τῷ μικρῷ·
grc
5
7
4
3
5 7 4 3
version
5 7 4 3 grc
5
7
4
3
grc
grc
3
τῶν δὲ ἀφωρισμένων ποσῶν οὐδὲν οὐδενὶ ἐναντίον ἐστίν.
version
5 7 4 fra
5
7
4
fra
fra
4
Ce caractère appartient aussi à plusieurs autres catégories, et entre autres, à celle de la quantité. Il n'y a pas de contraires à deux coudées, trois coudées, pas de contraires au nombre dix, pas de contraires à aucune des choses du même genre, à moins qu'on ne soutienne que peu est le contraire de beaucoup, petit de grand. Mais quant aux quantités définies, elles ne sauraient jamais avoir de contraires.
version
5 7 ara1
5
7
ara1
ara1
7
ومما يوجد للجواهر وللفصول أن جميع ما يقال منهما إنما يقال على طريق المتواطئة أسماؤها، فإن كل حمل يكون منهما فهو إما أن يحمل على الأشخاص، وإما على الأنواع؛ فإنه ليس من الجواهر الأول حمل أصلا، اذ كان ليس يقال على موضوع ما ألبتة. فأما 〈فى〉 الجواهر الثوانى فالنوع يحمل على الشخص، والجنس على النوع وعلى الشخص. وكذلك الفصول تحمل على الأنواع وعلى الأشخاص. والجواهر الأول تقبل قول أنواعها وأجناسها، والنوع يقبل قول جنسه، إذ كان كل ما قيل على المحمول فإنه يقال أيضا على الموضوع؛ وكذلك تقبل الأنواع والأشخاص قول فصولها أيضا. وقد كانت المتواطئة أسماؤها هى التى الاسم عام لها والقول واحد بعينه أيضا؛ فيجب أن يكون جميع ما يقال من الجواهر ومن الفصول فإنما يقال على طريق المتواطئة أسماؤها.
version
5 7 ara3
5
7
ara3
ara3
7
د. ومما للجواهر ايضا انه لا مضاد لها. فماذا يضاد الجوهر الاول كانسان ما، فانه لا مضاد له ولا للانسان ايضا ولا للحيوان مضاد. الا ان ذلك ليس خاصيا بالجوهر لكنه فى اشيا ايضا كثيرة غيره مثال ذلك: فى الكم فانه ليس لذى الذراعين مضاد | ولا للعشرة ولا لشى مما يجرى هذا المجرى؛ الا ان يقول قايل ان القليل ضد الكثير او الكبير ضد الصغير لكن الكم المنفصل لا مضاد له.
grc
fra
ara1
ara3
5
8
5 8
grc
fra
5
8
1
5 8 1
grc
5
8
1
1
5 8 1 1
version
5 8 1 1 grc
5
8
1
1
grc
grc
1
Δοκεῖ δὲ ἡ οὐσία οὐκ ἐπιδέχεσθαι τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον·
grc
5
8
1
2
5 8 1 2
version
5 8 1 2 grc
5
8
1
2
grc
grc
2
λέγω δὲ οὐχ ὅτι οὐσία οὐσίας οὐκ ἔστι μᾶλλον οὐσία, —τοῦτο μὲν γὰρ εἴρηται ὅτι ἔστιν,— ἀλλ’ ὅτι ἑκάστη οὐσία τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶν οὐ λέγεται μᾶλλον καὶ ἧττον·
grc
5
8
1
3
5 8 1 3
version
5 8 1 3 grc
5
8
1
3
grc
grc
3
οἷον εἰ ἔστιν αὕτη ἡ οὐσία ἄνθρωπος, οὐκ ἔσται μᾶλλον καὶ ἧττον ἄνθρωπος, οὔτε αὐτὸς αὑτοῦ οὔτε ἕτερος ἑτέρου.
version
5 8 1 fra
5
8
1
fra
fra
1
La substance ne paraît pas susceptible de plus ni de moins. Je ne veux pas dire qu'une substance ne soit pas plus ou moins substance qu'une autre substance, car j'ai déjà dit qu'il en était ainsi; mais je veux dire que chaque substance ne peut être plus ou moins ce qu'elle est. Par exemple, si telle substance est homme, elle ne sera ni plus ni moins homme; l'homme ne sera ni plus ni moins homme que lui-même, ne sera ni plus ni moins homme qu'un autre.
grc
fra
5
8
2
5 8 2
grc
5
8
2
1
5 8 2 1
version
5 8 2 1 grc
5
8
2
1
grc
grc
1
οὐ γάρ ἐστιν ἕτερος ἑτέρου μᾶλλον ἄνθρωπος, ὥσπερ τὸ λευκόν ἐστιν ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον λευκόν, καὶ καλὸν ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον·
grc
5
8
2
2
5 8 2 2
version
5 8 2 2 grc
5
8
2
2
grc
grc
2
καὶ αὐτὸ δὲ αὑτοῦ μᾶλλον καὶ ἧττον λέγεται, οἷον τὸ σῶμα λευκὸν ὂν μᾶλλον λευκὸν λέγεται νῦν ἢ πρότερον, καὶ θερμὸν ὂν μᾶλλον θερμὸν καὶ ἧττον λέγεται·
grc
5
8
2
3
5 8 2 3
version
5 8 2 3 grc
5
8
2
3
grc
grc
3
ἡ δέ γε οὐσία οὐδὲν λέγεται, —οὐδὲ γὰρ ἄνθρωπος μᾶλλον νῦν ἄνθρωπος ἢ πρότερον λέγεται, οὐδὲ τῶν ἄλλων οὐδέν, ὅσα ἐστὶν οὐσία·‍
grc
5
8
2
4
5 8 2 4
version
5 8 2 4 grc
5
8
2
4
grc
grc
4
— ὥστε οὐκ ἂν ἐπιδέχοιτο ἡ οὐσία τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον.
version
5 8 2 fra
5
8
2
fra
fra
2
En effet, un homme n'est pas homme plus qu'un autre, de la même façon qu'une chose blanche est plus ou moins blanche qu'une autre, qu'une chose belle est plus ou moins belle qu'une autre. On peut bien dire sans doute qu'une chose a du plus ou du moins comparativement à elle-même: ainsi d'un corps blanc on dit qu'il est maintenant plus ou moins blanc qu'auparavant; d'un corps chaud, qu'il est plus ou moins chaud. La substance, au contraire, n'est jamais ni plus ni moins substance; car on ne peut pas dire qu'un homme soit maintenant plus homme que auparavant. Et de même pour toutes les autres substances. Ainsi la substance ne paraît susceptible ni de plus ni de moins.
version
5 8 ara1
5
8
ara1
ara1
8
وقد يظن بكل جوهر أنه يدل على مقصود إليه بالإشارة. فأما الجواهر الأول فبالحق الذى لا مرية فيه أنها تدل على مقصود إليه بالإشارة، لأن ما يستدل عليه منها شخص واحد بالعدد. وأما الجواهر الثوانى فقد يوهم اشتباه شكل اللقب منها أنها تدل على مقصود إليه بالإشارة كقولك: الإنسان الحيوان — وليس ذلك حقا، بل الأولى أنها تدل على أى شىء، لأن الموضوع ليس بواحد كالجوهر الأول، لكن الإنسان يقال على كثير، و〈كذلك〉 الحيوان — إلا أنها ليست تدل على أى شىء على الإطلاق بمنزلة الأبيض، فإن الأبيض ليس يدل على شىء غير أى شىء. فأما النوع والجنس فإنهما يقرران أى شىء فى الجوهر؛ وذلك أنهما إنما يدلان على جوهر ثان ما. إلا أن الإقرار بالجنس يكون أكثر حصراً من الإقرار بالنوع، فإن القائل: «حيوان» قد جمع بقوله أكثر مما يجمع القائل: «إنسان».
version
5 8 ara3
5
8
ara3
ara3
8
ه. وقد يظن بالجوهر انه لا يقبل الاكثر والاقل. ولست اقول انه ليس جوهر باكثر من جوهر فى انه جوهر (فان ذلك شى قد قلنا به) لكنى اقول ان ما هو فى جوهر جوهر ليس يقال اكثر ولا اقل؛ مثال ذلك: ان هذا الجوهر ان كان انسانا فليس يكون انسانا اكثر ولا اقل ولا اذا قيس بنفسه ولا اذا قيس بغيرة فانه ليس احد من الناس انسانا باكثر من انسان غيره كما ان الابيض ابيض باكثر مما غيره ابيض، والخير خير باكثر مما غيره خير، وكما ان الشى اذا قيس بنفسه ايضا قيل انه اكثر واقل، مثال ذلك: ان الجسم اذا كان ابيض فقد يقال انه فى هذا الوقت ابيض باكثر مما كان قبل واذا كان حارا فقد يقال انه حار باكثر مما كان او اقل فاما الجوهر فليس يقال اكثر ولا اقل فانه ليس يقال فى الانسان انه فى هذا الوقت انسان باكثر مما كان فيما تقدم ولا فى غيره من ساير الجواهر فيكون الجوهر لا يقبل الاكثر والاقل.
grc
fra
ara1
ara3
5
9
5 9
grc
fra
5
9
1
5 9 1
grc
5
9
1
1
5 9 1 1
version
5 9 1 1 grc
5
9
1
1
grc
grc
1
Μάλιστα δὲ ἴδιον τῆς οὐσίας δοκεῖ εἶναι τὸ ταὐτὸν καὶ ἓν ἀριθμῷ ὂν τῶν ἐναντίων εἶναι δεκτικόν·
grc
5
9
1
2
5 9 1 2
version
5 9 1 2 grc
5
9
1
2
grc
grc
2
οἷον ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων οὐδενὸς ἂν ἔχοι τις προενεγκεῖν [ὅσα μή ἐστιν οὐσία], ὃ ἓν ἀριθμῷ ὂν τῶν ἐναντίων δεκτικόν ἐστιν·
grc
5
9
1
3
5 9 1 3
version
5 9 1 3 grc
5
9
1
3
grc
grc
3
οἷον τὸ χρῶμα, ὅ ἐστιν ἓν καὶ ταὐτὸν ἀριθμῷ, οὐκ ἔσται λευκὸν καὶ μέλαν, οὐδὲ ἡ αὐτὴ πρᾶξις καὶ μία τῷ ἀριθμῷ οὐκ ἔσται φαύλη καὶ σπουδαία, ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, ὅσα μή ἐστιν οὐσία.
version
5 9 1 fra
5
9
1
fra
fra
1
La propriété la plus spéciale de la substance semble être que, tout en restant une seule et même chose, elle peut recevoir les contraires. Pour toutes les autres choses, en effet, qui ne sont pas substances, on ne saurait dire qu'une seule et même chose reçoive les contraires. Ainsi, par exemple, la couleur, qui numériquement est une seule et même chose, ne sera pas à la fois blanche et noire, de même qu'une seule et même action ne saurait être en même temps bonne et mauvaise. Ceci s'applique sans exception à toutes les choses qui ne sont pas substances.
grc
fra
5
9
2
5 9 2
grc
5
9
2
1
5 9 2 1
version
5 9 2 1 grc
5
9
2
1
grc
grc
1
ἡ δέ γε οὐσία ἓν καὶ ταὐτὸν ἀριθμῷ ὂν δεκτικὸν τῶν ἐναντίων ἐστίν·
grc
5
9
2
2
5 9 2 2
version
5 9 2 2 grc
5
9
2
2
grc
grc
2
οἷον ὁ τὶς ἄνθρωπος, εἷς καὶ ὁ αὐτὸς ὤν, ὁτὲ μὲν λευκὸς ὁτὲ δὲ μέλας γίγνεται, καὶ θερμὸς καὶ ψυχρός, καὶ φαῦλος καὶ σπουδαῖος.
version
5 9 2 fra
5
9
2
fra
fra
2
Pour la substance au contraire, bien qu'elle reste une et identique, elle n'en reçoit pas mois les contraires : ainsi un homme, un seul et même homme, peut être tour à tour blanc et noir, froid et chaud, bon ou méchant.
grc
fra
5
9
3
5 9 3
grc
5
9
3
1
5 9 3 1
version
5 9 3 1 grc
5
9
3
1
grc
grc
1
ἐπὶ δὲ τῶν ἄλλων οὐδενὸς φαίνεται τὸ τοιοῦτον, εἰ μή τις ἐνίσταιτο τὸν λόγον καὶ τὴν δόξαν φάσκων τῶν τοιούτων εἶναι·
grc
5
9
3
2
5 9 3 2
version
5 9 3 2 grc
5
9
3
2
grc
grc
2
ὁ γὰρ αὐτὸς λόγος ἀληθής τε καὶ ψευδὴς εἶναι δοκεῖ, οἷον εἰ ἀληθὴς εἴη ὁ λόγος τὸ καθῆσθαί τινα, ἀναστάντος αὐτοῦ ὁ αὐτὸς οὗτος ψευδὴς ἔσται·
grc
5
9
3
3
5 9 3 3
version
5 9 3 3 grc
5
9
3
3
grc
grc
3
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῆς δόξης·
grc
5
9
3
4
5 9 3 4
version
5 9 3 4 grc
5
9
3
4
grc
grc
4
εἰ γάρ τις ἀληθῶς δοξάζοι τὸ καθῆσθαί τινα, ἀναστάντος αὐτοῦ ψευδῶς δοξάσει τὴν αὐτὴν ἔχων περὶ αὐτοῦ δόξαν.
version
5 9 3 fra
5
9
3
fra
fra
3
Quant aux autres choses, on n'y découvre rien de pareil, à moins qu'on ne soutienne que la parole, la pensée, peuvent admettre les contraires. Une même assertion, en effet, semble pouvoir être fausse et vraie. Par exemple, si l'on dit avec vérité de quelqu'un qu'il est assis, cette même assertion sera fausse si cette personne vient à se lever. Et de même pour la pensée; car si l'on pense vrai en pensant que quelqu'un est assis, cette pensée deviendra fausse si la personne se lève et que l'on conserve relativement à elle la même pensée.
grc
fra
5
9
4
5 9 4
grc
5
9
4
1
5 9 4 1
version
5 9 4 1 grc
5
9
4
1
grc
grc
1
εἰ δέ τις καὶ τοῦτο παραδέχοιτο, ἀλλὰ τῷ γε τρόπῳ διαφέρει·
grc
5
9
4
2
5 9 4 2
version
5 9 4 2 grc
5
9
4
2
grc
grc
2
τὰ μὲν γὰρ ἐπὶ τῶν οὐσιῶν αὐτὰ μεταβάλλοντα δεκτικὰ τῶν ἐναντίων ἐστίν, — ψυχρὸν γὰρ ἐκ θερμοῦ γενόμενον μετέβαλεν (ἠλλοίωται γάρ), καὶ μέλαν ἐκ λευκοῦ καὶ σπουδαῖον ἐκ φαύλου, ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον αὐτὸ μεταβολὴν δεχόμενον τῶν ἐναντίων δεκτικόν ἐστιν·‍
grc
5
9
4
3
5 9 4 3
version
5 9 4 3 grc
5
9
4
3
grc
grc
3
— ὁ δὲ λόγος καὶ ἡ δόξα αὐτὰ μὲν ἀκίνητα πάντῃ πάντως διαμένει, τοῦ δὲ πράγματος κινουμένου τὸ ἐναντίον περὶ αὐτὰ γίγνεται·
grc
5
9
4
4
5 9 4 4
version
5 9 4 4 grc
5
9
4
4
grc
grc
4
ὁ μὲν γὰρ λόγος διαμένει ὁ αὐτὸς τὸ καθῆσθαί τινα, τοῦ δὲ πράγματος κινηθέντος ὁτὲ μὲν ἀληθὴς ὁτὲ δὲ ψευδὴς γίγνεται·
grc
5
9
4
5
5 9 4 5
version
5 9 4 5 grc
5
9
4
5
grc
grc
5
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῆς δόξης.
version
5 9 4 fra
5
9
4
fra
fra
4
Même en admettant cette objection, il y a ici une différence formelle. C'est qu'en ce qui concerne les substances, elles ne sont susceptibles des contraires que par suite d'un changement qu'elles-mêmes éprouvent; ainsi le corps qui devient froid, de chaud qu'il était, a subi un changement puisqu'il devient autre; ainsi de noir il devient blanc, de bon il devient mauvais; et de même pour toutes les autres choses, c'est parce qu'elles éprouvent chacune un changement qu'elles sont susceptibles des contraires. Mais la parole et la pensée restent elles-mêmes absolument et toujours immuables; et c'est seulement parce que l'objet vient à changer qu'elles reçoivent les contraires. Ainsi cette assertion que quelqu'un est assis demeure la même, mais la chose venant à changer l'assertion peut être tour à tour fausse et vraie. Il en est de même pour la pensée.
grc
fra
5
9
5
5 9 5
version
5 9 5 grc
5
9
5
grc
grc
5
ὥστε τῷ τρόπῳ γε ἴδιον ἂν εἴη τῆς οὐσίας τὸ κατὰ τὴν αὑτῆς μεταβολὴν δεκτικὴν τῶν ἐναντίων εἶναι, —εἰ δή τις καὶ ταῦτα παραδέχοιτο, τὴν δόξαν καὶ τὸν λόγον δεκτικὰ τῶν ἐναντίων εἶναι.
version
5 9 5 fra
5
9
5
fra
fra
5
Ainsi donc en ce sens, ce serait une propriété de la substance, spéciale du moins dans la forme, d'être susceptible des contraires par cela seul qu'elle éprouve elle-même un changement. Tout en admettant encore que la parole, la pensée sont susceptibles des contraires, on peut dire que
grc
fra
5
9
6
5 9 6
grc
5
9
6
1
5 9 6 1
version
5 9 6 1 grc
5
9
6
1
grc
grc
1
οὐκ ἔστι δὲ ἀληθὲς τοῦτο·
grc
5
9
6
2
5 9 6 2
version
5 9 6 2 grc
5
9
6
2
grc
grc
2
ὁ γὰρ λόγος καὶ ἡ δόξα οὐ τῷ αὐτὰ δέχεσθαί τι τῶν ἐναντίων εἶναι δεκτικὰ λέγεται, ἀλλὰ τῷ περὶ ἕτερόν τι τὸ πάθος γεγενῆσθαι·
grc
5
9
6
3
5 9 6 3
version
5 9 6 3 grc
5
9
6
3
grc
grc
3
—τῷ γὰρ τὸ πρᾶγμα εἶναι ἢ μὴ εἶναι, τούτῳ καὶ ὁ λόγος ἀληθὴς ἢ ψευδὴς εἶναι λέγεται, οὐ τῷ αὐτὸν δεκτικὸν εἶναι τῶν ἐναντίων·
grc
5
9
6
4
5 9 6 4
version
5 9 6 4 grc
5
9
6
4
grc
grc
4
ἁπλῶς γὰρ οὐδὲν ὑπ’ οὐδενὸς οὔτε ὁ λόγος κινεῖται οὔτε ἡ δόξα, ὥστε οὐκ ἂν εἴη δεκτικὰ τῶν ἐναντίων μηδενὸς ἐν αὐτοῖς γιγνομένου·‍
grc
5
9
6
5
5 9 6 5
version
5 9 6 5 grc
5
9
6
5
grc
grc
5
— ἡ δέ γε οὐσία τῷ αὐτὴν τὰ ἐναντία δέχεσθαι, τούτῳ δεκτικὴ τῶν ἐναντίων λέγεται·
grc
5
9
6
6
5 9 6 6
version
5 9 6 6 grc
5
9
6
6
grc
grc
6
νόσον γὰρ καὶ ὑγίειαν δέχεται, καὶ λευκότητα καὶ μελανίαν, καὶ ἕκαστον τῶν τοιούτων αὐτὴ δεχομένη τῶν ἐναντίων εἶναι δεκτικὴ λέγεται.
version
5 9 6 fra
5
9
6
fra
fra
6
cette opinion n'est pourtant pas tout à fait exacte. Si l'on dit que la parole et la pensée reçoivent les contraires, ce n'est pas qu'elles reçoivent réellement quelque chose; mais c'est de fait dans un autre objet que se passe ce changement. C'est uniquement parce que la chose même est ou n'est pas de telle façon, que l'assertion peut être dite vraie ou fausse, et non pas parce que la parole elle-même serait susceptible des contraires. Rien, en effet, ne saurait faire changer ni la parole ni la pensée, en sorte qu'elles ne reçoivent point les contraires, en ce sens qu'aucun changement ne survient en elles. Quant à la substance, c'est parce qu'elle reçoit elle-même les contraires qu'on peut dire qu'elle est susceptible des contraires. En effet, la substance reçoit également et la maladie et la santé, et le blanc et le noir; et c'est parce qu'elle éprouve elle-même toutes les modifications de ce genre qu'on dit qu'elle est susceptible de recevoir les contraires.
grc
fra
5
9
7
5 9 7
version
5 9 7 grc
5
9
7
grc
grc
7
ὥστε ἴδιον ἂν οὐσίας εἴη τὸ ταὐτὸν καὶ ἓν ἀριθμῷ ὂν δεκτικὸν εἶναι τῶν ἐναντίων.
version
5 9 7 fra
5
9
7
fra
fra
7
Ainsi le propre de la substance, serait, tout en restant identique et numériquement une, d'admettre les contraires par un changement qu'elle éprouve elle-même.
grc
fra
5
9
8
5 9 8
version
5 9 8 grc
5
9
8
grc
grc
8
περὶ μὲν οὖν οὐσίας τοσαῦτα εἰρήσθω.
version
5 9 8 fra
5
9
8
fra
fra
8
Terminons ici ce qui concerne la substance.
version
5 9 ara1
5
9
ara1
ara1
9
ومما للجواهر أيضا أنه لا مضاد لها. فماذا يضاد الجوهر الأول، كإنسان ما! فإنه لا مضاد له؛ ولا للإنسان أيضا، ولا للحيوان مضاد. إلا أن ذلك ليس خاصا بالجوهر، لكنه فى أشياء أيضا كثيرة غيره، مثال ذلك فى الكم: فإنه ليس لذى الذراعين مضاد، ولا للعشرة، ولا لشىء مما يجرى هذا المجرى، إلا أن يقول قائل: إن القليل ضد الكثير، أو الكبير ضد الصغير، لكن الكم المنفصل لا مضاد له.
version
5 9 ara3
5
9
ara3
ara3
9
و. وقد يظن ان اولى الخواص بالجوهر ان الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادات والدليل على ذلك انه لن يقدر احد ان ياتى بشى مما ليس هو جوهرا الواحد منه قابل للمتضادات مثال ذلك: ان اللون الواحد بالعدد هو بعينه لن يكون ابيض واسود ولا الفعل الواحد بالعدد هو بعينه يكون مذموما او محمودا. وكذلك يجرى الامر فى ساير الاشيا مما ليس بجوهر. فاما الجوهر فان الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادات، مثال ذلك: انسان ما فان هذا الواحد هو بعينه يكون ابيض حينا واسود حينا وحارا وباردا وطالحا وصالحا. ولن يوجد ما يجرى هذا المجرى فى شى مما سوى الجوهر اصلا. اللهم الا ان يرد ذلك راد بان يقول ان القول والظن مما يجرى هذا المجرى، لان القول بعينه مظنون صدقا وكذبا؛ مثال ذلك: ان القول ان | صدق فى جلوس جالس فانه بعينه يكذب اذا قام وكذلك القول فى الظن، فان الظان ان صدق فى جلوس جالس كذب اذا قام، متى كان ظنه به ذلك الظن بعينه
fra
5
ti
5 ti
version
5 ti fra
5
ti
fra
fra
ti
DE LA SUBSTANCE
ara1
ara3
5
head1
5 head1
version
5 head1 ara1
5
head1
ara1
ara1
head1
فى الجوهر
version
5 head1 ara3
5
head1
ara3
ara3
head1
فى الجوهر
ara1
ara3
5
10
5 10
version
5 10 ara1
5
10
ara1
ara1
10
وقد يظن بالجوهر أنه لا يقبل الأكثر والأقل. ولست أقول إنه ليس جوهر بأكثر من جوهر فى أنه جوهر، (فإن ذلك شىء قد قلنا به) لكنى أقول: إن ما هو فى جوهر جوهر ليس يقال أكثر ولا أقل: مثال ذلك أن هذا الجوهر إن كان إنسانا فليس يكون إنساناً أكثر ولا أقل، ولا إذا قيس بنفسه، ولا إذا قيس بغيره؛ فإنه ليس أحد من الناس إنسانا بأكثر من إنسان غيره، كما أن الأبيض أبيض بأكثر مما غيره أبيض، والخير خير بأكثر مما غيره خير. كما أن الشىء إذا قيس بنفسه أيضا قيل إنه أكثر وأقل، مثال ذلك أن الجسم إذا كان أبيض فقد يقال إنه فى هذا الوقت أبيض بأكثر مما كان قبل، وإذا كان حاراً فقد يقال إنه حار بأكثر مما كان أو أقل؛ فأما الجوهر فليس يقال أكثر ولا أقل: فإنه ليس يقال فى الإنسان إنه فى هذا الوقت إنسان بأكثر مما كان فيما تقدم ولا فى غيره من سائر الجواهر. فيكون الجوهر لا يقبل الأكثر والأقل.
version
5 10 ara3
5
10
ara3
ara3
10
فنقول ان الانسان وان اعترف بذلك فان بين الجنسين اختلافا وذلك ان الاشيا فى الجواهر انما هى قابلة للمتضادات بان تتغير انفسها لان الشى اذا كان حارا فصار باردا فقد تغير، واذا كان ابيض فصار اسود، واذا كان مذموما فصار محمودا، وكذلك فى ساير الاشيا كل واحد منها قابل للمتضادات بان تقبل نفسه التغير. واما القول والظن فانهما ثابتان غير زايلين، لا بنحو من الانحا ولا بوجه من الوجوه، وانما تحدث المضادة فيهما بزوال الامر. فان القول فى جلوس جالس، ثابت بحاله وانما يصير صادقا حينا؛ وكاذبا حينا >بزوال الامر وكذلك القول فى الظن ايضا. فتكون الجهة التى تخص الجوهر انه قابل المتضادات بتغيره نفسه، هذا ان اعترف الانسان بذلك اعنى ان الظن والقول قابلان للمتضادات الا ان ذلك ليس بحق لان القول والظن ليس انما يقال فيهما انهما قابلان للاضداد، من طريق انهما فى انفسهما يقبلان شيا، بل من طريق ان حادثا يحدث فى شى غيرهما، وذلك ان القول انما يقال فيه انه صادق، او انه كاذب، من طريق ان الامر موجود او غير موجود، لا من طريق انه نفسه قابل للاضداد، فان القول بالجملة لا يقبل الزوال من شى اصلا، ولا الظن فيجب الا يكونا قابلين للاضداد اذ كان ليس يحدث فيهما ضد اصلا. فاما الجوهر، فيقال فيه انه قابل للاضداد من طريق انه نفسه قابل للاضداد، وذلك انه يقبل المرض والصحة والبياض والسواد، وانما يقال فيه انه قابل للاضداد، من طريق انه هو نفسه يقبل كل واحد من هذه وما يجرى مجراها. فيجب من ذلك ان تكون خاصة الجوهر ان الوحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادات بتغيره فى نفسه. فهذا فليكن مبلغ ما نقوله فى الجوهر.
ara1
ara3
5
11
5 11
version
5 11 ara1
5
11
ara1
ara1
11
وقد يظن أن أولى الخواص بالجوهر أن الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادات، والدليل على ذلك أنه لن يقدر أحد أن يأتى بشىء مما ليس هو جوهراً، الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادات، مثال ذلك أن اللون الواحد بالعدد هو بعينه لن يكون أبيض وأسود، والفعل الواحد بالعدد هو بعينه يكون مذموما أو محمودا، وكذلك نحو الأمر فى سائر الأشياء مما ليس بجوهر. فأما الجوهر فإن الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادات، مثال ذلك: «إنسان ما»، فإن هذا الواحد هو بعينه يكون أبيض حيناً وأسود حينا، وحارا وباردا، وطالحا وصالحا. ولن يوجد ما يجرى هذا المجرى فى شىء مما سوى الجوهر أصلا اللهم إلا أن يرد ذلك راد بأن يقول: إن القول والظن مما يجرى هذا المجرى، لأن القول بعينه مظنون صدقا وكذبا، مثال ذلك أن القول إن صدق فى جلوس جالس فإنه بعينه يكذب إذا قام؛ وكذلك القول فى الظن، فإن الظان إن صدق فى جلوس جالس كذب إذا قام متى كان ظنه به ذلك الظن بعينه. فتقول: إن الإنسان — وإن اعترف بذلك — فإن بين الجهتين اختلافا، وذلك أن الأشياء فى الجواهر إنما هى قابلة للمتضادات بأن تتغير أنفسها، لأن الشىء إذا كان حارا فصار بارداً فقد تغير؛ وإذا كان أبيض فصار أسود، إذا كان مذموما فصار محمودا، وكذلك فى سائر الأشياء: كل واحد منها قابل للمتضادات بأن يقبل بنفسه التغير. فأما القول والظن فإنهما ثابتان غير زائلين لا بنحو من الأنحاء ولا بوجه من الوجوه، وإنما يحدث المضاد فيهما بزوال الأمر، فإن القول فى جلوس جالس ثابت بحاله، وإنما يصير صادقا حينا وكاذبا حينا بزوال الأمر. وكذلك القول فى الظن أيضا. فلتكن الجهة التى تخص الجوهر أنه قابل للمتضادات بتغيره 〈فى〉 نفسه. هذا إن اعترف الإنسان بذلك، أعنى أن الظن والقول قابلان للمتضادات. إلا أن ذلك ليس بحق، لأن القول والظن ليس إنما يقال فيهما إنهما قابلان للأضداد من طريق أنهما فى أنفسهما يقبلان شيئا، 〈لكن〉 من طريق أن حادثا يحدث فى شىء غيرهما، وذلك أن القول إنما يقال فيه إنه صادق أو إنه كاذب من طريق أن الأمر موجود أو غير موجود، لا من طريق أنه نفسه قابل للأضداد، فإن القول بالجملة لا يقبل الزوال من شىء أصلا، ولا الظن. فيجب ألا يكونا قابلين للأضداد، إذ كان ليس يحدث فيهما ضد أصلا، فأما الجوهر فيقال فيه إنه قابل للأضداد من طريق أنه نفسه قابل للأضداد، وذلك أنه يقبل المرض والصحة والبياض والسواد. وإنما يقال فيه إنه قابل للأضداد من طريق أنه هو نفسه يقبل كل واحد من هذه وما يجرى مجراها. فيجب من ذلك أن تكون خاصة الجوهر أن الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادات بتغيره فى نفسه. فهذا، فليكن مبلغ ما نقوله فى الجوهر؛ وقد ينبغى الآن أن نتبع ذلك بالقول فى الكم.
version
5 11 ara3
5
11
ara3
ara3
11
وقد ينبغى الان ان نتبع ذلك بالقول فى الكم.
grc
fra
ara1
ara3
6
6
grc
fra
ara1
ara3
6
1
6 1
grc
fra
6
1
1
6 1 1
grc
6
1
1
1
6 1 1 1
version
6 1 1 1 grc
6
1
1
1
grc
grc
1
Τοῦ δὲ ποσοῦ τὸ μέν ἐστι διωρισμένον, τὸ δὲ συνεχές·
grc
6
1
1
2
6 1 1 2
version
6 1 1 2 grc
6
1
1
2
grc
grc
2
καὶ τὸ μὲν ἐκ θέσιν ἐχόντων πρὸς ἄλληλα τῶν ἐν αὐτοῖς μορίων συνέστηκε, τὸ δὲ οὐκ ἐξ ἐχόντων θέσιν.
version
6 1 1 fra
6
1
1
fra
fra
1
La quantité est ou définie ou continue. Elle se compose, soit de choses dont les parties ont entre elles un rapport de position, soit de choses dont les parties n'ont pas de position respective.
grc
fra
6
1
2
6 1 2
version
6 1 2 grc
6
1
2
grc
grc
2
ἔστι δὲ διωρισμένον μὲν οἷον ἀριθμὸς καὶ λόγος, συνεχὲς δὲ γραμμή, ἐπιφάνεια, σῶμα, ἔτι δὲ παρὰ ταῦτα χρόνος καὶ τόπος.
version
6 1 2 fra
6
1
2
fra
fra
2
La quantité définie est, par exemple, le nombre et la parole; la quantité continue, c'est la ligne, la surface, le corps, et de plus, le temps et l'espace.
grc
fra
6
1
3
6 1 3
grc
6
1
3
1
6 1 3 1
version
6 1 3 1 grc
6
1
3
1
grc
grc
1
—τῶν μὲν γὰρ τοῦ ἀριθμοῦ μορίων οὐδείς ἐστι κοινὸς ὅρος, πρὸς ὃν συνάπτει τὰ μόρια αὐτοῦ·
grc
6
1
3
2
6 1 3 2
version
6 1 3 2 grc
6
1
3
2
grc
grc
2
οἷον τὰ πέντε εἰ ἔστι τῶν δέκα μόριον, πρὸς οὐδένα κοινὸν ὅρον συνάπτει τὰ πέντε καὶ τὰ πέντε, ἀλλὰ διώρισται·
grc
6
1
3
3
6 1 3 3
version
6 1 3 3 grc
6
1
3
3
grc
grc
3
καὶ τὰ τρία γε καὶ τὰ ἑπτὰ πρὸς οὐδένα κοινὸν ὅρον συνάπτει·
grc
6
1
3
4
6 1 3 4
version
6 1 3 4 grc
6
1
3
4
grc
grc
4
οὐδ’ ὅλως ἂν ἔχοις ἐπ’ ἀριθμοῦ λαβεῖν κοινὸν ὅρον τῶν μορίων, ἀλλ’ ἀεὶ διώρισται·
grc
6
1
3
5
6 1 3 5
version
6 1 3 5 grc
6
1
3
5
grc
grc
5
ὥστε ὁ μὲν ἀριθμὸς τῶν διωρισμένων ἐστίν.
version
6 1 3 fra
6
1
3
fra
fra
3
En effet, il n'y a, pour les parties du nombre, aucun terme commun dans lequel elles s'unissent. Ainsi, cinq est bien une partie de dix, mais cinq et cinq ne tiennent l'un à l'autre par aucun terme commun : ils sont l'un et l'autre des quantités définies. Trois et sept ne se lient pas davantage par un commun terme; et en général, pour le nombre, on ne saurait en lier les parties par aucun rapport commun; ces parties sont toujours des quantités définies. Le nombre doit donc être rangé parmi les quantités définies.
grc
fra
6
1
4
6 1 4
grc
6
1
4
1
6 1 4 1
version
6 1 4 1 grc
6
1
4
1
grc
grc
1
ὡσαύτως δὲ καὶ ὁ λόγος τῶν διωρισμένων ἐστίν·
grc
6
1
4
2
6 1 4 2
version
6 1 4 2 grc
6
1
4
2
grc
grc
2
(ὅτι μὲν γὰρ ποσόν ἐστιν ὁ λόγος φανερόν·
grc
6
1
4
3
6 1 4 3
version
6 1 4 3 grc
6
1
4
3
grc
grc
3
καταμετρεῖται γὰρ συλλαβῇ μακρᾷ καὶ βραχείᾳ·
grc
6
1
4
4
6 1 4 4
version
6 1 4 4 grc
6
1
4
4
grc
grc
4
λέγω δὲ αὐτὸν τὸν μετὰ φωνῆς λόγον γιγνόμενον)·
grc
6
1
4
5
6 1 4 5
version
6 1 4 5 grc
6
1
4
5
grc
grc
5
πρὸς οὐδένα γὰρ κοινὸν ὅρον αὐτοῦ τὰ μόρια συνάπτει·
grc
6
1
4
6
6 1 4 6
version
6 1 4 6 grc
6
1
4
6
grc
grc
6
οὐ γὰρ ἔστι κοινὸς ὅρος πρὸς ὃν αἱ συλλαβαὶ συνάπτουσιν, ἀλλ’ ἑκάστη διώρισται αὐτὴ καθ’ αὑτήν.
version
6 1 4 fra
6
1
4
fra
fra
4
La parole en fait également partie. D'abord il est évident que la parole est une quantité, puisqu'elle se mesure par des syllabes brèves et longues; je veux dire la parole articulée, et l'on ne peut rapporter les parties qui la composent à aucun terme commun. Il n'est point de terme commun qui joigne les syllabes entre elles; elles sont chacune par elles-mêmes des quantités définies.
grc
fra
6
1
5
6 1 5
grc
6
1
5
1
6 1 5 1
version
6 1 5 1 grc
6
1
5
1
grc
grc
1
—ἡ δὲ γραμμὴ συνεχές ἐστιν·
grc
6
1
5
2
6 1 5 2
version
6 1 5 2 grc
6
1
5
2
grc
grc
2
ἔστι γὰρ λαβεῖν κοινὸν ὅρον πρὸς ὃν τὰ μόρια αὐτῆς συνάπτει, στιγμήν·
grc
6
1
5
3
6 1 5 3
version
6 1 5 3 grc
6
1
5
3
grc
grc
3
καὶ τῆς ἐπιφανείας γραμμήν, —τὰ γὰρ τοῦ ἐπιπέδου μόρια πρός τινα κοινὸν ὅρον συνάπτει.‍
version
6 1 5 fra
6
1
5
fra
fra
5
Au contraire la ligne est une quantité continue: car il est possible d'assigner un terme commun où aboutissent ses parties, et ce terme c'est le point, comme pour la surface, c'est la ligne; car toutes les parties du plan se réunissent dans ce terme commun.
grc
fra
6
1
6
6 1 6
version
6 1 6 grc
6
1
6
grc
grc
6
— ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ σώματος ἔχοις ἂν λαβεῖν κοινὸν ὅρον, γραμμὴν ἢ ἐπιφάνειαν, πρὸς ἣν τὰ τοῦ σώματος μόρια συνάπτει.
version
6 1 6 fra
6
1
6
fra
fra
6
Le solide aussi a un terme commun du même genre; car on peut regarder la ligne ou la surface comme le terme commun dans lequel s'unissent toutes les parties du solide.
grc
fra
6
1
7
6 1 7
grc
6
1
7
1
6 1 7 1
version
6 1 7 1 grc
6
1
7
1
grc
grc
1
ἔστι δὲ καὶ ὁ χρόνος καὶ ὁ τόπος τῶν τοιούτων·
grc
6
1
7
2
6 1 7 2
version
6 1 7 2 grc
6
1
7
2
grc
grc
2
ὁ γὰρ νῦν χρόνος συνάπτει πρός τε τὸν παρεληλυθότα καὶ τὸν μέλλοντα.
version
6 1 7 fra
6
1
7
fra
fra
7
Le temps et l'espace sont dans le même cas; car, d'une part, le présent tient à la fois et au passé et à l'avenir;
grc
fra
6
1
8
6 1 8
grc
6
1
8
1
6 1 8 1
version
6 1 8 1 grc
6
1
8
1
grc
grc
1
πάλιν ὁ τόπος τῶν συνεχῶν ἐστιν·
grc
6
1
8
2
6 1 8 2
version
6 1 8 2 grc
6
1
8
2
grc
grc
2
τόπον γάρ τινα τὰ τοῦ σώματος μόρια κατέχει, ἃ πρός τινα κοινὸν ὅρον συνάπτει·
grc
6
1
8
3
6 1 8 3
version
6 1 8 3 grc
6
1
8
3
grc
grc
3
οὐκοῦν καὶ τὰ τοῦ τόπου μόρια, ἃ κατέχει ἕκαστον τῶν τοῦ σώματος μορίων, πρὸς τὸν αὐτὸν ὅρον συνάπτει πρὸς ὃν καὶ τὰ τοῦ σώματος μόρια·
grc
6
1
8
4
6 1 8 4
version
6 1 8 4 grc
6
1
8
4
grc
grc
4
ὥστε συνεχὲς ἂν εἴη καὶ ὁ τόπος·
grc
6
1
8
5
6 1 8 5
version
6 1 8 5 grc
6
1
8
5
grc
grc
5
πρὸς γὰρ ἕνα κοινὸν ὅρον αὐτοῦ τὰ μόρια συνάπτει.
version
6 1 8 fra
6
1
8
fra
fra
8
et d'autre part, l'espace aussi doit compter parmi les quantités continues, puisque les parties du corps qui aboutissent par leur réunion à un terme commun occupent toujours un espace. Donc, les parties de l'espace qu'occupe chacune des parties du corps, se réunissent dans ce même terme commun où se réunissent les parties du corps lui-même : donc, l'espace est une quantité continue, puisque ces parties aboutissent par leur réunion à un terme commun.
version
6 1 ara1
6
1
ara1
ara1
1
وأما الكم فمنه منفصل، ومنه متصل. وأيضا منه ما هو قائم من أجزاء فيه لها وضع بعضها عند بعض، ومنه من أجزاء ليس لها وضع. فالمنفصل مثلا هو: العدد والقول؛ والمتصل: الخط، والبسيط، والجسم، وأيضا مما يطيف بهذه الزمان والمكان.
version
6 1 ara3
6
1
ara3
ara3
1
واما الكم، فمنه متفصل ومنه متصل. وايضا منه ما هو قايم من اجزا فيه لها وضع بعضها عند بعض، ومنه من اجزا ليس لها وضع. فالمتفصل مثلا هو العدد. والقول. والمتصل الخط البسيط والجسيم. وايضا مما يطيف بهذه الزمان والمكان. فان اجزا العدد لا يوجد لها حد مشترك اصلا يلتام عنده بعض اجزايه ببعض؛ مثال ذلك: ان الخمسة اذ هى جزو من العشرة، فليس تتصل بحد مشترك الخمسة منها بالخمسة، لكنها منفصلة. والثلثة والسبعة ايضا ليس يتصلان بحد مشترك؛ وبالجملة لست تقدر فى الاعداد على اخذ حد مشترك بين اجزايها لكنها دايما منفصلة؛ فيكون العدد من المنفصلة. وكذلك ايضا القول هو من المنفصلة. فاما ان القول كم فظاهر، لانه يقدر بمقطع ممدود او مقصور؛ وانما اعنى ذلك القول الذى يخرج بالصوت واجزاوه ليست تتصل بحد مشترك، وذلك انه لن يوجد حد مشترك تتصل به المقاطع لكن كل مقطع منفصل على حياله.
grc
fra
ara1
ara3
6
2
6 2
grc
fra
6
2
1
6 2 1
grc
6
2
1
1
6 2 1 1
version
6 2 1 1 grc
6
2
1
1
grc
grc
1
Ἔτι τὰ μὲν ἐκ θέσιν ἐχόντων πρὸς ἄλληλα τῶν ἐν αὐτοῖς μορίων συνέστηκεν, τὰ δὲ οὐκ ἐξ ἐχόντων θέσιν·
grc
6
2
1
2
6 2 1 2
version
6 2 1 2 grc
6
2
1
2
grc
grc
2
οἷον τὰ μὲν τῆς γραμμῆς μόρια θέσιν ἔχει πρὸς ἄλληλα, — ἕκαστον γὰρ αὐτῶν κεῖταί που, καὶ ἔχοις ἂν διαλαβεῖν καὶ ἀποδοῦναι οὗ ἕκαστον κεῖται ἐν τῷ ἐπιπέδῳ καὶ πρὸς ποῖον μόριον τῶν λοιπῶν συνάπτει·‍
grc
6
2
1
3
6 2 1 3
version
6 2 1 3 grc
6
2
1
3
grc
grc
3
— ὡσαύτως δὲ καὶ τὰ τοῦ ἐπιπέδου μόρια θέσιν ἔχει τινά, —ὁμοίως γὰρ ἂν ἀποδοθείη ἕκαστον οὗ κεῖται, καὶ ποῖα συνάπτει πρὸς ἄλληλα.‍
version
6 2 1 fra
6
2
1
fra
fra
1
En outre on a dit que certaines quantités sont formées de choses dont les parties ont entre elles un rapport de position, et d'autres ne sont formées que de choses dont les parties n'ont point de position. Ainsi les parties de la ligne ont relativement les unes aux autres une position; car chacune est placée dans un lieu distinct ; et l'on pourrait dire et indiquer précisément où chacune est posée dans le plan, et à quelle sorte de partie elle se lie. De même les parties du plan ont une certaine position, et l'on pourrait dire pour chacune également le lieu précis où elle est, et énoncer celles qui se lient entre elles.
grc
fra
6
2
2
6 2 2
version
6 2 2 grc
6
2
2
grc
grc
2
— καὶ τὰ τοῦ στερεοῦ δὲ ὡσαύτως καὶ τὰ τοῦ τόπου.
version
6 2 2 fra
6
2
2
fra
fra
2
De même que pour les parties du solide, pour les parties de l'espace.
grc
fra
6
2
3
6 2 3
grc
6
2
3
1
6 2 3 1
version
6 2 3 1 grc
6
2
3
1
grc
grc
1
ἐπὶ δέ γε τοῦ ἀριθμοῦ οὐκ ἂν ἔχοι τις ἐπιβλέψαι ὡς τὰ μόρια θέσιν τινὰ ἔχει πρὸς ἄλληλα ἢ κεῖταί που, ἢ ποῖά γε πρὸς ἄλληλα συνάπτει τῶν μορίων·
grc
6
2
3
2
6 2 3 2
version
6 2 3 2 grc
6
2
3
2
grc
grc
2
οὐδὲ τὰ τοῦ χρόνου·
grc
6
2
3
3
6 2 3 3
version
6 2 3 3 grc
6
2
3
3
grc
grc
3
ὑπομένει γὰρ οὐδὲν τῶν τοῦ χρόνου μορίων, ὃ δὲ μή ἐστιν ὑπομένον, πῶς ἂν τοῦτο θέσιν τινὰ ἔχοι;
version
6 2 3 fra
6
2
3
fra
fra
3
Pour le nombre, au contraire, il serait impossible de montrer, ni comment ses parties ont entre elles un rapport de position, ni où elles sont, et comment elles se lient les unes aux autres. Même difficulté pour les parties du temps; car aucune des parties du temps n'est permanente. Et comment ce qui n'est pas permanent pourrait-il avoir une position?
grc
fra
6
2
4
6 2 4
version
6 2 4 grc
6
2
4
grc
grc
4
ἀλλὰ μᾶλλον τάξιν τινὰ εἴποις ἂν ἔχειν τῷ τὸ μὲν πρότερον εἶναι τοῦ χρόνου τὸ δ’ ὕστερον.
version
6 2 4 fra
6
2
4
fra
fra
4
On pourrait dire aussi que les parties du temps ont entre elles un certain lieu puisque dans le temps telle partie est antérieure, telle autre postérieure.
grc
fra
6
2
5
6 2 5
grc
6
2
5
1
6 2 5 1
version
6 2 5 1 grc
6
2
5
1
grc
grc
1
καὶ ἐπὶ τοῦ ἀριθμοῦ δὲ ὡσαύτως, τῷ πρότερον ἀριθμεῖσθαι τὸ ἓν τῶν δύο καὶ τὰ δύο τῶν τριῶν·
grc
6
2
5
2
6 2 5 2
version
6 2 5 2 grc
6
2
5
2
grc
grc
2
καὶ οὕτω τάξιν ἄν τινα ἔχοι, θέσιν δὲ οὐ πάνυ λάβοις ἄν.
version
6 2 5 fra
6
2
5
fra
fra
5
De même aussi pour le nombre, puisque un est nombré avant deux, et deux avant trois. De là, si l'on veut, une espèce d'ordre, mais ce n'est que de position.
grc
fra
6
2
6
6 2 6
grc
6
2
6
1
6 2 6 1
version
6 2 6 1 grc
6
2
6
1
grc
grc
1
καὶ ὁ λόγος δὲ ὡσαύτως·
grc
6
2
6
2
6 2 6 2
version
6 2 6 2 grc
6
2
6
2
grc
grc
2
οὐδὲν γὰρ ὑπομένει τῶν μορίων αὐτοῦ, ἀλλ’ εἴρηταί τε καὶ οὐκ ἔστιν ἔτι τοῦτο λαβεῖν, ὥστε οὐκ ἂν εἴη θέσις τῶν μορίων αὐτοῦ, εἴγε μηδὲν ὑπομένει.
version
6 2 6 fra
6
2
6
fra
fra
6
De même enfin pour la parole. Aucune de ces parties n'est permanente. Une fois prononcées, on ne peut les ressaisir, de sorte qu'il ne peut y avoir aucune position pour ces parties puisqu'elles ne sont pas permanentes.
grc
fra
6
2
7
6 2 7
version
6 2 7 grc
6
2
7
grc
grc
7
—τὰ μὲν οὖν ἐκ θέσιν ἐχόντων τῶν μορίων συνέστηκε, τὰ δὲ οὐκ ἐξ ἐχόντων θέσιν.
version
6 2 7 fra
6
2
7
fra
fra
7
Ainsi donc, certaines quantités sont formées de choses dont les parties ont une position, et certaines autres de choses dont les parties n'ont pas de position.
version
6 2 ara1
6
2
ara1
ara1
2
فإن أجزاء العدد لا يوجد لها حد مشترك أصلا يلتئم عنده بعض أجزائه ببعض، مثال ذلك أن الخمسة — إذ هى جزء من العشرة — فليس تتصل بحد مشترك الخمسة بالخمسة، لكنها منفصلة. والثلاثة والسبعة أيضا ليس يتصلان بحد مشترك. وبالجملة، لست تقدر فى الأعداد على أخذ حد مشترك بين أجزائها، لكنها دائما منفصلة، فيكون العدد من المنفصلة. وكذلك أيضا «القول» هو من المنفصلة: فأما أن القول كم فظاهر، لأنه يقدر بمقطع ممدود أو مقصور؛ وإنما أعنى ذلك القول الذى يخرج بالصوت؛ وأجزاؤه ليست تتصل بحد مشترك، وذلك أنه لا يوجد حد مشترك تتصل به المقاطع، لكن كل مقطع منفصل على حياله.
version
6 2 ara3
6
2
ara3
ara3
2
فاما الحظ فمتصل، لانه قد يتهيا ان يوخذ حد مشترك تتصل به اجزاوه كالنقطة؛ وفى البسيط الخط. فان اجزا السطح قد تتصل بحد ما مشترك؛ وكذلك ايضا فى الجسم قد تقدر ان تاخذ حدا مشتركا وهو الخط، او البسيط تتصل به اجزا الجسم. ومما يجرى هذا المجرى ايضا الزمان والمكان؛ فان الان من الزمان يصل ما بين الماضى منه وبين المستأنف. والمكان ايضا من المتصلة. لان اجزا الجسم تشغل مكانا وهى تتصل بحد ما مشترك فتكون اجزا المكان ايضا يشغلها واحد واحد من اجزا الجسم تتصل بالحد بعينه الذى به تتصل اجزا الجسم. فيجب ان يكون المكان ايضا متصلا، اذ كانت اجزاوه قد تتصل بحد واحد مشترك.
grc
fra
ara1
ara3
6
3
6 3
grc
fra
6
3
1
6 3 1
grc
6
3
1
1
6 3 1 1
version
6 3 1 1 grc
6
3
1
1
grc
grc
1
Κυρίως δὲ ποσὰ ταῦτα μόνα λέγεται τὰ εἰρημένα, τὰ δὲ ἄλλα πάντα κατὰ συμβεβηκός·
grc
6
3
1
2
6 3 1 2
version
6 3 1 2 grc
6
3
1
2
grc
grc
2
εἰς ταῦτα γὰρ βλέποντες καὶ τἆλλα ποσὰ λέγομεν, οἷον πολὺ τὸ λευκὸν λέγεται τῷ τὴν ἐπιφάνειαν πολλὴν εἶναι, καὶ ἡ πρᾶξις μακρὰ τῷ γε τὸν χρόνον πολὺν εἶναι, καὶ ἡ κίνησις πολλή·
grc
6
3
1
3
6 3 1 3
version
6 3 1 3 grc
6
3
1
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ καθ’ αὑτὸ ἕκαστον τούτων ποσὸν λέγεται·
grc
6
3
1
4
6 3 1 4
version
6 3 1 4 grc
6
3
1
4
grc
grc
4
οἷον ἐὰν ἀποδιδῷ τις πόση τις ἡ πρᾶξίς ἐστι, τῷ χρόνῳ ὁριεῖ ἐνιαυσίαν ἢ οὕτω πως ἀποδιδούς, καὶ τὸ λευκὸν ποσόν τι ἀποδιδοὺς τῇ ἐπιφανείᾳ ὁριεῖ, —ὅση γὰρ ἂν ἡ ἐπιφάνεια ᾖ, τοσοῦτον καὶ τὸ λευκὸν φήσει εἶναι·‍
grc
6
3
1
5
6 3 1 5
version
6 3 1 5 grc
6
3
1
5
grc
grc
5
— ὥστε μόνα κυρίως καὶ καθ’ αὑτὰ ποσὰ λέγεται τὰ εἰρημένα, τῶν δὲ ἄλλων οὐδὲν αὐτὸ καθ’ αὑτό, ἀλλ’ εἰ ἄρα κατὰ συμβεβηκός.
version
6 3 1 fra
6
3
1
fra
fra
1
Les quantités proprement dites sont celles que nous avons énoncées; toutes les autres ne sont des quantités que par accident. C'est seulement en vue des premières que nous nommons ainsi les autres : par exemple, on dit une grande blancheur, par cela seul que la surface blanche est fort étendue : on dit d'une action, qu'elle est longue, parce qu'il s'écoule beaucoup de temps durant son accomplissement. Et c'est de même aussi qu'on dit : un grand mouvement. En soi-même aucune de ces choses ne peut être appelée quantité; ou si l'on veut exprimer quelle est la quantité d'une action, il faut la déterminer par le temps, et dire qu'elle dure une année ou tel autre espace de temps. Et de même pour la blancheur, si on veut dire quelle est la quantité de la blancheur, on la déterminera par la surface, et l'on mesurera la quantité de la blancheur à la quantité même de la surface. Ainsi donc les seules quantités véritables, les seules quantités en soi, sont celles que nous avons dites : quant à toutes les autres, elles ne sont pas quantités par elles-mêmes, elles ne le sont que par accident.
version
6 3 ara1
6
3
ara1
ara1
3
فأما الخط فمتصل، لأنه قد يتهيأ أن يؤخذ حد مشترك تتصل به أجزاؤه: كالنقطة؛ وفى البسيط الخط، فإن أجزاء السطح قد تتصل بحد ما مشترك، وكذلك أيضا فى الجسم قد تقدر أن تأخذ حدا مشتركا وهو الخط أو البسيط، تتصل به أجزاء الجسم — ومما يجرى هذا المجرى أيضا الزمان والمكان. فإن العرض من الزمان يصل ما بين الماضى منه وبين المستأنف. والمكان أيضا من المتصلة، لأن أجزاء الجسم تشغل مكانا، وهى تتصل بحد ما مشترك، فتكون أجزاء المكان أيضا التى يشغلها واحد واحد من أجزاء الجسم تتصل بالحد بعينه الذى به تتصل أجزاء الجسم؛ فيجب أن يكون المكان أيضاً متصلا، إذ كانت أجزاؤه تتصل بحد واحد مشترك.
version
6 3 ara3
6
3
ara3
ara3
3
وايضا | منه ما هو قايم من اجزا فيه لها وضع بعضها عند بعض، ومنه من اجزا ليس لها وضع، مثال ذلك: ان اجزا الخط لها وضع بعضها عند بعض، لان كل واحد منها موضوع بحيث هو، وقد يمكنك ان تدل وترشد اين كل واحد منها موضوع من السطح وباى جزو من ساير الاجزا يتصل؛ وكذلك ايضا اجزا السطح لها وضع ما، وذلك انه قد يمكن على هذا المثال فى كل واحد منها ان يدل عليه اين هو موضوع واى الاجزا يصل ما بينها، وكذلك اجزا المصمت، واجزا المكان؛ فاما العدد فلن يقدر احد ان يرى فيه ان اجزاه لها وضع ما بعضها عند بعض، ولا انها موضوعة بحيث ما، ولا ان اجزا ما من اجزايه تصل بعضها ببعض؛ ولا اجزا الزمان، فانه لا ثبات لشى من اجزا الزمان، وما لم يكن ثابتا فلا سبيل الى ان يكون له وضع ما، بل الاولى ان يقال ان لها ترتيبا ما، لان بعض الزمان متقدم وبعضه متاخر، وكذلك العدد، لان الواحد فى العد قبل الاثنين، والاثنين قبل الثلثه؛ فيكون لها بذلك ترتيب ما، فاما وضعا، فيكاد الا تقدر ان تاخذ لها؛ والقول ايضا كذلك، لانه لا ثبات لشى من اجزايه فانه اذا نطق به مضا فلم يكن الى اخذه فيما بعد سبيل؛ فيجب الا يكون لاجزايه وضع، اذ كان لا ثبات لشى منها؛ فمنه اذا ما يقوم من اجزا لها وضع، ومنه من اجزا ليس لها وضع. فهذه فقط التى ذكرت يقال لها بالتحقيق كم؛ واما كل ما سواها فبالعرض يقال ذلك فيها، فانا انما نقول فيما سوى هذه انها كم، ونحن نقصد قصد هذه، مثال ذلك: انا نقول فى البياض انه ماد كثير، وانما نشير الى ان البسيط كثير؛ ونقول فى العمل انه طويل، وانما نشير الى ان زمانه طويل؛ ونقول ايضا فى الحركة انها كثيرة. فان كل واحد من هذه ليس يقال له كم بذاته؛ والمثال فى ذلك: ان موفيا ان وفى، كم هذا العمل، فانما يحده بالزمان فيقول عمل سنة او ما اشبه ذلك؛ وان وفى كم هذا الابيض، فانما يحده بالبسيط فانه انما يقول فى مبلغ البياض بمبلغ | البسيط. فتكون هذه فقط التى ذكرت يقال لها بالتحقيق وبذاتها كم؛ فاما ما سواها فليس منها شى هو بذاته كم بل ان كان ولا بد فبالغرض.
grc
fra
ara1
ara3
6
4
6 4
grc
fra
6
4
1
6 4 1
version
6 4 1 grc
6
4
1
grc
grc
1
Ἔτι τῷ ποσῷ οὐδέν ἐστιν ἐναντίον, (ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν ἀφωρισμένων φανερὸν ὅτι οὐδέν ἐστιν ἐναντίον, οἷον τῷ διπήχει ἢ τριπήχει ἢ τῇ ἐπιφανείᾳ ἢ τῶν τοιούτων τινί, —οὐδὲν γάρ ἐστιν ἐναντίον), εἰ μὴ τὸ πολὺ τῷ ὀλίγῳ φαίη τις εἶναι ἐναντίον ἢ τὸ μέγα τῷ μικρῷ.
version
6 4 1 fra
6
4
1
fra
fra
1
La quantité, non plus que la substance, n'a pas de contraires. Pour les quantités définies, il est bien évident qu'elles n'ont pas de contraires : par exemple, deux coudées, trois coudées, surface, et toutes les choses de cet ordre n'en ont pas. A moins qu'on ne prétende que beaucoup est contraire à peu, grand à petit.
grc
fra
6
4
2
6 4 2
grc
6
4
2
1
6 4 2 1
version
6 4 2 1 grc
6
4
2
1
grc
grc
1
τούτων δὲ οὐδέν ἐστι ποσὸν ἀλλὰ τῶν πρός τι·
grc
6
4
2
2
6 4 2 2
version
6 4 2 2 grc
6
4
2
2
grc
grc
2
οὐδὲν γὰρ αὐτὸ καθ’ αὑτὸ μέγα λέγεται ἢ μικρόν, ἀλλὰ πρὸς ἕτερον ἀναφέρεται, οἷον ὄρος μὲν μικρὸν λέγεται, κέγχρος δὲ μεγάλη τῷ τὴν μὲν τῶν ὁμογενῶν μεῖζον εἶναι, τὸ δὲ ἔλαττον τῶν ὁμογενῶν·
grc
6
4
2
3
6 4 2 3
version
6 4 2 3 grc
6
4
2
3
grc
grc
3
οὐκοῦν πρὸς ἕτερον ἡ ἀναφορά, ἐπεὶ εἴγε καθ’ αὑτὸ μικρὸν ἢ μέγα ἐλέγετο, οὐκ ἄν ποτε τὸ μὲν ὄρος μικρὸν ἐλέγετο, ἡ δὲ κέγχρος μεγάλη.
version
6 4 2 fra
6
4
2
fra
fra
2
Mais ces dernières choses ne sont pas des quantités, ce sont bien plutôt des relatifs. Rien, en effet, ne peut en ni être dit petit ou grand; ce ne peut être jamais que par rapport à une autre chose. Ainsi d'une montagne, on dit qu'elle est petite et d'un noyau qu'il est grand, parce que celui-ci est plus grand que les objets du même genre que lui, celle-là plus petite que les objets analogues. Il y a donc ici relation à un autre objet; car si ces objets pouvaient en eux-mêmes être grands et petits, on n'aurait pas dit que la montagne fût petite et le noyau grand.
grc
fra
6
4
3
6 4 3
version
6 4 3 grc
6
4
3
grc
grc
3
πάλιν ἐν μὲν τῇ κώμῃ πολλούς φαμεν ἀνθρώπους εἶναι, ἐν Ἀθήναις δὲ ὀλίγους πολλαπλασίους αὐτῶν ὄντας, καὶ ἐν μὲν τῇ οἰκίᾳ πολλούς, ἐν δὲ τῷ θεάτρῳ ὀλίγους πολλῷ πλείους ὄντας.‍
version
6 4 3 fra
6
4
3
fra
fra
3
De même, on dit que dans un bourg il y a beaucoup de population et qu'il y en a peu dans Athènes, bien que de fait la population, dans Athènes, soit beaucoup plus nombreuse; on dit qu'il y a beaucoup de monde dans une maison, et qu'il y en a peu au théâtre, bien que dans ce dernier lieu il y en ait bien davantage.
grc
fra
6
4
4
6 4 4
grc
6
4
4
1
6 4 4 1
version
6 4 4 1 grc
6
4
4
1
grc
grc
1
— ἔτι τὸ μὲν δίπηχυ καὶ τρίπηχυ καὶ ἕκαστον τῶν τοιούτων ποσὸν σημαίνει, τὸ δὲ μέγα ἢ μικρὸν οὐ σημαίνει ποσὸν ἀλλὰ μᾶλλον πρός τι·
grc
6
4
4
2
6 4 4 2
version
6 4 4 2 grc
6
4
4
2
grc
grc
2
πρὸς γὰρ ἕτερον θεωρεῖται τὸ μέγα καὶ τὸ μικρόν·
grc
6
4
4
3
6 4 4 3
version
6 4 4 3 grc
6
4
4
3
grc
grc
3
ὥστε φανερὸν ὅτι ταῦτα τῶν πρός τί ἐστιν.‍
version
6 4 4 fra
6
4
4
fra
fra
4
C'est, je le répète, que deux coudées, trois coudées et autres choses du même genre expriment une quantité; grand et petit, au contraire, n'expriment pas une quantité, ils expriment plutôt un rapport. En effet, grand et petit ne se distinguent que relativement à un autre objet; et il est clair que grand et petit sont de la catégorie des relatifs.
grc
fra
6
4
5
6 4 5
grc
6
4
5
1
6 4 5 1
version
6 4 5 1 grc
6
4
5
1
grc
grc
1
— ἔτι ἐάν τε τιθῇ τις αὐτὰ ποσὰ εἶναι ἐάν τε μὴ τιθῇ, οὐκ ἔστιν αὐτοῖς ἐναντίον οὐδέν·
grc
6
4
5
2
6 4 5 2
version
6 4 5 2 grc
6
4
5
2
grc
grc
2
ὃ γὰρ μὴ ἔστιν αὐτὸ καθ’ αὑτὸ λαβεῖν ἀλλὰ πρὸς ἕτερον ἀναφέροντα, πῶς ἂν εἴη τούτῳ τι ἐναντίον;
version
6 4 5 fra
6
4
5
fra
fra
5
Du reste qu'on les reconnaisse ou qu'on ne les reconnaisse pas pour quantités, on peut dire que grand et petit n'ont pas de contraires; car d'une chose qu'on ne peut pas saisir et prendre en soi, d'une chose qui se rapporte à une autre, comment pourrait-on dire qu'elle a des contraires?
grc
fra
6
4
6
6 4 6
version
6 4 6 grc
6
4
6
grc
grc
6
—ἔτι εἰ ἔσται τὸ μέγα καὶ τὸ μικρὸν ἐναντία, συμβήσεται τὸ αὐτὸ ἅμα τὰ ἐναντία ἐπιδέχεσθαι καὶ αὐτὰ αὑτοῖς εἶναι ἐναντία.
version
6 4 6 fra
6
4
6
fra
fra
6
Bien plus, si grand et petit sont contraires l'un à l'autre, il s'ensuivra qu'une seule et même chose pourra recevoir en même temps les contraires, et que les choses seront contraires à elles-mêmes.
grc
fra
6
4
7
6 4 7
grc
6
4
7
1
6 4 7 1
version
6 4 7 1 grc
6
4
7
1
grc
grc
1
συμβαίνει γὰρ ἅμα τὸ αὐτὸ μέγα τε καὶ μικρὸν εἶναι, —ἔστι γὰρ πρὸς μὲν τοῦτο μικρόν, πρὸς ἕτερον δὲ τὸ αὐτὸ τοῦτο μέγα·‍
grc
6
4
7
2
6 4 7 2
version
6 4 7 2 grc
6
4
7
2
grc
grc
2
— ὥστε τὸ αὐτὸ καὶ μέγα καὶ μικρὸν κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον εἶναι συμβαίνει, ὥστε ἅμα τὰ ἐναντία ἐπιδέχεσθαι·
grc
6
4
7
3
6 4 7 3
version
6 4 7 3 grc
6
4
7
3
grc
grc
3
ἀλλ’ οὐδὲν δοκεῖ ἅμα τὰ ἐναντία ἐπιδέχεσθαι·
grc
6
4
7
4
6 4 7 4
version
6 4 7 4 grc
6
4
7
4
grc
grc
4
οἷον ἐπὶ τῆς οὐσίας, δεκτικὴ μὲν τῶν ἐναντίων δοκεῖ εἶναι, ἀλλ’ οὔτι γε ἅμα νοσεῖ καὶ ὑγιαίνει, οὐδὲ λευκὸν καὶ μέλαν ἐστὶν ἅμα, οὐδὲ τῶν ἄλλων οὐδὲν ἅμα τὰ ἐναντία ἐπιδέχεται.
version
6 4 7 fra
6
4
7
fra
fra
7
En effet, une chose peut être à la fois petite et grande; petite, par rapport à tel objet, grande, par rapport à tel autre objet; de sorte qu'une seule et même chose peut être grande et petite au même moment, et qu'elle reçoit en même temps les contraires. Or il n'est rien au monde qui paraisse pouvoir admettre en même temps les contraires. Dira-t-on que c'est la substance? Certainement, elle admet les contraires; mais pourtant aucun être n'est à la fois malade et bien portant; rien n'est à la fois blanc et noir. Parmi toutes les autres choses, il n'en est non plus aucune qui admette en même temps les contraires.
grc
fra
6
4
8
6 4 8
grc
6
4
8
1
6 4 8 1
version
6 4 8 1 grc
6
4
8
1
grc
grc
1
καὶ αὐτὰ δ’ αὑτοῖς συμβαίνει ἐναντία εἶναι·
grc
6
4
8
2
6 4 8 2
version
6 4 8 2 grc
6
4
8
2
grc
grc
2
εἰ γάρ ἐστι τὸ μέγα τῷ μικρῷ ἐναντίον, τὸ δ’ αὐτό ἐστιν ἅμα μέγα καὶ μικρόν, αὐτὸ αὑτῷ ἂν εἴη ἐναντίον·
grc
6
4
8
3
6 4 8 3
version
6 4 8 3 grc
6
4
8
3
grc
grc
3
ἀλλὰ τῶν ἀδυνάτων ἐστὶν αὐτὸ αὑτῷ εἶναι ἐναντίον.
version
6 4 8 fra
6
4
8
fra
fra
8
Il s'ensuivrait aussi qu'une chose pourrait fort bien être contraire à elle-même. Car si grand est le contraire de petit, et qu'une même chose puisse être à la fois grande et petite, cette chose sera contraire à elle-même; mais il y impossibilité qu'une chose quelconque soit contraire à elle-même.
grc
fra
6
4
9
6 4 9
version
6 4 9 grc
6
4
9
grc
grc
9
—οὐκ ἔστιν ἄρα τὸ μέγα τῷ μικρῷ ἐναντίον, οὐδὲ τὸ πολὺ τῷ ὀλίγῳ, ὥστε κἂν μὴ τῶν πρός τι ταῦτά τις ἐρεῖ ἀλλὰ τοῦ ποσοῦ, οὐδὲν ἐναντίον ἕξει.
version
6 4 9 fra
6
4
9
fra
fra
9
Donc, grand n'est pas le contraire de petit, ni beaucoup de peu ; donc, même en admettant qu'on rapporte ces choses, non pas à la relation, mais à la quantité, elles n'auront pas davantage de contraires.
grc
fra
6
4
10
6 4 10
grc
6
4
10
1
6 4 10 1
version
6 4 10 1 grc
6
4
10
1
grc
grc
1
—μάλιστα δὲ ἡ ἐναντιότης τοῦ ποσοῦ περὶ τὸν τόπον δοκεῖ ὑπάρχειν·
grc
6
4
10
2
6 4 10 2
version
6 4 10 2 grc
6
4
10
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ ἄνω τῷ κάτω ἐναντίον τιθέασι, τὴν πρὸς τὸ μέσον χώραν κάτω λέγοντες, διὰ τὸ πλείστην τῷ μέσῳ διάστασιν πρὸς τὰ πέρατα τοῦ κόσμου εἶναι.
version
6 4 10 fra
6
4
10
fra
fra
10
C'est surtout relativement à l'espace que la quantité semble avoir des contraires. En effet, on regarde le haut comme le contraire du bas, appelant le bas ce qui est vers le centre, parce que le centre est à la plus grande distance possible des bornes du monde.
grc
fra
6
4
11
6 4 11
grc
6
4
11
1
6 4 11 1
version
6 4 11 1 grc
6
4
11
1
grc
grc
1
ἐοίκασι δὲ καὶ τὸν τῶν ἄλλων ἐναντίων ὁρισμὸν ἀπὸ τούτων ἐπιφέρειν·
grc
6
4
11
2
6 4 11 2
version
6 4 11 2 grc
6
4
11
2
grc
grc
2
τὰ γὰρ πλεῖστον ἀλλήλων διεστηκότα τῶν ἐν τῷ αὐτῷ γένει ἐναντία ὁρίζονται.
version
6 4 11 fra
6
4
11
fra
fra
11
C'est même de là qu'on semble tirer toutes les définitions des autres contraires ; car les choses qui dans un même genre sont les plus éloignées les unes des autres, sont appelées contraires.
version
6 4 ara1
6
4
ara1
ara1
4
وأيضا منه ما هو قائم من أجزاء فيه، لها وضع بعضها عند بعص ومنه من أجزاء ليس لها وضع. مثال ذلك أن أجزاء الخط لها وضع بعضها عند بعض، لأن كل واحد منها موضوع بحيث هو. وقد يمكنك أن تدل وترشد أين كل واحد منها موضوع فى السطح، وبأى جزء من سائر الأجزاء يتصل. وكذلك أيضا أجزاء السطح لها وضع ما، وذلك أنه قد يمكن على هذا المثال فى كل واحد منها أن تدل عليه أين هو موضوع، وأى الأجزاء يصل ما بينها، وكذلك أجزاء المصمت وأجزاء المكان. — وأما العدد فلن يقدر أحد أن يرى فيه أن أجزاءه لها وضع ما بعضها عند بعض، ولا أنها موضوعة بحيث ما، ولا أن أجزاءاً ما من أجزائه يتصل بعضها ببعض. ولا أجزاء الزمان، فإنه لا ثبات لشىء من أجزاء الزمان؛ وما لم يكن ثابتا، فلا سبيل إلى أن يكون له وضع ما، بل الأولى أن يقال إن لها ترتيبا ما، لأن بعض الزمان متقدم، وبعضه متأخر؛ وكذلك العدد، لأن الواحد فى العد قبل الاثنين، والاثنين قبل الثلاثة، فيكون بذلك ترتيب ما. فأما وضعاً فتكاد ألا تقدر أن تأخذ لها. والقول أيضا كذلك، لأنه لا ثبات لشىء من أجزائه؛ فإنه إذا نطق به مضى فلم يكن إلى أخذه فيما بعد سبيل؛ فيجب ألا يكون لأجزائه وضع، إذ كان لا ثبات لشىء منها. فمنه إذن ما يقوم من أجزاء لها وضع، ومنه من أجزاء ليس لها وضع.
version
6 4 ara3
6
4
ara3
ara3
4
ا. والكم ايضا لا مضاد له اصلا؛ فاما فى المتفصلة، فظاهر انه ليس له مضاد اصلا، كانك قلت لذى الذراعين او لذى الثلث الاذرع او للسطح او لشى مما اشبه ذلك؛ فانه ليس له ضد اصلا. الا ان يقول قايل ان الكثير مضاد للقليل، او الكبير للصغير، وليس شى من هذه البته كماً لكنها من المضاف. وذلك انه ليس يقال فى شى من الاشيا البتة بنفسه انه كبير او صغير، بل بقياسه الى غيره؛ مثال ذلك: ان الجبل قد يوصف صغيرا، والسمسمة كبيرة بان هذه اكبر مما هو من جنسها، وذاك اصغر مما هو من جنسه؛ فيكون القياس انما هو الى شى غيره؛ فانه لو وصف شى صغيرا او كبيرا بنفسه، لما وصف الجبل فى حال من الاحوال صغيرا، او السمسمة كبيرة؛ وايضا قد نقول ان فى القرية اناسا كثيرا، وفى مدينة ايثينية اناسا قليلا، على انهم اضعاف اوليك، ونقول ان فى البيت اناسا كثيرا وفى الملعب اناسا قليلا، على انهم اكثر منهم كثيرا. وايضا ذو الذراعين وذو الثلث الاذرع وكل واحد مما اشبههما يدل على كم، فاما الكبير والصغير فليس يدلان على كم بل على مضاف. فان الكبير والصغير انما يعقلان بالقياس الى شى اخر، فيكون من البين ان هذين من المضاف. وايضا ان وضعت انهما كم، او وضعت انهما ليس بكم، فليس لهما مضاد البتة، وذلك ان الشى الذى لا يمكن اخذه بنفسه، وانما يمكن اخذه بقياسه الى غيره، كيف يمكن ان يكون لهذا مضاد. وايضا ان يكن الكبير والصغير متضادين، وجد الشى بعينه قابلا للمتضادات معا؛ وان كل واحد منهما ايضا مضاد لذاته لان الشى بعينه قد يوجد كبيرا وصغيرا معا، اذ كان عند هذا صغيرا وهو بعينه عند غيره | كبير. فيكون قد يوجد الشى بعينه كبيرا وصغيرا فى زمان بعينه، حتى يكون قد يقبل الضدين معا؛ الا انه من المتفق عليه انه ليس يمكن ان يقبل شى واحد الضدين معا؛ مثال ذلك: فى الجوهر، فان الجوهر من المتفق عليه انه قابل للمتضادات الا انه لن يصح ويسقم معا، ولا يكون ابيض واسود معا ولا شى من ساير الاشيا البتة يقبل الضدين معا؛ ويوجد ايضا كل واحد منهما مضاد لذاته، وذلك انه ان كان الكبير مضاد للصغير، وكان الشى الواحد بعينه كبيرا وصغيرا معا، فالشى يكون مضادا لذاته؛ الا انه من المحال ان يكون شى مضادا لذاته؛ فليس الكبير اذا مضاداً للصغير ولا الكثير للقليل. فتكون هذه وان قال الانسان انها ليست من المضاف، بل من الكم، ليس فيها تضاد.
grc
fra
ara1
ara3
6
5
6 5
grc
fra
6
5
1
6 5 1
grc
6
5
1
1
6 5 1 1
version
6 5 1 1 grc
6
5
1
1
grc
grc
1
Οὐ δοκεῖ δὲ τὸ ποσὸν ἐπιδέχεσθαι τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον, οἷον τὸ δίπηχυ, —οὐ γάρ ἐστιν ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον δίπηχυ·‍
grc
6
5
1
2
6 5 1 2
version
6 5 1 2 grc
6
5
1
2
grc
grc
2
— οὐδ’ ἐπὶ τοῦ ἀριθμοῦ, οἷον τὰ τρία τῶν πέντε οὐδὲν μᾶλλον [πέντε ἢ] τρία λέγεται, οὐδὲ τὰ τρία τῶν τριῶν·
grc
6
5
1
3
6 5 1 3
version
6 5 1 3 grc
6
5
1
3
grc
grc
3
οὐδέ γε ὁ χρόνος ἕτερος ἑτέρου μᾶλλον χρόνος λέγεται·
grc
6
5
1
4
6 5 1 4
version
6 5 1 4 grc
6
5
1
4
grc
grc
4
οὐδ’ ἐπὶ τῶν εἰρημένων ὅλως οὐδενὸς τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον λέγεται·
grc
6
5
1
5
6 5 1 5
version
6 5 1 5 grc
6
5
1
5
grc
grc
5
ὥστε τὸ ποσὸν οὐκ ἐπιδέχεται τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον.
version
6 5 1 fra
6
5
1
fra
fra
1
La quantité ne paraît pas susceptible de plus et de moins : par exemple, une chose de deux coudées n'a ces deux coudées ni plus ni moins qu'une autre de même dimension. De même aussi pour les nombres: trois ne sont pas trois plus que cinq ne sont cinq, et réciproquement. Le temps non plus, n'est pas plus temps qu'un autre temps. De toutes les quantités que nous avons énumérées, aucune n'est ni plus ni moins quantité qu'une autre. La quantité ne paraît donc pas susceptible de plus et de moins.
version
6 5 ara1
6
5
ara1
ara1
5
فهذه فقط التى ذكرت يقال لها بالتحقيق «كم»؛ وأما كل ماسواه فبالعرض يقال ذلك فيها. فإنا إنما نقول فيما سوى هذه إنها كم ونحن نقصد قصد هذه، مثال ذلك: أنا نقول فى البياض إنه ماد كثير؛ وإنما نشير إلى أن البسيط كثير؛ ونقول فى العمل إنه طويل، وإنما نشير إلى أن زمانه طويل؛ ونقول أيضا فى الحركة إنها كثيرة؛ — فإن كل واحد من هذه ليس يقال له كم بذاته. والمثال فى ذلك أن موفيا إن وفى: لم هذا العمل؟ فإنما يحده بالزمان، فيقول: عمل سنة أو ما أشبه ذلك؛ وإن وفى: كم هذا الأبيض؟ فإنما يحده بالبسيط، فإنه إنما يقول فى مبلغ البياض بمبلغ البسيط؛ فتكون هذه فقط التى ذكرت يقال لها بالتحقيق وبذاتها كم. فأما ما سواها فليس منها شىء هو بذاته كم، بل إن كان ولا بد فبالعرض.
version
6 5 ara3
6
5
ara3
ara3
5
واكثر ما ظنت المضادة فى الكم موجودة فى المكان، لان المكان الاعلى يضعون انه مضاد للمكان الاسفل ويعنون بالمكان الاسفل الذى يلقى الوسط. وانما ذهبوا الى ذلك لان البعد بين الوسط وبين اطراف العالم ابعد البعد. ويشبه ان يكونوا انما اجتلبوا الحد لساير المتضادات من هذه، لانهم انما يحدون المتضادات بانها التى بعدها بعضها من بعض غاية البعد، ويجمعها جنس واحد.
grc
fra
ara1
ara3
6
6
6 6
grc
fra
6
6
1
6 6 1
version
6 6 1 grc
6
6
1
grc
grc
1
Ἴδιον δὲ μάλιστα τοῦ ποσοῦ τὸ ἴσον τε καὶ ἄνισον λέγεσθαι.
version
6 6 1 fra
6
6
1
fra
fra
1
La propriété la plus spéciale de la quantité, c'est d'être dite égale et inégale.
grc
fra
6
6
2
6 6 2
grc
6
6
2
1
6 6 2 1
version
6 6 2 1 grc
6
6
2
1
grc
grc
1
ἕκαστον γὰρ τῶν εἰρημένων ποσῶν καὶ ἴσον καὶ ἄνισον λέγεται, οἷον σῶμα καὶ ἴσον καὶ ἄνισον λέγεται, καὶ ἀριθμὸς καὶ ἴσος καὶ ἄνισος λέγεται, καὶ χρόνος καὶ ἴσος καὶ ἄνισος·
grc
6
6
2
2
6 6 2 2
version
6 6 2 2 grc
6
6
2
2
grc
grc
2
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τῶν ῥηθέντων ἕκαστον ἴσον τε καὶ ἄνισον λέγεται.
version
6 6 2 fra
6
6
2
fra
fra
2
En effet, on peut dire de chacune des quantités dont nous avons parlé, qu'elle est égale et inégale : le nombre, le temps est dit égal et inégal; et de même pour toutes les quantités citées plus haut, on peut dire qu'elles sont égales et inégales.
grc
fra
6
6
3
6 6 3
version
6 6 3 grc
6
6
3
grc
grc
3
τῶν δὲ λοιπῶν ὅσα μή ἐστι ποσόν, οὐ πάνυ ἂν δόξαι ἴσον τε καὶ ἄνισον λέγεσθαι, οἷον ἡ διάθεσις ἴση τε καὶ ἄνισος οὐ πάνυ λέγεται ἀλλὰ μᾶλλον ὁμοία, καὶ τὸ λευκὸν ἴσον τε καὶ ἄνισον οὐ πάνυ, ἀλλ’ ὅμοιον.
version
6 6 3 fra
6
6
3
fra
fra
3
Quant aux choses qui ne sont pas des quantités, on ne pourrait dire avec exactitude qu'elles soient égales et inégales. Par exemple, d'une disposition, on ne peut dire qu'elle soit réellement égale et inégale; on doit dire plutôt qu'elle est semblable et dissemblable. La blancheur ne peut être dite réellement égale et inégale, mais plutôt semblable et dissemblable.
grc
fra
6
6
4
6 6 4
version
6 6 4 grc
6
6
4
grc
grc
4
ὥστε τοῦ ποσοῦ μάλιστα ἂν εἴη ἴδιον τὸ ἴσον τε καὶ ἄνισον λέγεσθαι.
version
6 6 4 fra
6
6
4
fra
fra
4
Donc la propriété spéciale de la quantité, c'est d'être dite égale et inégale.
version
6 6 ara1
6
6
ara1
ara1
6
والكم أيضا لا مضاد له أصلا. فأما فى المنفصلة فظاهر أنه ليس له مضاد أصلا، كأنك قلت لذى الذراعين أو لذى الثلاث الأذرع أو للسطح، أو لشىء مما أشبه ذلك، فإنه ليس لها ضد أصلا إلا أن يقول قائل: إن الكثير مضاد للقليل، أو الكبير للصغير، وليس شىء من هذه ألبتة كماً، لكنها من المضاف. — وذلك أنه ليس يقال فى شىء من الأشياء ألبتة بنفسه إنه كبير أو صغير، بل بقياسه إلى غيره. مثال ذلك أن الجبل قد يوصف صغيرا، أو السمسمة كبيرة بأن هذه أكبر مما هو من جنسها، وذاك أصغر مما هو من جنسه؛ فيكون القياس إنما هو إلى شىء غيره، فإنه لو وصف شىء صغيرا أو كبيرا بنفسه لما وصف فى حال من الأحوال صغيراً أو السمسمة كبيرة. وأيضا قد نقول إن فى القرية أناسا كثيراً وفى مدينة أثينية أناساً قليلا على أنهم أضعاف هؤلئك، فنقول إن فى البيت أناسا كثيرا وفى الملعب أناسا قليلا على أنهم أكثر منهم كثيرا. وأيضا ذو الذراعين وذو الثلاث الأذرع وكل واحد مما أشبههما يدل على كم. فأما الكبير والصغير فليس يدلان على كم، بل على مضاف، فإن الكبير والصغير إنما يعقلان بالقياس إلى شىء آخر، فيكون من البين أن هذين من المضاف. وأيضا إن وضعت أنهما كم، أو وضعت أنهما ليسـ〈ـا〉 بكم، فليس لهما مضاد ألبتة، وذلك أن الشىء الذى لا يمكن أخذه بنفسه، وإنما يمكن أخذه بقياسه إلى غيره، كيف يمكن أن يكون لهذا مضاد! وأيضا إن يكن الكبير والصغير متضادين وجد الشىء بعينه قابلاً للمتضادات معا، وأن كل واحد منهما أيضا مضاد لذاته، لأن الشىء بعينه قد يوجد كبيرا وصغيرا حتى معا، إذ كان عند هذا صغيرا، وهو بعينه عند غيره كبير، فيكون فد يوجد الشىء بعينه كبيرا وصغيرا فى زمان بعينه، 〈وإذن〉 يكون قد يقبل الضدين معا، لأنه من المتفق عليه أنه ليس يمكن أن يقبل شىء واحد الضدين معا، مثال ذلك فى الجوهر: فإن الجوهر من المتفق عليه أنه قابل المتضادات، إلا أنه لن يصح ويسقم معا، ولا يكون أبيض وأسود معا، ولا شىء من سائر الأشياء ألبتة يقبل الضدين معا. ويوجد أيضا 〈حينئذ〉 كل واحد منهما مضادا لذاته. وذلك أنه إن كان الكبير مضادا للصغير، وكان الشىء الواحد بعينه كبيرا وصغيرا معا، فالشىء يكون مضادا لذاته. فليس الكبير إذاً مضاداً للصغير، ولا الكثير للقليل. فتكون هذه — وإن قال الإنسان إنها ليست من المضاف، بل من الكم — ليس فيها مضاد.
version
6 6 ara3
6
6
ara3
ara3
6
ب. وليس بمظنون بالكم انه قابل للاكثر والاقل؛ مثال ذلك: ذو الذراعين، فانه ليس هذا ذا ذراعين باكثر من هذا؛ وكذلك فى العدد، مثال ذلك: الثلثة والخمسة؛ فانه ليس يقال ان هذه خمسة باكثر مما هذه ثلثة، او ان هذه ثلثة باكثر مما هذه ثلثة. ولا يقال ايضاً فى زمان انه زمان باكثر من غيره ولا يقال بالجملة فى شى مما ذكر الاكثر ولا الاقل. فيكون اذاً الكم غير قابل للاكثر والاقل. واخص الخواص بالكم انه يقال مساويا وغير مساو مثال ذلك الجثة تقال مساوية وغير مساوية؛ وكل واحد من ساير ما ذكر على هذا المثال يقال مساو وغير مساو. اما ساير ما لم يكن كماً فليس يكاد يظن به انه يقال مساويا ولا غير مساو؛ مثال ذلك: الحال ليس تكاد ان تقال | مساوية ولا غير مساوية، بل بالاحرى ان تقال شبيهة؛ والابيض ليس يكاد ان يقال مساويا وغير مساو بل شبيه؛ فيكون اخص خواص الكم انه يقال مساويا وغير مساو.
fra
6
ti
6 ti
version
6 ti fra
6
ti
fra
fra
ti
DE LA QUANTITÉ
ara1
ara3
6
head1
6 head1
version
6 head1 ara1
6
head1
ara1
ara1
head1
فى الكم
version
6 head1 ara3
6
head1
ara3
ara3
head1
| فى الكم
ara1
6
7
6 7
version
6 7 ara1
6
7
ara1
ara1
7
وأكثر ما ظنت المضادة فى الكم موجودةً فى المكان، لأن المكان الأعلى يضعون أنه مضاد للمكان الأسفل، ويعبرون بالمكان الأسفل المكان الذى يلقى الوسط. وإنما ذهبوا إلى ذلك لأن البعد بين الوسط وبين أطراف العالم أبعد البعد. ويشبه أن يكونوا إنما اجتلبوا الحد لسائر المتضادات من هذه، لأنهم إنما يحدون المتضادات بأنها التى بعدها بعضها من بعض غاية البعد ويجمعها جنس واحد.
ara1
6
8
6 8
version
6 8 ara1
6
8
ara1
ara1
8
وليس بمظنون بالكم أنه قابل الأكثر والأقل، مثال ذلك: ذو الذراعين، فإنه ليس هذا ذا ذراعين بأكثر من هذا. وكذلك فى العدد، مثال ذلك: الثلاثة والخمسة، فإنه ليس يقال إن هذه خمسة بأكثر مما هذه ثلاثة، أو إن هذه ثلاثة بأكثر مما هذه ثلاثة. ولا يقال أيضا فى زمان إنه زمان بأكثر من غيره، ولا يقال بالجملة فى شىء مما ذكر الأكثر ولا الأقل، فيكون إذاً الكم غير قابل الأكثر والأقل.
ara1
6
9
6 9
version
6 9 ara1
6
9
ara1
ara1
9
وأخص خواص الكم أنه يقال مساوياً وغير مساو؛ ومثال ذلك الجثة: تقال مساوية وغير مساوية. وكل واحد من سائر ما ذكر على هذا المثال يقال مساو وغير مساو. وأما سائر ما لم يكن كماً فليس يكاد يظن به أنه يقال مساويا وغير مساو، مثال ذلك: الحال، ليس يكاد أن تقال مساوية ولا غير مساوية، بل الأحرى أن تقال شبيهة. والأبيض ليس يكاد أن يقال مساويا وغير مساو بل شبيه.
ara1
6
10
6 10
version
6 10 ara1
6
10
ara1
ara1
10
فيكون أخص خواص الكم أنه يقال مساوياً وغير مساو.
grc
fra
ara1
ara3
7
7
grc
fra
ara1
ara3
7
1
7 1
grc
fra
7
1
1
7 1 1
grc
7
1
1
1
7 1 1 1
version
7 1 1 1 grc
7
1
1
1
grc
grc
1
Πρός τι δὲ τὰ τοιαῦτα λέγεται, ὅσα αὐτὰ ἅπερ ἐστὶν ἑτέρων εἶναι λέγεται ἢ ὁπωσοῦν ἄλλως πρὸς ἕτερον·
grc
7
1
1
2
7 1 1 2
version
7 1 1 2 grc
7
1
1
2
grc
grc
2
οἷον τὸ μεῖζον τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶν ἑτέρου λέγεται, —τινὸς γὰρ μεῖζον λέγεται,— καὶ τὸ διπλάσιον ἑτέρου λέγεται τοῦθ’ ὅπερ ἐστίν, —τινὸς γὰρ διπλάσιον λέγεται·‍
grc
7
1
1
3
7 1 1 3
version
7 1 1 3 grc
7
1
1
3
grc
grc
3
— ὡσαύτως δὲ καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα.
version
7 1 1 fra
7
1
1
fra
fra
1
On appelle relatives, les choses qui sont dites, quelles qu'elles soient, les choses d'autres choses, ou qui se rapportent à une autre chose, de quelque façon différente que ce soit. Par exemple, plus grand, quel que soit l'objet, se dit par rapport à une autre chose, puisqu'on doit dire plus grand que telle autre chose. Double aussi n'est ce qu'il est que par rapport à une autre chose, puisqu'on doit dire double d'une autre chose; et de même pour toutes les choses de ce genre.
grc
fra
7
1
2
7 1 2
grc
7
1
2
1
7 1 2 1
version
7 1 2 1 grc
7
1
2
1
grc
grc
1
ἔστι δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα τῶν πρός τι οἷον ἕξις, διάθεσις, αἴσθησις, ἐπιστήμη, θέσις·
grc
7
1
2
2
7 1 2 2
version
7 1 2 2 grc
7
1
2
2
grc
grc
2
πάντα γὰρ τὰ εἰρημένα τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶν ἑτέρων λέγεται καὶ οὐκ ἄλλο τι·
grc
7
1
2
3
7 1 2 3
version
7 1 2 3 grc
7
1
2
3
grc
grc
3
ἡ γὰρ ἕξις τινὸς ἕξις λέγεται καὶ ἡ ἐπιστήμη τινὸς ἐπιστήμη καὶ ἡ θέσις τινὸς θέσις, καὶ τὰ ἄλλα δὲ ὡσαύτως.
version
7 1 2 fra
7
1
2
fra
fra
2
Voici encore d'autres relatifs: possession, disposition, sensation, science, position; ces choses-là ne sont que les choses d'autres choses, ou ont tel autre rapport à une autre chose, et ne valent que par ce rapport. La possession, par exemple, c'est la possession de quelque chose; la science, la science de quelque chose; la position est la position de quelque chose; et de même pour tout le reste.
grc
fra
7
1
3
7 1 3
grc
7
1
3
1
7 1 3 1
version
7 1 3 1 grc
7
1
3
1
grc
grc
1
πρός τι οὖν ἐστὶν ὅσα αὐτὰ ἅπερ ἐστὶν ἑτέρων λέγεται, ἢ ὁπωσοῦν ἄλλως πρὸς ἕτερον·
grc
7
1
3
2
7 1 3 2
version
7 1 3 2 grc
7
1
3
2
grc
grc
2
οἷον ὄρος μέγα λέγεται πρὸς ἕτερον, —πρός τι γὰρ μέγα λέγεται τὸ ὄρος,— καὶ τὸ ὅμοιον τινὶ ὅμοιον λέγεται, καὶ τὰ ἄλλα δὲ τὰ τοιαῦτα ὡσαύτως πρός τι λέγεται.
version
7 1 3 fra
7
1
3
fra
fra
3
Ainsi, les relatifs sont toutes les choses qui ne sont dites, quelles qu'elles soient, que d'autres choses, ou qui se rapportent, de quelque façon que ce soit, à une autre chose qu'elles-mêmes. Ainsi une montagne est dite grande par rapport à une autre montagne; elle n'est dite grande que par relation. Semblable est dit semblable à quelque chose, et de même pour toutes les choses analogues; elles sont dites relativement à quelque chose.
grc
fra
7
1
4
7 1 4
grc
7
1
4
1
7 1 4 1
version
7 1 4 1 grc
7
1
4
1
grc
grc
1
ἔστι δὲ καὶ ἡ ἀνάκλισις καὶ ἡ στάσις καὶ ἡ καθέδρα θέσεις τινές, ἡ δὲ θέσις τῶν πρός τι·
grc
7
1
4
2
7 1 4 2
version
7 1 4 2 grc
7
1
4
2
grc
grc
2
τὸ δὲ ἀνακε<κλ>ίσθαι ἢ ἑστάναι ἢ καθῆσθαι αὐτὰ μὲν οὐκ εἰσὶ θέσεις, παρωνύμως δὲ ἀπὸ τῶν εἰρημένων θέσεων λέγεται.
version
7 1 4 fra
7
1
4
fra
fra
4
De même encore la récubation, la station, le séant, sont des positions; et la position fait partie des relatifs. Cependant, être couché, être debout, être assis, ne sont pas en eux-mêmes des positions; mais on les appelle ainsi par dérivation des positions qu'on vient de citer.
version
7 1 ara1
7
1
ara1
ara1
1
يقال فى الأشياء إنها من المضاف متى كانت ماهياتها إنما تقال بالقياس إلى غيرها أو على نحو آخر من أنحاء النسبة إلى غيرها، أى نحو كان. مثال ذلك أن الأكبر ماهيته إنما تقال بالقياس إلى غيره، وذلك أنه إنما يقال أكبر من شىء؛ والضعف ماهيته بالقياس إلى غيره، وذلك أنه إنما يقال ضعفا لشىء؛ وكذلك كل ما يجرى هذا المجرى. — ومن المضاف أيضا هذه الأشياء: مثال ذلك: الملكة، والحال، والحس، والعلم، والوضع. فإن جميع ما ذكر من ذلك فماهيته إنما تقال بالقياس إلى غيره ولا غير، وذلك أن الملكة إنما تقال ملكةً لشىء، والعلم علم بشىء، والحس حس بشىء، وسائر ما ذكرنا يجرى هذا المجرى. والأشياء إذن التى من المضاف هى كل ما كانت ماهياتها إنما تقال بالقياس إلى غيرها أو على نحو آخر من أنحاء النسبة إلى غيرها أى نحو كان لا غير، مثال ذلك: الجبل، يقال كبيراً بالقياس إلى غيره، فإنه إنما يقال جبل كبير بالإضافة إلى شىء، والشبيه إنما يقال شبيها بشىء؛ وسائر ما يجرى هذا المجرى على هذا المثال يقال بالإضافة. والاضطجاع والقيام والجلوس هى من الوضع، والوضع من المضاف. فأما: يضطجع، أو يقوم، أو يجلس فليست من الوضع، بل من الأشياء المشتق لها الاسم من الوضع الذى ذكر.
version
7 1 ara3
7
1
ara3
ara3
1
يقال فى الاشيا انها من المضاف متى كانت ماهياتها انما تقال بالقياس الى غيرها او على نحو اخر من انحا النسبة الى غيرها اى نحو كان. مثال ذلك: ان الاكبر ماهيته انما تقال بالقياس الى غيره، وذلك انه انما يقال اكبر من شى؛ والضعف ماهيته بالقياس الى غيره، وذلك انه انما يقال ضعفا لشى. وكذلك كل ما يجرى هذا المجرى.
grc
fra
ara1
ara3
7
2
7 2
grc
fra
7
2
1
7 2 1
version
7 2 1 grc
7
2
1
grc
grc
1
Ὑπάρχει δὲ καὶ ἐναντιότης ἐν τοῖς πρός τι, οἷον ἀρετὴ κακίᾳ ἐναντίον, ἑκάτερον αὐτῶν πρός τι ὄν, καὶ ἐπιστήμη ἀγνοίᾳ.
version
7 2 1 fra
7
2
1
fra
fra
1
Les relatifs possèdent aussi la propriété des contraires: ainsi, la vertu est le contraire du vice; et le vice et la vertu sont tous deux des relatifs; la science est le contraire de l'ignorance.
grc
fra
7
2
2
7 2 2
grc
7
2
2
1
7 2 2 1
version
7 2 2 1 grc
7
2
2
1
grc
grc
1
οὐ πᾶσι δὲ τοῖς πρός τι ὑπάρχει ἐναντίον·
grc
7
2
2
2
7 2 2 2
version
7 2 2 2 grc
7
2
2
2
grc
grc
2
τῷ γὰρ διπλασίῳ οὐδέν ἐστιν ἐναντίον οὐδὲ τῷ τριπλασίῳ οὐδὲ τῶν τοιούτων οὐδενί.
version
7 2 2 fra
7
2
2
fra
fra
2
Cependant cette propriété des contraires n'appartient pas à tous les relatifs : double, triple, ni aucune des choses du même genre n'ont de contraires.
grc
fra
7
2
3
7 2 3
grc
7
2
3
1
7 2 3 1
version
7 2 3 1 grc
7
2
3
1
grc
grc
1
—δοκεῖ δὲ καὶ τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον ἐπιδέχεσθαι τὰ πρός τι·
grc
7
2
3
2
7 2 3 2
version
7 2 3 2 grc
7
2
3
2
grc
grc
2
ὅμοιον γὰρ μᾶλλον καὶ ἧττον λέγεται, καὶ ἄνισον μᾶλλον καὶ ἧττον λέγεται, ἑκάτερον αὐτῶν πρός τι ὄν·
grc
7
2
3
3
7 2 3 3
version
7 2 3 3 grc
7
2
3
3
grc
grc
3
τό τε γὰρ ὅμοιον τινὶ ὅμοιον λέγεται καὶ τὸ ἄνισον τινὶ ἄνισον.
version
7 2 3 fra
7
2
3
fra
fra
3
Les relatifs aussi paraissent susceptibles de plus et moins: en effet, semblable et dissemblable sont dits l'un et l'autre plus ou moins; égal et inégal le sont aussi plus ou moins; et ce sont là des relatifs; car semblable est dit semblable à quelque chose, inégal est dit inégal à quelque chose.
grc
fra
7
2
4
7 2 4
grc
7
2
4
1
7 2 4 1
version
7 2 4 1 grc
7
2
4
1
grc
grc
1
οὐ πάντα δὲ ἐπιδέχεται τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον·
grc
7
2
4
2
7 2 4 2
version
7 2 4 2 grc
7
2
4
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ διπλάσιον οὐ λέγεται μᾶλλον καὶ ἧττον διπλάσιον οὐδὲ τῶν τοιούτων οὐδέν.
version
7 2 4 fra
7
2
4
fra
fra
4
Tous les relatifs cependant ne sont pas susceptibles de plus et de moins. Double, en effet, n'est ni plus ni moins double; il en est de même pour tous les relatifs de ce dernier genre.
version
7 2 ara1
7
2
ara1
ara1
2
وقد توجد أيضا المضادة فى المضاف، مثال ذلك: الفضيلة والخسيسة، كل واحد مضاد لصاحبه، وهو من المضاف؛ والعلم والجهل. — إلا أن المضادة ليست موجودة فى كل المضاف، فإنه ليس للضعفين ضد، ولا للثلاثة الأضعاف، ولا لشىء مما كان مثله.
version
7 2 ara3
7
2
ara3
ara3
2
ا. ومن المضاف ايضا هذه الاشيا مثال ذلك: الملكة، والحال، والحس، والعلم، والوضع. فان جميع ما ذكر من ذلك فماهيته انما تقال بالقياس الى غيره لا غير. وذلك ان الملكة انما تقال ملكة لشى، والعلم علم بشى، والوضع وضع لشى، والحس حس بشى، وساير ما ذكرنا يجرى هذا المجرى؛ فالاشيا اذاً التى من المضاف هى كل ما كانت ماهياتها انما تقال بالقياس الى غيرها، او على نحو اخر من انحا النسبة الى غيرها اى نحو كان لا غير مثال ذلك: الجبل يقال كبيرا بالقياس الى غيره، فانه انما يقال جبل كبير بالاضافة الى شى؛ والشبيه انما يقال شبيها بشى وساير ما يجرى هذا المجرى على هذا المثال يقال بالاضافة. والاضطجاع والقيام والجلوس هى من الوضع، والوضع من المضاف؛ فاما يضطجع او يقوم او يجلس؛ فليست من الوضع بل من الاشيا المشتق لها الاسم من الوضع الذى ذكر.
grc
fra
ara1
ara3
7
3
7 3
grc
fra
7
3
1
7 3 1
grc
7
3
1
1
7 3 1 1
version
7 3 1 1 grc
7
3
1
1
grc
grc
1
Πάντα δὲ τὰ πρός τι πρὸς ἀντιστρέφοντα λέγεται, οἷον ὁ δοῦλος δεσπότου λέγεται δοῦλος καὶ ὁ δεσπότης δούλου δεσπότης λέγεται, καὶ τὸ διπλάσιον ἡμίσεος διπλάσιον καὶ τὸ ἥμισυ διπλασίου ἥμισυ, καὶ τὸ μεῖζον ἐλάττονος μεῖζον καὶ τὸ ἔλαττον μείζονος ἔλαττον·
grc
7
3
1
2
7 3 1 2
version
7 3 1 2 grc
7
3
1
2
grc
grc
2
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων·
grc
7
3
1
3
7 3 1 3
version
7 3 1 3 grc
7
3
1
3
grc
grc
3
πλὴν τῇ πτώσει ἐνίοτε διοίσει κατὰ τὴν λέξιν, οἷον ἡ ἐπιστήμη ἐπιστητοῦ λέγεται ἐπιστήμη καὶ τὸ ἐπιστητὸν ἐπιστήμῃ ἐπιστητόν, καὶ ἡ αἴσθησις αἰσθητοῦ αἴσθησις καὶ τὸ αἰσθητὸν αἰσθήσει αἰσθητόν.
version
7 3 1 fra
7
3
1
fra
fra
1
Tous les relatifs s'appliquent à des choses réciproques: ainsi l'esclave est dit esclave du maître; et réciproquement, le maître est maître de l'esclave. Le double veut dire le double de ce qui en est la moitié ; la moitié est la moitié de ce qui en est le double; plus grand est plus grand que ce qui est plus petit; plus petit est plus petit que ce qui est plus grand, et ainsi du reste. Il peut se faire cependant que dans l'énonciation les choses réciproques diffèrent quelquefois par la terminaison. Ainsi, la science est la science de ce qui est su, et ce qui est su est su par la science : la sensation est la sensation de l'objet senti, et l'objet sensible est senti par la sensation.
grc
fra
7
3
2
7 3 2
grc
7
3
2
1
7 3 2 1
version
7 3 2 1 grc
7
3
2
1
grc
grc
1
οὐ μὴν ἀλλ’ ἐνίοτε οὐ δόξει ἀντιστρέφειν, ἐὰν μὴ οἰκείως πρὸς ὃ λέγεται ἀποδοθῇ ἀλλὰ διαμάρτῃ ὁ ἀποδιδούς·
grc
7
3
2
2
7 3 2 2
version
7 3 2 2 grc
7
3
2
2
grc
grc
2
οἷον τὸ πτερὸν ἐὰν ἀποδοθῇ ὄρνιθος, οὐκ ἀντιστρέφει ὄρνις πτεροῦ·
grc
7
3
2
3
7 3 2 3
version
7 3 2 3 grc
7
3
2
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ οἰκείως τὸ πρῶτον ἀποδέδοται πτερὸν ὄρνιθος,
grc
7
3
2
4
7 3 2 4
version
7 3 2 4 grc
7
3
2
4
grc
grc
4
—οὐ γὰρ ᾗ ὄρνις, ταύτῃ τὸ πτερὸν αὐτῆς λέγεται, ἀλλ’ ᾗ πτερωτόν ἐστιν·
grc
7
3
2
5
7 3 2 5
version
7 3 2 5 grc
7
3
2
5
grc
grc
5
πολλῶν γὰρ καὶ ἄλλων πτερά ἐστιν ἃ οὐκ εἰσὶν ὄρνιθες·‍
grc
7
3
2
6
7 3 2 6
version
7 3 2 6 grc
7
3
2
6
grc
grc
6
— ὥστε ἐὰν ἀποδοθῇ οἰκείως, καὶ ἀντιστρέφει, οἷον τὸ πτερὸν πτερωτοῦ πτερὸν καὶ τὸ πτερωτὸν πτερῷ πτερωτόν.
version
7 3 2 fra
7
3
2
fra
fra
2
Parfois cette réciprocité des relatifs cesse d'être apparente, quand on ne fait pas une application exacte des mots, et qu'on s'est trompé dans cette application. Par exemple, si l'on rapporte l'aile à l'oiseau on ne pourra pas dire réciproquement l'oiseau d'une aile. C'est que la première application de mots n'est pas juste, et qu'on rapporte à tort aile à oiseau. En effet, ce n'est pas en tant qu'il est oiseau qu'on dit son aile, mais c'est en tant qu'il est ailé; car bien d'autres choses ont des ailes sans être pour cela des oiseaux. La réciprocité se rétablit si l'application est exacte: ainsi l'aile est l'aile d'un animal ailé, et l'animal ailé est ailé par l'aile.
grc
fra
7
3
3
7 3 3
grc
7
3
3
1
7 3 3 1
version
7 3 3 1 grc
7
3
3
1
grc
grc
1
—ἐνίοτε δὲ καὶ ὀνοματοποιεῖν ἴσως ἀναγκαῖον, ἐὰν μὴ κείμενον ᾖ ὄνομα πρὸς ὃ οἰκείως ἂν ἀποδοθείη·
grc
7
3
3
2
7 3 3 2
version
7 3 3 2 grc
7
3
3
2
grc
grc
2
οἷον τὸ πηδάλιον πλοίου ἐὰν ἀποδοθῇ, οὐκ οἰκεία ἡ ἀπόδοσις, —οὐ γὰρ ᾗ πλοῖον ταύτῃ αὐτοῦ τὸ πηδάλιον λέγεται·
grc
7
3
3
3
7 3 3 3
version
7 3 3 3 grc
7
3
3
3
grc
grc
3
ἔστι γὰρ πλοῖα ὧν οὐκ ἔστι πηδάλια·‍
grc
7
3
3
4
7 3 3 4
version
7 3 3 4 grc
7
3
3
4
grc
grc
4
— διὸ οὐκ ἀντιστρέφει·
grc
7
3
3
5
7 3 3 5
version
7 3 3 5 grc
7
3
3
5
grc
grc
5
τὸ γὰρ πλοῖον οὐ λέγεται πηδαλίου πλοῖον.
version
7 3 3 fra
7
3
3
fra
fra
3
Parfois aussi, il est nécessaire de créer un mot spécial, quand il n'existe pas de terme auquel on puisse légitimement rapporter la chose. Par exemple, si l'on veut rapporter gouvernail à navire, l'application n'est pas exacte; car ce n'est pas parce que l'objet est vaisseau qu'on dit son gouvernail, puisqu'il y a des vaisseaux sans gouvernail.
grc
fra
7
3
4
7 3 4
grc
7
3
4
1
7 3 4 1
version
7 3 4 1 grc
7
3
4
1
grc
grc
1
ἀλλ’ ἴσως οἰκειοτέρα ἂν ἡ ἀπόδοσις εἴη, εἰ οὕτω πως ἀποδοθείη τὸ πηδάλιον πηδαλιωτοῦ πηδάλιον ἢ ὁπωσοῦν ἄλλως, —ὄνομα γὰρ οὐ κεῖται·‍
grc
7
3
4
2
7 3 4 2
version
7 3 4 2 grc
7
3
4
2
grc
grc
2
— καὶ ἀντιστρέφει γε, ἐὰν οἰκείως ἀποδοθῇ·
grc
7
3
4
3
7 3 4 3
version
7 3 4 3 grc
7
3
4
3
grc
grc
3
τὸ γὰρ πηδαλιωτὸν πηδαλίῳ πηδαλιωτόν.
version
7 3 4 fra
7
3
4
fra
fra
4
La réciprocité est donc ici détruite, puisqu'on ne peut pas dire réciproquement que le vaisseau est le vaisseau du gouvernail. Mais peut-être l'appellation des mots serait-elle plus juste, si l'on disait, par exemple : Le gouvernail est le gouvernail d'une chose « gouvernallisée », ou si l'on employait toute autre expression pareille, attendu qu'il n'y a point ici de mot spécial. La réciprocité existe toujours en faisant une application de mots qui soit légitime; en effet, la chose « gouvernallisée » est « gouvernallisée » par le gouvernail; et ainsi du reste.
grc
fra
7
3
5
7 3 5
grc
7
3
5
1
7 3 5 1
version
7 3 5 1 grc
7
3
5
1
grc
grc
1
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, οἷον ἡ κεφαλὴ οἰκειοτέρως ἂν ἀποδοθείη κεφαλωτοῦ ἢ ζῴου ἀποδιδομένη·
grc
7
3
5
2
7 3 5 2
version
7 3 5 2 grc
7
3
5
2
grc
grc
2
οὐ γὰρ ᾗ ζῷον κεφαλὴν ἔχει·
grc
7
3
5
3
7 3 5 3
version
7 3 5 3 grc
7
3
5
3
grc
grc
3
πολλὰ γὰρ τῶν ζῴων κεφαλὴν οὐκ ἔχει.
version
7 3 5 fra
7
3
5
fra
fra
5
Par exemple, tête se dira plus exactement d'un être « têtifié » que d'animal; car ce n'est pas en tant qu'animal que l'animal a une tête, puisque beaucoup d'animaux n'en ont pas.
grc
fra
7
3
6
7 3 6
version
7 3 6 grc
7
3
6
grc
grc
6
οὕτω δὲ ῥᾷστα ἂν ἴσως τις λαμβάνοι οἷς μὴ κεῖται ὀνόματα, εἰ ἀπὸ τῶν πρώτων καὶ τοῖς πρὸς αὐτὰ ἀντιστρέφουσι τιθείη τὰ ὀνόματα, ὥσπερ ἐπὶ τῶν προειρημένων ἀπὸ τοῦ πτεροῦ τὸ πτερωτὸν καὶ ἀπὸ τοῦ πηδαλίου τὸ πηδαλιωτόν.
version
7 3 6 fra
7
3
6
fra
fra
6
C'est ainsi qu'on peut trouver fort aisément des mots pour des choses qui n'ont pas de nom spécial, si l'on tire ces mots des primitifs, et qu'on les impose aux objets correspondants à ces primitifs, comme on l'a fait plus haut, d'aile faisant ailé, de gouvernail « gouvernallisé ».
grc
fra
7
3
7
7 3 7
grc
7
3
7
1
7 3 7 1
version
7 3 7 1 grc
7
3
7
1
grc
grc
1
πάντα οὖν τὰ πρός τι, ἐάνπερ οἰκείως ἀποδιδῶται, πρὸς ἀντιστρέφοντα λέγεται·
grc
7
3
7
2
7 3 7 2
version
7 3 7 2 grc
7
3
7
2
grc
grc
2
ἐπεί, ἐάν γε πρὸς τὸ τυχὸν ἀποδιδῶται καὶ μὴ πρὸς αὐτὸ ὃ λέγεται, οὐκ ἀντιστρέφει.
version
7 3 7 fra
7
3
7
fra
fra
7
Ainsi donc, tous les relatifs, si l'application des mots est exacte, doivent être dits de choses qui leur sont réciproques; seulement, si l'on fait cette application au hasard et qu'on ne les rapporte pas à la chose même dont ils sont dits, la réciprocité disparaît.
grc
fra
7
3
8
7 3 8
grc
7
3
8
1
7 3 8 1
version
7 3 8 1 grc
7
3
8
1
grc
grc
1
—λέγω δὲ ὅτι οὐδὲ τῶν ὁμολογουμένως πρὸς ἀντιστρέφοντα λεγομένων καὶ ὀνομάτων αὐτοῖς κειμένων οὐδὲν ἀντιστρέφει, ἐὰν πρός τι τῶν συμβεβηκότων ἀποδιδῶται καὶ μὴ πρὸς αὐτὸ ὃ λέγεται·
grc
7
3
8
2
7 3 8 2
version
7 3 8 2 grc
7
3
8
2
grc
grc
2
οἷον ὁ δοῦλος ἐὰν μὴ δεσπότου ἀποδοθῇ ἀλλ’ ἀνθρώπου ἢ δίποδος ἢ ὁτουοῦν τῶν τοιούτων, οὐκ ἀντιστρέφει·
grc
7
3
8
3
7 3 8 3
version
7 3 8 3 grc
7
3
8
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ οἰκεία ἡ ἀπόδοσις.
version
7 3 8 fra
7
3
8
fra
fra
8
J'ajoute que, même parmi les choses dont la réciprocité est notoire, et qu'on peut rendre par des mots spéciaux, la correspondance vient à cesser, si l'appellation se fait d'après quelque accident, et non pas d'après la chose même dont il s'agit. Par exemple, si l'on attribue l'esclave, non pas au maître, mais à l'homme, à l'animal bipède, ou à tel autre accident de ce genre, la réciprocité n'existe plus, parce que l'appellation des mots est inexacte.
grc
fra
7
3
9
7 3 9
grc
7
3
9
1
7 3 9 1
version
7 3 9 1 grc
7
3
9
1
grc
grc
1
—ἔτι ἐὰν μὲν οἰκείως ἀποδεδομένον ᾖ πρὸς ὃ λέγεται, πάντων περιαιρουμένων τῶν ἄλλων ὅσα συμβεβηκότα ἐστίν, καταλειπομένου δὲ τούτου μόνου πρὸς ὃ ἀπεδόθη οἰκείως, ἀεὶ πρὸς αὐτὸ ῥηθήσεται·
grc
7
3
9
2
7 3 9 2
version
7 3 9 2 grc
7
3
9
2
grc
grc
2
οἷον εἰ ὁ δοῦλος πρὸς δεσπότην λέγεται, περιαιρουμένων ἁπάντων ὅσα συμβεβηκότα ἐστὶ τῷ δεσπότῃ, οἷον τὸ δίποδι εἶναι, τὸ ἐπιστήμης δεκτικῷ, τὸ ἀνθρώπῳ, καταλειπομένου δὲ μόνου τοῦ δεσπότην εἶναι, ἀεὶ ὁ δοῦλος πρὸς αὐτὸ ῥηθήσεται·
grc
7
3
9
3
7 3 9 3
version
7 3 9 3 grc
7
3
9
3
grc
grc
3
ὁ γὰρ δοῦλος δεσπότου δοῦλος λέγεται.
version
7 3 9 fra
7
3
9
fra
fra
9
Mais si l'on fait une appellation légitime relativement à la chose qui doit la recevoir, et qu'éliminant tout ce qui n'est qu'accident, on ne garde que ce qui peut recevoir justement l'appellation du mot, le mot alors sera toujours parfaitement applicable à la chose. Ainsi, que l'on rapporte esclave à maître, et en écartant tous les faits accidentels qui peuvent se rapporter au maître, par exemple d'être un animal à deux pieds, d'être susceptible de science, d'être un homme, on pourra toujours, en lui laissant uniquement cette propriété d'être maître, rapporter esclave à maître; car l'esclave est dit esclave du maître.
grc
fra
7
3
10
7 3 10
grc
7
3
10
1
7 3 10 1
version
7 3 10 1 grc
7
3
10
1
grc
grc
1
ἐὰν δέ γε μὴ οἰκείως ἀποδοθῇ πρὸς ὅ ποτε λέγεται, περιαιρουμένων μὲν τῶν ἄλλων καταλειπομένου δὲ μόνου τοῦ πρὸς ὃ ἀπεδόθη, οὐ ῥηθήσεται πρὸς αὐτό·
grc
7
3
10
2
7 3 10 2
version
7 3 10 2 grc
7
3
10
2
grc
grc
2
ἀποδεδόσθω γὰρ ὁ δοῦλος ἀνθρώπου καὶ τὸ πτερὸν ὄρνιθος, καὶ περιῃρήσθω τοῦ ἀνθρώπου τὸ δεσπότῃ αὐτῷ εἶναι·
grc
7
3
10
3
7 3 10 3
version
7 3 10 3 grc
7
3
10
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ ἔτι ὁ δοῦλος πρὸς ἄνθρωπον ῥηθήσεται, —μὴ γὰρ ὄντος δεσπότου οὐδὲ δοῦλός ἐστιν·‍
grc
7
3
10
4
7 3 10 4
version
7 3 10 4 grc
7
3
10
4
grc
grc
4
— ὡσαύτως δὲ καὶ τοῦ ὄρνιθος περιῃρήσθω τὸ πτερωτῷ εἶναι·
grc
7
3
10
5
7 3 10 5
version
7 3 10 5 grc
7
3
10
5
grc
grc
5
οὐ γὰρ ἔτι ἔσται τὸ πτερὸν τῶν πρός τι·
grc
7
3
10
6
7 3 10 6
version
7 3 10 6 grc
7
3
10
6
grc
grc
6
μὴ γὰρ ὄντος πτερωτοῦ οὐδὲ πτερὸν ἔσται τινός.‍
version
7 3 10 fra
7
3
10
fra
fra
10
Si, au contraire, l'appellation du mot n'est pas légitime, même en ayant soin d'écarter toutes les autres circonstances, pour ne garder que la chose même à laquelle le mot devrait se rapporter, on ne pourra l'employer avec justesse. Par exemple, qu'on rapporte esclave à homme et aile à oiseau, et qu'on écarte de l'homme sa qualité de maître, on ne pourra plus dire esclave par rapport à homme; car sans maître il n'y a plus d'esclave. Et de même qu'on ôte à l'oiseau sa qualité d'être ailé, aile ne sera plus une chose de relation, puisque sans animal ailé l'aile ne sera plus dite de quelque chose.
grc
fra
7
3
11
7 3 11
grc
7
3
11
1
7 3 11 1
version
7 3 11 1 grc
7
3
11
1
grc
grc
1
— ὥστε δεῖ μὲν ἀποδιδόναι πρὸς ὅ ποτε οἰκείως λέγεται·
grc
7
3
11
2
7 3 11 2
version
7 3 11 2 grc
7
3
11
2
grc
grc
2
κἂν μὲν ὄνομα ᾖ κείμενον ῥᾳδία ἡ ἀπόδοσις γίγνεται, μὴ ὄντος δὲ ἀναγκαῖον ἴσως ὀνοματοποιεῖν.
version
7 3 11 fra
7
3
11
fra
fra
11
Ainsi donc, il faut faire l'appellation du mot relativement aux choses qui peuvent légitimement la recevoir. S'il existe un nom spécial, cette appellation est fort simple; s'il n'en existe pas, il sera peut-être nécessaire d'en créer un nouveau.
grc
fra
7
3
12
7 3 12
version
7 3 12 grc
7
3
12
grc
grc
12
οὕτω δὲ ἀποδιδομένων φανερὸν ὅτι πάντα τὰ πρός τι πρὸς ἀντιστρέφοντα ῥηθήσεται.
version
7 3 12 fra
7
3
12
fra
fra
12
Avec des appellations verbales ainsi faites, il est évident que tous les relatifs se disent de choses réciproques les unes aux autres.
version
7 3 ara1
7
3
ara1
ara1
3
وقد يظن بالمضاف أنه أيضا يقبل الأكثر والأقل، لأن الشبيه يقال أكثر شبها وأقل شبها؛ وغير المساوى يقال أكثر وأقل. وكل واحد منهما من المضاف، فإن الشبيه إنما يقال شبيها بشىء، وغير المساوى غير مساو لشىء. ولكن ليس كله يقبل الأكثر والأقل، فإن الضعف ليس يقال ضعفا أكثر ولا أقل، ولا شيئا مما كان مثله.
version
7 3 ara3
7
3
ara3
ara3
3
ب. وقد يوجد ايضا المضادة فى المضاف؛ مثال ذلك: الفضيلة والخسيسة؛ كل واحد مضاد لصاحبه وهو من المضاف. والعلم والجهل؛ الا ان المضادة ليست موجودة فى كل المضاف فانه ليس للضعفين ضد ولا للثلثة الاضعاف ولا لشى مما كان مثله.
grc
fra
ara1
ara3
7
4
7 4
grc
fra
7
4
1
7 4 1
version
7 4 1 grc
7
4
1
grc
grc
1
Δοκεῖ δὲ τὰ πρός τι ἅμα τῇ φύσει εἶναι.
version
7 4 1 fra
7
4
1
fra
fra
1
Les relatifs semblent pouvoir exister simultanément par nature,
grc
fra
7
4
2
7 4 2
grc
7
4
2
1
7 4 2 1
version
7 4 2 1 grc
7
4
2
1
grc
grc
1
καὶ ἐπὶ μὲν τῶν πλείστων ἀληθές ἐστιν·
grc
7
4
2
2
7 4 2 2
version
7 4 2 2 grc
7
4
2
2
grc
grc
2
ἅμα γὰρ διπλάσιόν τέ ἐστι καὶ ἥμισυ, καὶ ἡμίσεος ὄντος διπλάσιόν ἐστιν, καὶ δούλου ὄντος δεσπότης ἐστίν·
grc
7
4
2
3
7 4 2 3
version
7 4 2 3 grc
7
4
2
3
grc
grc
3
ὁμοίως δὲ τούτοις καὶ τὰ ἄλλα.
version
7 4 2 fra
7
4
2
fra
fra
2
et ceci est vrai de la plupart d'entre eux. Double et moitié existent à la fois; moitié existant, double existe aussi; le maître existant, l'esclave existe; l'esclave existant, le maître existe, et ainsi de reste.
grc
fra
7
4
3
7 4 3
grc
7
4
3
1
7 4 3 1
version
7 4 3 1 grc
7
4
3
1
grc
grc
1
καὶ συναναιρεῖ δὲ ταῦτα ἄλληλα·
grc
7
4
3
2
7 4 3 2
version
7 4 3 2 grc
7
4
3
2
grc
grc
2
μὴ γὰρ ὄντος διπλασίου οὐκ ἔστιν ἥμισυ, καὶ ἡμίσεος μὴ ὄντος οὐκ ἔστι διπλάσιον·
grc
7
4
3
3
7 4 3 3
version
7 4 3 3 grc
7
4
3
3
grc
grc
3
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὅσα τοιαῦτα.
version
7 4 3 fra
7
4
3
fra
fra
3
Il faut ajouter que ces choses se détruisent aussi réciproquement: s'il n'y a pas de double, il n'y a pas de moitié; s'il n'y a pas de moitié, il n'y a pas de double, et de même pour tous les autres cas.
grc
fra
7
4
4
7 4 4
grc
7
4
4
1
7 4 4 1
version
7 4 4 1 grc
7
4
4
1
grc
grc
1
—οὐκ ἐπὶ πάντων δὲ τῶν πρός τι ἀληθὲς δοκεῖ τὸ ἅμα τῇ φύσει εἶναι·
grc
7
4
4
2
7 4 4 2
version
7 4 4 2 grc
7
4
4
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ ἐπιστητὸν τῆς ἐπιστήμης πρότερον ἂν δόξειεν εἶναι·
grc
7
4
4
3
7 4 4 3
version
7 4 4 3 grc
7
4
4
3
grc
grc
3
ὡς γὰρ ἐπὶ τὸ πολὺ προϋπαρχόντων τῶν πραγμάτων τὰς ἐπιστήμας λαμβάνομεν·
grc
7
4
4
4
7 4 4 4
version
7 4 4 4 grc
7
4
4
4
grc
grc
4
ἐπ’ ὀλίγων γὰρ ἢ ἐπ’ οὐδενὸς ἴδοι τις ἂν ἅμα τῷ ἐπιστητῷ τὴν ἐπιστήμην γιγνομένην.
version
7 4 4 fra
7
4
4
fra
fra
4
Cependant cette simultanéité naturelle d'existence n'est pas vraie pour tous les relatifs : la chose sue paraît antérieure à la science; car en général nous tirons les sciences de choses qui existent préalablement. Il n'y a qu'un bien petit nombre de choses, pour ne pas dire aucune, où l'on voie la science formée en même temps que la chose qui doit être sue.
grc
fra
7
4
5
7 4 5
grc
7
4
5
1
7 4 5 1
version
7 4 5 1 grc
7
4
5
1
grc
grc
1
ἔτι τὸ μὲν ἐπιστητὸν ἀναιρεθὲν συναναιρεῖ τὴν ἐπιστήμην, ἡ δὲ ἐπιστήμη τὸ ἐπιστητὸν οὐ συναναιρεῖ·
grc
7
4
5
2
7 4 5 2
version
7 4 5 2 grc
7
4
5
2
grc
grc
2
ἐπιστητοῦ γὰρ μὴ ὄντος οὐκ ἔστιν ἐπιστήμη, —οὐδενὸς γὰρ ἔτι ἔσται ἐπιστήμη,— ἐπιστήμης δὲ μὴ οὔσης οὐδὲν κωλύει ἐπιστητὸν εἶναι·
grc
7
4
5
3
7 4 5 3
version
7 4 5 3 grc
7
4
5
3
grc
grc
3
οἷον καὶ ὁ τοῦ κύκλου τετραγωνισμὸς εἴγε ἔστιν ἐπιστητόν, ἐπιστήμη μὲν αὐτοῦ οὐκ ἔστιν οὐδέπω, αὐτὸ δὲ τὸ ἐπιστητὸν ἔστιν.
version
7 4 5 fra
7
4
5
fra
fra
5
De plus, si la chose qui peut être sue disparaît, elle fait disparaitre la science avec elle; mais la science disparaissant n'enlève pas avec elle la chose qui peut être sue. Sans la chose qui peut être sue, il n'y a pas de science; car ce serait la science de rien; mais la chose à savoir peut fort bien exister sans la science. Par exemple, la quadrature du cercle, si toutefois c'est une chose qui puisse être sue, existe comme chose à savoir, bien que la science de cette chose n'existe pas encore.
grc
fra
7
4
6
7 4 6
version
7 4 6 grc
7
4
6
grc
grc
6
ἔτι ζῴου μὲν ἀναιρεθέντος οὐκ ἔστιν ἐπιστήμη, τῶν δ’ ἐπιστητῶν πολλὰ ἐνδέχεται εἶναι.
version
7 4 6 fra
7
4
6
fra
fra
6
J'ajoute que l'animal homme venant à disparaître, il n'y aurait plus de science, bien qu'une foule de choses susceptibles d'être sues pussent rester encore après lui.
grc
fra
7
4
7
7 4 7
grc
7
4
7
1
7 4 7 1
version
7 4 7 1 grc
7
4
7
1
grc
grc
1
—ὁμοίως δὲ τούτοις καὶ τὰ ἐπὶ τῆς αἰσθήσεως ἔχει·
grc
7
4
7
2
7 4 7 2
version
7 4 7 2 grc
7
4
7
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ αἰσθητὸν πρότερον τῆς αἰσθήσεως δοκεῖ εἶναι·
grc
7
4
7
3
7 4 7 3
version
7 4 7 3 grc
7
4
7
3
grc
grc
3
τὸ μὲν γὰρ αἰσθητὸν ἀναιρεθὲν συναναιρεῖ τὴν αἴσθησιν, ἡ δὲ αἴσθησις τὸ αἰσθητὸν οὐ συναναιρεῖ.
version
7 4 7 fra
7
4
7
fra
fra
7
Il en est de même pour la sensation, l'objet sensible semble antérieur à la sensation: ôtez, en effet, l'objet sensible, il emporte la sensation avec lui. Mais la sensation disparaissant n'enlève pas avec elle l'objet sensible.
grc
fra
7
4
8
7 4 8
version
7 4 8 grc
7
4
8
grc
grc
8
αἱ γὰρ αἰσθήσεις περὶ σῶμα καὶ ἐν σώματί εἰσιν, αἰσθητοῦ δὲ ἀναιρεθέντος ἀνῄρηται καὶ σῶμα, —τῶν γὰρ αἰσθητῶν καὶ τὸ σῶμα,— σώματος δὲ μὴ ὄντος ἀνῄρηται καὶ ἡ αἴσθησις, ὥστε συναναιρεῖ τὸ αἰσθητὸν τὴν αἴσθησιν.
version
7 4 8 fra
7
4
8
fra
fra
8
En effet, les sensations s'appliquent à un corps, et sont dans un corps : l'objet sensible détruit, le corps lui-même disparaît; car le corps est du nombre des objets sensibles, et s'il n'y a pas de corps, la sensation elle-même disparaît; de sorte que la chose sensible détruite, détruit avec elle la sensation.
grc
fra
7
4
9
7 4 9
grc
7
4
9
1
7 4 9 1
version
7 4 9 1 grc
7
4
9
1
grc
grc
1
ἡ δέ γε αἴσθησις τὸ αἰσθητὸν οὔ·
grc
7
4
9
2
7 4 9 2
version
7 4 9 2 grc
7
4
9
2
grc
grc
2
ζῴου γὰρ ἀναιρεθέντος αἴσθησις μὲν ἀνῄρηται, αἰσθητὸν δὲ ἔσται, οἷον σῶμα, θερμόν, γλυκύ, πικρόν, καὶ τὰ ἄλλα πάντα ὅσα ἐστὶν αἰσθητά.
version
7 4 9 fra
7
4
9
fra
fra
9
La sensation, au contraire, ne détruit pas avec elle la chose sensible. Si l'animal disparaît, la sensation disparaît avec lui; mais la chose sensible reste; et c'est, par exemple, le corps, la chaleur, la douceur, l'amertume, et tant d'autres choses du même genre, qui touchent nos sens.
grc
fra
7
4
10
7 4 10
version
7 4 10 grc
7
4
10
grc
grc
10
ἔτι ἡ μὲν αἴσθησις ἅμα τῷ αἰσθητικῷ γίγνεται, —ἅμα γὰρ ζῷόν τε γίγνεται καὶ αἴσθησις,— τὸ δέ γε αἰσθητὸν ἔστι καὶ πρὸ τοῦ αἴσθησιν εἶναι, —πῦρ γὰρ καὶ ὕδωρ καὶ τὰ τοιαῦτα, ἐξ ὧν καὶ τὸ ζῷον συνίσταται, ἔστι καὶ πρὸ τοῦ ζῷον ὅλως εἶναι ἢ αἴσθησιν,— ὥστε πρότερον ἂν τῆς αἰσθήσεως τὸ αἰσθητὸν εἶναι δόξειεν.
version
7 4 10 fra
7
4
10
fra
fra
10
Il y a plus, la sensation ne naît qu'avec l'être qui sent; car c'est seulement quand l'animal vient à naître, que la sensation naît avec lui. Mais les objets sensibles existent avant qu'il n'y ait ni d'animal, ni de sensation : en effet, le feu, l'eau et tous les éléments analogues dont l'animal est formé, existent avant qu'il n'y ait du tout ni animal ni sensation. Ainsi, l'objet sensible paraîtrait précéder la sensation.
version
7 4 ara1
7
4
ara1
ara1
4
والمضافات كلها ترجع بالتكافؤ بعضها على بعض فى القول، مثال ذلك: العبد، يقال عبد للمولى، والمولى يقال مولى للعبد؛ والضعف ضعف للنصف، والنصف نصف للضعف؛ والأكبر أكبر من الأصغر، والأصغر أصغر من الأكبر. وكذلك أيضا فى سائرها، ما خلا أنها فى مخرج اللفظ ربما اختلف تصريفهما، مثال ذلك: العلم، يقال علم بمعلوم، والمعلوم معلوم للعلم؛ والحس حس بمحسوس، والمحسوس محسوس للحس. لكن ربما ظنا غير متكافئين متى لم يضف إلى الشىء الذى إليه يضاف — إضافةً معادلةً، بل فرط المضيف، مثال ذلك: الجناح إن أضيف إلى ذى الريش لم يرجع بالتكافؤ ذو الريش على الجناح، لأن الأول لم تكن إضافته معادلةً، أعنى الجناح إلى ذى الريش. وذلك أنه ليس من طريق أن ذا الريش ذو الريش أضيف إليه فى القول الجناح، لكن من طريق أنه ذو جناح، إذ كان كثير غيره من ذوى الأجنحة لا ريش له. فإن جعلت الإضافة معادلةً رجع أيضا بالتكافؤ، مثال ذلك: الجناح جناح لذى الجناح، وذو الجناح بالجناح هو ذو جناح. وخليق أن يكون ربما نضطر إلى اختراع الاسم متى لم نجد اسما موضوعا إليه تقع الإضافة معادلةً، مثال ذلك: أن السكان إن أضيف إلى الزورق لم تكن إضافته معادلة، لأنه ليس من طريق أن الزورق زورق أضيف إليه فى القول: «السكان» إذ كان قد يوجد زواريق لا سكان لها، ولذلك لا يرجع بالتكافؤ، لأنه ليس يقال إن الزورق زورق بالسكان. لكن خليق أن تكون الإضافة أعدل إذا قيلت على هذا النحو: السكان سكان لذى السكان — أو على نحو ذلك، إذ ليس يوجد اسم موضوع فيرجع حينئذ متكافئا إذا كانت الإضافة معادلة، فإن ذا السكان إنما هو ذو سكان بالسكان. وكذلك أيضا فى سائرها: مثال ذلك: أن الرأس تكون إضافته الى ذى الرأس أعدل من إضافته إلى الحى، فإنه ليس الحى من طريق ما هو حى له رأس، إذ كان كثير من الحيوان لا رأس له. وكذلك أسهل ما لعله يتهيأ لك به أخذ الأسماء فيما لم يكن لها أسماء موضوعة: أن تضع الأسماء من الأول للتى عليها ترجع بالتكافؤ على مثال ما فعل فى التى ذكرت آنفا — من الجناح: ذو الجناح، ومن السكان: ذو السكان.
version
7 4 ara3
7
4
ara3
ara3
4
ج. وقد يظن المضاف انه ايضا يقبل الاكثر والاقل، لان الشبيه يقال اكثر شبهاً، وغير المساوى يقال اكثر واقل، وكل واحد منهما من المضاف؛ | فان الشبيه انما يقال شبيهاً بشى، وغير المساوى غير مساو لشى، ولكن ليس كله يقبل الاكثر والاقل؛ فان الضعف ليس يقال ضعفا اكثر ولا اقل ولا شيا مما كان مثله.
grc
fra
ara1
ara3
7
5
7 5
grc
fra
7
5
1
7 5 1
version
7 5 1 grc
7
5
1
grc
grc
1
Ἔχει δὲ ἀπορίαν πότερον οὐδεμία οὐσία τῶν πρός τι λέγεται, καθάπερ δοκεῖ, ἢ τοῦτο ἐνδέχεται κατά τινας τῶν δευτέρων οὐσιῶν.
version
7 5 1 fra
7
5
1
fra
fra
1
On peut se demander si toute substance est exclue des relatifs, ainsi que cela semble, ou bien si l'on peut comprendre parmi eux quelques-unes des substances secondes.
grc
fra
7
5
2
7 5 2
grc
7
5
2
1
7 5 2 1
version
7 5 2 1 grc
7
5
2
1
grc
grc
1
ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν πρώτων οὐσιῶν ἀληθές ἐστιν·
grc
7
5
2
2
7 5 2 2
version
7 5 2 2 grc
7
5
2
2
grc
grc
2
οὔτε γὰρ τὰ ὅλα οὔτε τὰ μέρη πρός τι λέγεται·
grc
7
5
2
3
7 5 2 3
version
7 5 2 3 grc
7
5
2
3
grc
grc
3
ὁ γὰρ τὶς ἄνθρωπος οὐ λέγεται τινός τις ἄνθρωπος, οὐδὲ ὁ τὶς βοῦς τινός τις βοῦς·
grc
7
5
2
4
7 5 2 4
version
7 5 2 4 grc
7
5
2
4
grc
grc
4
ὡσαύτως δὲ καὶ τὰ μέρη·
grc
7
5
2
5
7 5 2 5
version
7 5 2 5 grc
7
5
2
5
grc
grc
5
ἡ γὰρ τὶς χεὶρ οὐ λέγεται τινός τις χεὶρ ἀλλὰ τινὸς χείρ, καὶ ἡ τὶς κεφαλὴ οὐ λέγεται τινός τις κεφαλὴ ἀλλὰ τινὸς κεφαλή.
version
7 5 2 fra
7
5
2
fra
fra
2
Il est certain, pour les substances premières, que ni les substances entières ni leurs parties ne sont jamais exprimées par relation; car on ne dit pas que tel individu homme est un homme de telle chose que tel bœuf est un bœuf de telle chose, non plus que pour leurs parties, on ne dit pas que telle main est telle main de quelqu'un, mais bien la main de quelqu'un; on ne dit pas que telle tête est telle tête de quelqu'un, mais bien la tête de quelqu'un.
grc
fra
7
5
3
7 5 3
grc
7
5
3
1
7 5 3 1
version
7 5 3 1 grc
7
5
3
1
grc
grc
1
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν δευτέρων οὐσιῶν, ἐπί γε τῶν πλείστων·
grc
7
5
3
2
7 5 3 2
version
7 5 3 2 grc
7
5
3
2
grc
grc
2
οἷον ὁ ἄνθρωπος οὐ λέγεται τινὸς ἄνθρωπος, οὐδὲ ὁ βοῦς τινὸς βοῦς, οὐδὲ τὸ ξύλον τινὸς ξύλον, ἀλλὰ τινὸς κτῆμα λέγεται.
version
7 5 3 fra
7
5
3
fra
fra
3
Il en est de même pour les substances secondes, pour la plupart du moins. Par exemple, l'homme n'est pas dit l'homme de quelque chose; le bœuf n'est pas le bœuf de quelque chose; le bois, le bois de quelque chose; mais ils sont dits la propriété de quelqu'un.
grc
fra
7
5
4
7 5 4
grc
7
5
4
1
7 5 4 1
version
7 5 4 1 grc
7
5
4
1
grc
grc
1
ἐπὶ μὲν οὖν τῶν τοιούτων φανερὸν ὅτι οὐκ ἔστι τῶν πρός τι, ἐπ’ ἐνίων δὲ τῶν δευτέρων οὐσιῶν ἔχει ἀμφισβήτησιν·
grc
7
5
4
2
7 5 4 2
version
7 5 4 2 grc
7
5
4
2
grc
grc
2
οἷον ἡ κεφαλὴ τινὸς λέγεται κεφαλὴ καὶ ἡ χεὶρ τινὸς λέγεται χεὶρ καὶ ἕκαστον τῶν τοιούτων, ὥστε ταῦτα τῶν πρός τι δόξειεν ἂν εἶναι.
version
7 5 4 fra
7
5
4
fra
fra
4
Il est donc évident que les choses de ce genre ne sont pas parmi les relatifs. Mais il y a doute pour quelques-unes des substances secondes. Par exemple, la tête est dite la tête de quelqu'un, la main est dite la main de quelqu'un, et ainsi des choses du même genre, qui paraissent appartenir aux relatifs.
grc
fra
7
5
5
7 5 5
grc
7
5
5
1
7 5 5 1
version
7 5 5 1 grc
7
5
5
1
grc
grc
1
—εἰ μὲν οὖν ἱκανῶς ὁ τῶν πρός τι ὁρισμὸς ἀποδέδοται, ἢ τῶν πάνυ χαλεπῶν ἢ τῶν ἀδυνάτων ἐστὶ τὸ λῦσαι ὡς οὐδεμία οὐσία τῶν πρός τι λέγεται·
grc
7
5
5
2
7 5 5 2
version
7 5 5 2 grc
7
5
5
2
grc
grc
2
εἰ δὲ μὴ ἱκανῶς, ἀλλ’ ἔστι τὰ πρός τι οἷς τὸ εἶναι ταὐτόν ἐστι τῷ πρός τί πως ἔχειν, ἴσως ἂν ῥηθείη τι πρὸς αὐτά.
version
7 5 5 fra
7
5
5
fra
fra
5
Si donc la définition des relatifs a été bonne; il est difficile, pour ne pas dire impossible, de démontrer qu''aucune substance n'entre dans la catégorie des relatifs Mais si la définition est insuffisante, et qu'on pense que les relatifs sont les choses dont l'existence se confond avec leur rapport quelconque à une autre chose, alors il y aurait moyen de répondre à cette objection.
grc
fra
7
5
6
7 5 6
version
7 5 6 grc
7
5
6
grc
grc
6
ὁ δὲ πρότερος ὁρισμὸς παρακολουθεῖ μὲν πᾶσι τοῖς πρός τι, οὐ μὴν τοῦτό γέ ἐστι τὸ πρός τι αὐτοῖς εἶναι τὸ αὐτὰ ἅπερ ἐστὶν ἑτέρων λέγεσθαι.
version
7 5 6 fra
7
5
6
fra
fra
6
La première définition des relatifs s'applique sans doute à tous les relatifs sans exception; mais y a une grande différence entre être relatif, et n'être ce qu'on est que parce qu'on est dit d'une autre chose.
grc
fra
7
5
7
7 5 7
version
7 5 7 grc
7
5
7
grc
grc
7
ἐκ δὲ τούτων δῆλόν ἐστιν ὅτι ἐάν τις εἰδῇ τι ὡρισμένως τῶν πρός τι, κἀκεῖνο πρὸς ὃ λέγεται ὡρισμένως εἴσεται.
version
7 5 7 fra
7
5
7
fra
fra
7
De ce qu'on a dit, il suit évidemment que si quelqu'un connaît un relatif d'une manière précise, il connaîtra d'une manière précise aussi la chose à laquelle le relatif s'applique.
grc
fra
7
5
8
7 5 8
grc
7
5
8
1
7 5 8 1
version
7 5 8 1 grc
7
5
8
1
grc
grc
1
φανερὸν μὲν οὖν καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐστίν·
grc
7
5
8
2
7 5 8 2
version
7 5 8 2 grc
7
5
8
2
grc
grc
2
εἰ γὰρ οἶδέ τις τόδε τι ὅτι τῶν πρός τί ἐστιν, ἔστι δὲ τὸ εἶναι τοῖς πρός τι ταὐτὸ τῷ πρός τί πως ἔχειν, κἀκεῖνο οἶδε πρὸς ὃ τοῦτό πως ἔχει·
grc
7
5
8
3
7 5 8 3
version
7 5 8 3 grc
7
5
8
3
grc
grc
3
εἰ γὰρ οὐκ οἶδεν ὅλως πρὸς ὃ τοῦτό πως ἔχει, οὐδ’ εἰ πρός τί πως ἔχει εἴσεται.
version
7 5 8 fra
7
5
8
fra
fra
8
Ceci est évident par soi-même. Si quelqu'un en effet sait que telle chose est au nombre des relatifs, et que l'existence des relatifs soit identique au rapport quelconque qu'ils ont avec une chose, il connaît aussi la chose à l'égard de laquelle ce relatif est dans une certaine relation. S'il ne connaît point du tout la chose à laquelle ce relatif se rapporte, il ne saura même pas s'il se rapporte à quelque chose.
grc
fra
7
5
9
7 5 9
grc
7
5
9
1
7 5 9 1
version
7 5 9 1 grc
7
5
9
1
grc
grc
1
καὶ ἐπὶ τῶν καθ’ ἕκαστα δὲ δῆλον τὸ τοιοῦτον·
grc
7
5
9
2
7 5 9 2
version
7 5 9 2 grc
7
5
9
2
grc
grc
2
οἷον τόδε τι εἰ οἶδεν ἀφωρισμένως ὅτι ἔστι διπλάσιον, καὶ ὅτου διπλάσιόν ἐστιν εὐθὺς ἀφωρισμένως οἶδεν, —εἰ γὰρ μηδενὸς τῶν ἀφωρισμένων οἶδεν αὐτὸ διπλάσιον, οὐδ’ εἰ ἔστι διπλάσιον ὅλως οἶδεν·‍
grc
7
5
9
3
7 5 9 3
version
7 5 9 3 grc
7
5
9
3
grc
grc
3
— ὡσαύτως δὲ καὶ τόδε τι εἰ οἶδεν ὅτι κάλλιόν ἐστι, καὶ ὅτου κάλλιόν ἐστιν ἀφωρισμένως ἀναγκαῖον εἰδέναι διὰ ταῦτα, (οὐκ ἀορίστως δὲ εἴσεται ὅτι τοῦτό ἐστι χείρονος κάλλιον·
grc
7
5
9
4
7 5 9 4
version
7 5 9 4 grc
7
5
9
4
grc
grc
4
ὑπόληψις γὰρ τὸ τοιοῦτο γίγνεται, οὐκ ἐπιστήμη·
grc
7
5
9
5
7 5 9 5
version
7 5 9 5 grc
7
5
9
5
grc
grc
5
οὐ γὰρ ἔτι εἴσεται ἀκριβῶς ὅτι ἐστὶ χείρονος κάλλιον·
grc
7
5
9
6
7 5 9 6
version
7 5 9 6 grc
7
5
9
6
grc
grc
6
εἰ γὰρ οὕτως ἔτυχεν, οὐδέν ἐστι χεῖρον αὐτοῦ)·
grc
7
5
9
7
7 5 9 7
version
7 5 9 7 grc
7
5
9
7
grc
grc
7
ὥστε φανερὸν ὅτι ἀναγκαῖόν ἐστιν, ὃ ἂν εἰδῇ τις τῶν πρός τι ὡρισμένως, κἀκεῖνο πρὸς ὃ λέγεται ὡρισμένως εἰδέναι.
version
7 5 9 fra
7
5
9
fra
fra
9
Ceci n'est pas moins évident dans les exemples particuliers. Par exemple si l'on sait positivement d'une chose qu'elle est le double, on sait aussitôt positivement de quelle autre chose elle est le double ; car si on ne savait pas qu'elle est le double d'une chose déterminée, on ne saurait pas du tout non plus qu'elle est le double. Et de même si l'on sait qu'une chose est plus belle, on doit nécessairement aussi savoir sur-le-champ et d'une manière déterminée, la chose en comparaison de laquelle elle est plus belle. On ne saura pas d'une manière indéterminée qu'elle est plus belle qu'une chose plus laide; car ce ne serait alors qu'une vague conception, ce ne serait pas une science. On ne saurait même pas exactement qu'elle est plus belle qu'une chose plus laide; car il pourrait se faire qu'il n'y eût pas eu réalité de chose moins belle que celle-là. Il est donc évidemment nécessaire que ce qu'on sait précisément des relatifs, on le sache précisément aussi de la chose à laquelle ces relatifs se rapportent.
grc
fra
7
5
10
7 5 10
grc
7
5
10
1
7 5 10 1
version
7 5 10 1 grc
7
5
10
1
grc
grc
1
τὴν δέ γε κεφαλὴν καὶ τὴν χεῖρα καὶ ἕκαστον τῶν τοιούτων αἵ εἰσιν οὐσίαι αὐτὸ μὲν ὅπερ ἐστὶν ὡρισμένως ἔστιν εἰδέναι, πρὸς ὃ δὲ λέγεται οὐκ ἀναγκαῖον·
grc
7
5
10
2
7 5 10 2
version
7 5 10 2 grc
7
5
10
2
grc
grc
2
τίνος γὰρ αὕτη ἡ κεφαλὴ ἢ τίνος ἡ χεὶρ οὐκ ἔστιν εἰδέναι ὡρισμένως·
grc
7
5
10
3
7 5 10 3
version
7 5 10 3 grc
7
5
10
3
grc
grc
3
ὥστε οὐκ ἂν εἴη ταῦτα τῶν πρός τι·
grc
7
5
10
4
7 5 10 4
version
7 5 10 4 grc
7
5
10
4
grc
grc
4
εἰ δὲ μή ἐστι τῶν πρός τι, ἀληθὲς ἂν εἴη λέγειν ὅτι οὐδεμία οὐσία τῶν πρός τί ἐστιν.
version
7 5 10 fra
7
5
10
fra
fra
10
On peut savoir d'une manière précise ce que sont la tête, la main, et autres choses du même ordre, qui sont des substances; mais on ne sait pas nécessairement pour cela la chose qu'elles concernent, et l'on peut ignorer à qui précisément appartint cette tête, à qui cette main. Ce ne sont donc pas là des relatifs; et si ce ne sont pas là des relatifs, il est donc vrai de dire qu'il n'y a pas de substance qui fasse partie des relatifs.
grc
fra
7
5
11
7 5 11
version
7 5 11 grc
7
5
11
grc
grc
11
ἴσως δὲ χαλεπὸν περὶ τῶν τοιούτων σφοδρῶς ἀποφαίνεσθαι μὴ πολλάκις ἐπεσκεμμένον, τὸ μέντοι διηπορηκέναι ἐφ’ ἕκαστον αὐτῶν οὐκ ἄχρηστόν ἐστιν.
version
7 5 11 fra
7
5
11
fra
fra
11
Du reste, il serait peut-être difficile de rien affirmer en ces matières sans y avoir regardé à plusieurs reprises; mais en tout cas il n'est pas inutile d'avoir discuté chacune de ces questions.
version
7 5 ara1
7
5
ara1
ara1
5
فكل الإضافات إذا أضيفت على المعادلة قيل إنها يرجع بعضها على بعض بالتكافؤ. فإن الإضافه إن وقعت جزءا ولم تقع إلى الشىء الذى إليه تقال النسبة لم ترجع بالتكافؤ، أعنى أنه لا يرجع بالتكافؤ شىء ألبتة من المتفق فيها أنها مما يقال إنه يرجع بالتكافؤ، ولها أسماء موضوعة فضلا عن غيرها متى وقعت الإضافة إلى شىء من اللوازم، لا إلى الشىء الذى إليه تقع النسبة فى القول. مثال ذلك أن العبد إن لم يضف إلى المولى لكن إلى الإنسان، أو إلى ذى الرجلين أو إلى شىء مما يشبه ذلك لم يرجع بالتكافؤ لأن الإضافة لم تكن معادلة. — وأيضا متى أضيف شىء إلى الشىء الذى إليه ينسب بالقول إضافةً معادلةً، فإنه إن ارتفع سائر الأشياء كلها العارضة لذلك بعد أن يبقى ذلك الشىء وحده الذى إليه الإضافة فإنه ينسب إليه بالقول أبدا نسبةً معادلة، مثال ذلك: العبد إنما يقال بالإضافة إلى المولى، فإن ارتفعت سائر الأشياء اللاحقة للمولى — مثال ذلك أنه ذو رجلين، أنه قبول للعلم، أنه إنسان — وبقى أنه مولى فقط، وقيل أبدا العبد بالإضافة إليه — فإنه يقال إن العبد عبد المولى. — ومتى أضيف شىء إلى الشىء الذى ينسب إليه بالقول على غير معادلة ثم ارتفع سائر الأشياء وبقى ذلك الشىء وحده الذى إليه وقعت الإضافة لم ينسب إليه بالقول. فلينزل أن العبد أضيف إلى الإنسان، والجناح إلى ذى الريش؛ وليرفع من الإنسان أنه مولى — فإنه ليس يقال حينئذ العبد بالقياس إلى الإنسان، وذلك أنه إذا لم يكن المولى لم يكن [ولا] العبد. وكذلك فليرفع أيضا عن ذى الريش أنه ذو جناح، فإنه لا يكون حينئذ الجناح من المضاف، وذلك أنه إذا لم يكن ذو الجناح لم يكن الجناح لشىء. فقد يجب أن تكون الإضافة إلى الشىء الذى إليه يقال — معادلةً. وإن كان يوجد اسم موضوعا، فإن الإضافة تكون سهلة؛ وإن لم يوجد فخليق أن يكون يضطر إلى اختراع اسم؛ وإذا وقعت الإضافة على هذا النحو، فمن البين أن المضافات كلها يرجغ بعضها على بعض فى القول بالتكافؤ.
version
7 5 ara3
7
5
ara3
ara3
5
د. والمضافات كلها ترجع بالتكافو بعضها على بعض فى القول. مثال ذلك: العبد يقال عبد للمولى، والمولى يقال مولى للعبد، والضعف ضعف للنصف والنصف نصف للضعف، والاكبر اكبر من الاصغر، والاصغر اصغر من الاكبر. وكذلك ايضا فى سايرها؛ ما خلا انهما فى مخرج اللفظ ربما اختلف تصريفهما. مثال ذلك: العلم يقال علم بمعلوم، والمعلوم معلوم للعلم، والحس حس بمحسوس، والمحسوس محسوس للحس. لكن ربما ظنا غير متكافيين متى لم نضف الى الشى الذى اليه يضاف اضافة معادلة، بل فرط المضيف؛ مثال ذلك: الجناح ان اضيف الى ذى الريش، لم يرجع بالتكافو ذو الريش على الجناح، لان الاول لم تكن اضافته معادلة، اعنى الجناح الى ذى الريش؛ وذلك انه ليس من طريق ان ذا الريش ذو ريش اضيف اليه فى القول الجناح، لكن من طريق انه ذو جناح اذ كان كثير غيره من ذوى الاجنحة لا ريش له. فان جعلت الاضافة معادلة، رجع ايضا بالتكافو؛ مثال ذلك: الجناح جناح لذى الجناج، وذو الجناح بالجناح هو ذو جناح. وخليق ان يكون ربما نضطر الى اختراع الاسم، متى لم نجد اسما موضوعا اليه تقع الاضافة معادلة؛ مثال ذلك: ان السكان اذا اضيف الى الزورق لم تكن اضافته معادلة لانه ليس من طريق ان الزورق زورق اضيف اليه فى القول السكان اذ كان يوجد زواريق لا سكان لها؛ ولذلك لا يرجع بالتكافو، لانه ليس يقال ان الزورق زورق بالسكان لكن خليق ان تكون الاضافة اعدل، اذا قيلت على هذا النحو: السكان سكان لذى السكان، او على نحو ذلك، اذ ليس يوجد اسم موضوع فيرجع جينيذ متكافيا اذ كانت الاضافة معادلة له. فان ذا السكان انما هو ذو سكان بالسكان، | وكذلك ايضا فى سايرها؛ مثال ذلك: ان الراس تكون اضافته الى ذى الراس اعدل من اضافته الى الحى؛ فانه ليس الحى من طريق ما هو حى له راس اذ كان كثير من الحيوان لا راس له. وهكذا اسهل ما لعله يتهيا لك به اخذ الاسما فيما لم تكن لها اسما موضوعة ان تضع الاسما من الاول للتى عليها ترجع بالتكافو، على مثال ما فعل فى التى ذكرت انفا من الجناح ذو الجناح، ومن السكان ذو السكان. فكل الاضافات اذا اضيفت على المعادلة، قيلت انها ترجع بعضها على بعض بالتكافو؛ فان الاضافة ان وقعت جزافا، ولم تقع الى الشى الذى اليه تقال النسبة لم ترجع بالتكافو؛ اعنى انه لا يرجع بالتكافو شى البتة من المتفق فيها انها مما يقال انه يرجع بالتكافو، ولها اسما موضوعة، فضلا عن غيرها، متى وقعت الاضافة الى شى من اللوازم لا الى الشى الذى اليه تقع النسبة فى القول؛ مثال ذلك: ان العبدان لم يضف الى المولى، لكن الى الانسان، او الى ذى الرجلين، او الى شى مما اشبه ذلك، لم يرجع بالتكافو لان الاضافة لم تكن معادلة. وايضا متى اضيفف شى الى الشى الذى إليه ينسب بالقول اضافة معادلة، فانه ان ارتفع ساير الاشيا كلها العارضة لذاك، بعد ان يبقى ذلك الشى وحده الذى اليه الاضافة، فانه ينسب اليه بالقول ابدا نسبة معادلة؛ مثال ذلك: العبد انما يقال بالاضافة الى المولى؛ فان ارتفعت ساير الاشيا اللاحقة للمولى، مثال ذلك: انه ذو رجلين، انه قبول للعلم، انه انسان، وبقى انه مولى فقط، قيل ابدا العبد بالاضافة اليه فانه يقال ان العبد عبد للمولى؛ ومتى اضيف شى الى الشى الذى ينسب اليه بالقول على غير معادلة، ثم ارتفع ساير الاشيا وبقى ذلك الشى وحده الذى اليه وقعت الاضافة، لم ينسب اليه بالقول. فلتنزل ان العبد اضيف الى الانسان، والجناح الى ذى الريش، وليرفع من الانسان انه مولى، فانه ليس يقال حينيذ العبد بالقياس الى الانسان؛ وذلك انه اذا لم يكن المولى، لم يكن ولا العبد؛ وكذلك فليرفع ايضا من ذى الريش | انه ذو جناح، فانه لا يكون حينيذ الجناح من المضاف؛ وذلك انه اذا لم يكن ذو الجناح، لم يكن الجناح لشى. فقد يجب ان تكون الاضافة الى الشى الذى اليه تقال معادلة؛ وان كان يوجد اسم موضوعا، فان الاضافة تكون سهلة. وان لم يوجد، فخليق ان نكون نضطر الى اختراع اسم. واذا وقعت الاضافة على هذا النحو، فمن البين ان المضافات كلها ترجع بعضها على بعض فى القول بالتكافو.
fra
7
ti
7 ti
version
7 ti fra
7
ti
fra
fra
ti
DES RELATIFS
ara1
ara3
7
head1
7 head1
version
7 head1 ara1
7
head1
ara1
ara1
head1
فى التى من المضاف
version
7 head1 ara3
7
head1
ara3
ara3
head1
فى التى من المضاف
ara1
ara3
7
6
7 6
version
7 6 ara1
7
6
ara1
ara1
6
قد يظن 〈أن〉 كل مضافين فهما معا فى الطبع، وذلك حق فى أكثرها؛ فإن الضعف موجود والنصف معا، وإن كان النصف موجودا فالضعف موجود، وإن كان العبد موجودا فالمولى موجود، وكذلك تجرى الأمور فى سائرها. وقد يفقد كل واحد منهما الآخر مع فقده، وذلك أنه إذا لم يوجد الضعف لم يوجد النصف؛ وإذا لم يوجد النصف لم يوجد الضعف. وعلى هذا المثال يجرى الأمر فيما أشبهها.
version
7 6 ara3
7
6
ara3
ara3
6
ه. وقد يظن ان كل مضافين فهما معاً فى الطبع. وذلك حق فى اكثرها؛ فان الضعف موجود والنصف معا. وان كان النصف موجودا، فالضعف موجود؛ وان كان العبد موجودا، فالمولى موجود؛ وكذلك يجرى الامر فى سايرها. وقد يفقد كل واحد منهما الاخر مع فقده. وذلك انه اذا لم يوجد الضعف، لم يوجد النصف؛ واذا لم يوجد النصف، لم يوجد الضعف. وعلى هذا المثال يجرى الامر فيما اشبهها. وقد يظن انه ليس يصح فى كل مضافين انهما معا فى الطبع. وذلك ان المعلوم مظنون بانه اقدم من العلم لان اكثر تناولنا لعلم الاشيا من بعد وجودها. واقل من ذاك او لا شى البتة يوجد من العلم والمعلوم جاريين معا. وايضا المعلوم ان فقد، فقد معه العلم به؛ فاما العلم فليس يفقد معه المعلوم؛ وذلك ان المعلوم ان لم يوجد، لم يوجد العلم (لانه لا يكون حينيذ علم بشى البتة). فاما ان لم يوجد العلم، فلا شى مانع من ان يكون المعلوم؛ مثال ذلك: تربيع الدايرة ان كان معلوما، فعلمه لم يوجد بعد؛ فاما هذا المعلوم نفسه فانيته قايمة. وايضا الحى اذا فقد، لم يوجد العلم؛ فاما المعلوم، فقد يمكن ان يكون كثير منه موجودا. وكذلك يجرى الامر فى باب الحس ايضا. وذلك انه قد يظن ان المحسوس اقدم من الحس به، لان المحسوس اذا فقد، فقد معه الحس به؛ فاما الحس فليس يفقد معه المحسوس؛ وذلك ان الحواس انما وجودها بالجسم وفى الجسم؛ واذا فقد المحسوس، فقد الجسم ايضا (اذ كان الجسم شيا من المحسوسات) واذا لم يوجد الجسم | فقد الحس ايضا. فيكون المحسوس يفقد معه الحس؛ فاما الحس فليس يفقد معه المحسوس. فان الحى اذا فقد، فقد الحس وكان المحسوس موجودا، مثل الجسم والحار، والحلو، والمر، وساير المحسوسات الاخر كلها. وايضا فان الحس انما يكون مع الحاس؛ وذلك ان معا يكون الحى والحس، فاما المحسوس فموجود من قبل وجود الحى والحس. فان النار والما وما يجرى مجراهما، مما منه قوام الحيوان، موجودة من قبل ان يوجد الحيوان بالجملة، او الحس، فلذلك قد يظن ان المحسوس اقدم وجودا من الحس.
ara1
ara3
7
7
7 7
version
7 7 ara1
7
7
ara1
ara1
7
وقد يظن أنه ليس يصح فى كل مضافين أنهما معا فى الطبع، وذلك أن المعلوم مظنون بأنه أقدم من العلم، لأن أكثر تناولنا العلم بالأشياء من بعد وجودها، وأقل ذاك أو لا شىء ألبتة يوجد [من] العلم والمعلوم جاربين معا. وأيضا المعلوم إن فقد فقد معه العلم به، فأما العلم فليس يفقد معه المعلوم، وذلك أن المعلوم إن لم يوجد، لم يوجد العلم، لأنه لا يكون حينئذ علم بشىء ألبتة. فأما إن لم يوجد العلم، فلا شىء مانع من أن يكون المعلوم. مثال ذلك تربيع الدائرة: أن يكون معلوما فعلمه لم يوجد بعد. فأما هذا المعلوم نفسه فآنيته قائمة. وأيضا الحى إذا فقد لم يوجد العلم، فأما المعلوم فقد يمكن أن يكون كثير منه موجودا. — وكذلك يجرى الأمر فى باب الحس أيضا، وذلك أنه قد يظن أن المحسوس أقدم من الحس به، لأن المحسوس إذا فقد فقد معه الحس به. فأما الحس فليس يفقد معه المحسوس. وذلك أن الحواس إنما وجودها بالجسم وفى الجسم. وإذا فقد المحسوس فقد الجسم أيضا إذا كان الجسم شيئاً من المحسوسات. وإذا لم يوجد الجسم فقد الحس أيضا، فيكون المحسوس يفقد معه الحس. فأما الحس فليس يفقد معه المحسوس، فإن الحى إذا فقد فقد الحس، وكان المحسوس موجودا مثل الجسم والحار والحلو والمر وسائر المحسوسات الأخر كلها. وأيضا فإن الحس إنما يكون مع الحاس، وذلك أن معاً يكون الحى والحس. وأما المحسوس فموجود من قبل وجود الحى والحس، فإن النار والماء وما يجرى مجراهما مما منه قوام الحيوان موجودة من قبل أن يوجد الحيوان بالجملة أو الحس. فلذلك قد يظن أن المحسوس أقدم وجودا من الحى.
version
7 7 ara3
7
7
ara3
ara3
7
ومما فيه موضع شك، هل الجواهر ليس جوهر منها يقال من باب المضاف، على حسب ما يظن؛ او ذلك ممكن فى جواهر ما من الجواهر الثوانى. فاما فى الجواهر الاول، فان ذلك حق؛ وذلك انه ليس يقال من المضاف لا كلياتها، ولا اجزاوها؛ فانه ليس يقال فى انسان ما انه انسان ما لشى، ولا فى ثور ما انه ثور ما لشى. وكذلك اجزاوها ايضا، فانه ليس يقال فى يد ما انها يد ما لانسان، لكن انها يد لانسان؛ ولا يقال فى راس ما انه راس ما لشى، بل راس لشى؛ وكذلك فى الجواهر الثانية، فى اكثرها؛ فانه ليس يقال ان الانسان انسان لشى، ولا ان الثور ثور لشى، ولا ان الخشبة خشبة لشى؛ بل يقال انها ملك لشى. فاما فى هذه فان الامر ظاهر انها ليست من المضاف؛ واما فى بعض الجواهر الثوانى، فقد يدخل فى امرها الشك؛ مثال ذلك: ان الراس يقال انه راس لشى، واليد يقال انها يد لشى، وكل واحد مما اشبه ذلك؛ فيكون قد يظن ان هذه من المضاف. فان كان تحديد التى من المضاف قد وفى على الكفاية، فحل الشك الواقع فى انه ليس جوهر من الجواهر يقال من المضاف، اما مما يصعب جدا، واما مما لا يمكن. وان لم يكن على الكفاية لكن كانت الاشيا التى من المضاف الوجود لها هو انها مضافة على نحو من الانحا، فلعله يتهيا ان يقال شى فى فسخ ذلك. فاما التحديد المتقدم، فانه يلحق كلما كان من المضاف؛ الا انه ليس معنى القول | ان الوجود لها هو انها مضافة، هو معنى القول ان ماهياتها تقال بالقياس الى غيرها. وبين من ذلك ان من عرف احد المضافين محصلا، عرف ايضا ذلك الذى اليه يضاف محصلا؛ وذلك ظاهر من هذا. فان الانسان متى علم ان هذا الشى من المضاف، وكان الوجود للمضاف هو انه مضاف على نحو من الانحا، فقد علم ايضا ذلك الشى الذى هذا عنده بحال من الاحوال؛ فانه ان لم يعلم اصلا ذلك الشى الذى هذا عنده بحال من الاحوال، لم يعلم ولا انه عند شى بحال من الاحوال. وذلك بين ايضا فى الجزويات؛ مثال ذلك: الضعف، فان من علم الضعف على التحصيل، فانه على المكان يعلم ايضا ذلك الشى الذى هذا ضعفه محصلا؛ فانه ان لم يعلمه ضعفا لشى واحد محصل، فليس يعلمه ضعفا اصلا. وكذلك ايضا ان كان يعلم ان هذا المشار اليه احسن، فقد يجب لذلك ضروة ان يكون يعلم ايضا ذلك الشى الذى هذا احسن منه محصلا؛ فانه ليس يجوز ان يكون انما يعلم ان هذا احسن مما دونه فى الحسن، فان ذلك انما يكون توهما لا علما. وذلك انه ليس يعلم يقينا انه احسن مما دونه؛ فانه ربما اتفق الا يكون شى دونه فيكون قد ظهر انه واجب ضرورة متى علم الانسان احد المضافين محصلا، ان يكون يعلم ايضا ذلك الاخر الذى اليه اضيف محصلا. فاما الراس، واليد، وكل واحد مما يجرى مجراهما مما هى جواهر، فان ماهياتها انفسها قد تعرف محصلة. فاما ما يضاف اليه فليس واجبا ان يعرف، وذلك انه لا سبيل الى ان يعلم على التحصيل راس من هذا، ويد من هذه؛ فيجب من ذلك ان هذه ليست من المضاف واذ لم تكن هذه من المضاف، فقد يصح القول انه ليس جوهر من الجواهر من المضاف. الا انه خليق ان يكون قد يصعب التقحم على اثبات الحكم على امثال هذه الامور، ما لم تتدبر مرارا كثيرة؛ فاما التشكك فيها فليس مما لا دوك فيه.
ara1
7
8
7 8
version
7 8 ara1
7
8
ara1
ara1
8
ومما فيه موضع شك: هل الجواهر ليس جوهر منها يقال من باب المضاف على حسب ما يظن، أو ذلك ممكن فى جواهر ما من الجواهر الثوانى؟ — فأما فى الجواهر الأول فإن ذلك حق، وذلك أنه ليس يقال من المضاف: لا كلياتها ولا أجزاؤها، فإنه ليس يقال فى إنسان ما إنه إنسان ما لشىء، ولا فى ثور ما إنه ثور ما لشىء؛ وكذلك أجزاؤها أيضا، فإنه ليس يقال فى يد ما إنها يد ما لإنسان؛ ولا يقال فى رأس ما إنه رأس ما لشىء، بل رأس لشىء. — وكذلك فى الجواهر الثانية فى أكثرها: فإنه ليس يقال إن الإنسان إنسان لشىء، ولا إن الثور ثور لشىء، ولا إن الخشبة خشبة لشىء، بل يقال إنها ملك لشىء. فأما فى هذه فإن الأمر ظاهر أنها ليست من المضاف. — وأما فى بعض الجواهر الثوانى فقد يدخل فى أمرها الشك، مثال ذلك أن الرأس يقال إنه رأس لشىء، واليد يقال إنها يد لشىء، وكل واحد مما أشبه ذلك — فيكون قد يظن أن هذه من المضاف. فإن كان تحديد التى من المضاف قد وفى على الكفاية فحل الشك الواقع فى أنه ليس جوهر من الجواهر يقال من المضاف: إما مما يصعب جدا، وإما مما لا يمكن. وإن لم يكن على الكفاية لكن كانت الأشياء التى من المضاف الوجود لها هو أنها مضافة على نحو من الأنحاء — فلعله يتهيأ أن يقال شىء فى فسخ ذلك. فأما التحديد المتقدم فإنه يلحق كل ما كان من المضاف؛ إلا أنه ليس معنى القول أن الوجود لها هو أنها مضافة هو معنى القول إن ماهياتها تقال بالقياس إلى غيرها.
ara1
7
9
7 9
version
7 9 ara1
7
9
ara1
ara1
9
وبين من ذلك أن من عرف أحد المضافين محصلاً عرف أيضا ذلك الذى إليه يضاف محصلاً. وذلك ظاهر من هذا: فإن الإنسان متى علم أن هذا الشىء من المضاف، وكان الوجود للمضاف هو مضافا على نحو من الأنحاء، فقد علم أيضا ذلك الشىء الذى هذا عنده بحال من الأحوال. فإنه إن لم يعلم أصلا ذلك الشىء الذى هذا عنده بحال من الأحوال لم يعلم ولا أنه عند شىء بحال من الأحوال. وذلك بين أيضا فى الجزئيات، مثال ذلك: الضعف، فإن من علم الضعف على التحصيل فإنه على المكان يعلم أيضا ذلك الشىء الذى هو ضعفه محصلا. فإنه إن لم يعلمه ضعفا لشىء واحد محصل فليس يعلمه ضعفا أصلاً. وكذلك أيضا إن كان يعلم أن هذا المشار إليه أحسن، فقد يجب ذلك ضرورة أن يكون يعلم أيضا ذلك الشىء الذى هذا أحسن منه محصلا، فإنه ليس يجوز أن يكون إنما يعلم أن هذا أحسن مما دونه فى الحسن، فإن ذلك إنما يكون توهما، لا علما، وذلك أنه ليس يعلم يقينا أنه أحسن مما هى دونه، فإنه ربما اتفق ألا يكون شىء دونه. فيكون ظاهراً أنه واجب ضرورة متى علم الإنسان أحد المضافين محصلا أن يكون يعلم أيضا ذلك الآخر الذى إليه أضيف محصلا.
ara1
7
10
7 10
version
7 10 ara1
7
10
ara1
ara1
10
فأما الرأس واليد وكل واحد مما يجرى مجراهما مما هى جواهر، فإن ماهياتها أنفسها قد تعرف محصلةً. فأما ما يضاف إليه فليس واجبا أن يعرف، وذلك أنه لا سبيل إلى أن يعلم على التحصيل رأس من هذا، ويد من هذه. فيجب من ذلك أن هذه ليست من المضاف. وإن لم تكن هذه من المضاف فقد يصح القول أنه ليس جوهر من الجواهر من المضاف. إلا أنه خليق أن يكون قد يصعب التقحم على إثبات الحكم على أمثال هذه الأمور ما لم تتدبر مرارا كثيرة. فأما الشك فيها فليس مما لا درك فيه.
grc
fra
ara1
ara3
8
8
grc
fra
ara1
ara3
8
1
8 1
grc
fra
8
1
1
8 1 1
grc
8
1
1
1
8 1 1 1
version
8 1 1 1 grc
8
1
1
1
grc
grc
1
Ποιότητα δὲ λέγω καθ’ ἣν ποιοί τινες λέγονται·
grc
8
1
1
2
8 1 1 2
version
8 1 1 2 grc
8
1
1
2
grc
grc
2
ἔστι δὲ ἡ ποιότης τῶν πλεοναχῶς λεγομένων.
version
8 1 1 fra
8
1
1
fra
fra
1
J'appelle qualité ce qui fait qu'on dit des êtres qu'ils sont de telle façon. Qualité, du reste, est un mot à plusieurs sens.
grc
fra
8
1
2
8 1 2
version
8 1 2 grc
8
1
2
grc
grc
2
ἓν μὲν οὖν εἶδος ποιότητος ἕξις καὶ διάθεσις λεγέσθωσαν.
version
8 1 2 fra
8
1
2
fra
fra
2
Ainsi la capacité et la disposition forment une première espèce de qualité.
grc
fra
8
1
3
8 1 3
grc
8
1
3
1
8 1 3 1
version
8 1 3 1 grc
8
1
3
1
grc
grc
1
διαφέρει δὲ ἕξις διαθέσεως τῷ μονιμώτερον καὶ πολυχρονιώτερον εἶναι·
grc
8
1
3
2
8 1 3 2
version
8 1 3 2 grc
8
1
3
2
grc
grc
2
τοιαῦται δὲ αἵ τε ἐπιστῆμαι καὶ αἱ ἀρεταί·
grc
8
1
3
3
8 1 3 3
version
8 1 3 3 grc
8
1
3
3
grc
grc
3
ἥ τε γὰρ ἐπιστήμη δοκεῖ τῶν παραμονίμων εἶναι καὶ δυσκινήτων, ἐὰν καὶ μετρίως τις ἐπιστήμην λάβῃ, ἐάνπερ μὴ μεγάλη μεταβολὴ γένηται ὑπὸ νόσου ἢ ἄλλου τινὸς τοιούτου·
grc
8
1
3
4
8 1 3 4
version
8 1 3 4 grc
8
1
3
4
grc
grc
4
ὡσαύτως δὲ καὶ ἡ ἀρετή·
grc
8
1
3
5
8 1 3 5
version
8 1 3 5 grc
8
1
3
5
grc
grc
5
οἷον ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ σωφροσύνη καὶ ἕκαστον τῶν τοιούτων οὐκ εὐκίνητον δοκεῖ εἶναι οὐδ’ εὐμετάβολον.
version
8 1 3 fra
8
1
3
fra
fra
3
La capacité diffère de la disposition en ce qu'elle est beaucoup plus durable, beaucoup plus stable; les sciences et les vertus sont dans le même cas. La science, en effet, paraît une des choses les plus stables, les plus inébranlables pour peu qu'on la possède, sauf le cas de maladie ou telle autre circonstance analogue qui détermine en nous un grand changement. Et dans l'ordre des vertus, la justice, par exemple, la sagesse ou toute autre vertu pareille, semblent quelque chose qui n'est ni facilement variable ni changeant.
grc
fra
8
1
4
8 1 4
grc
8
1
4
1
8 1 4 1
version
8 1 4 1 grc
8
1
4
1
grc
grc
1
διαθέσεις δὲ λέγονται ἅ ἐστιν εὐκίνητα καὶ ταχὺ μεταβάλλοντα, οἷον θερμότης καὶ κατάψυξις καὶ νόσος καὶ ὑγίεια καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα·
grc
8
1
4
2
8 1 4 2
version
8 1 4 2 grc
8
1
4
2
grc
grc
2
διάκειται μὲν γάρ πως κατὰ ταύτας ὁ ἄνθρωπος, ταχὺ δὲ μεταβάλλει ἐκ θερμοῦ ψυχρὸς γιγνόμενος καὶ ἐκ τοῦ ὑγιαίνειν εἰς τὸ νοσεῖν·
grc
8
1
4
3
8 1 4 3
version
8 1 4 3 grc
8
1
4
3
grc
grc
3
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, εἰ μή τις καὶ αὐτῶν τούτων τυγχάνοι διὰ χρόνου πλῆθος ἤδη πεφυσιωμένη καὶ ἀνίατος ἢ πάνυ δυσκίνητος οὖσα, ἣν ἄν τις ἴσως ἕξιν ἤδη προσαγορεύοι.
version
8 1 4 fra
8
1
4
fra
fra
4
Les dispositions, au contraire, sont les qualités qui changent sans peine et se modifient rapidement. Ainsi la chaleur, le froid, la santé, la maladie et toutes choses pareilles. L'homme est dans un certain état selon ces dispositions diverses, et il peut changer subitement, de chaud devenant froid, passant de la santé à la maladie, et ainsi du reste. Mais si quelqu'une de ces dispositions même est, par sa longue durée, devenue en quelque sorte naturelle, irrémédiable ou tout à fait immuable, alors on peut l'appeler une véritable capacité.
grc
fra
8
1
5
8 1 5
grc
8
1
5
1
8 1 5 1
version
8 1 5 1 grc
8
1
5
1
grc
grc
1
φανερὸν δὲ ὅτι ταῦτα βούλονται ἕξεις λέγειν ἅ ἐστι πολυχρονιώτερα καὶ δυσκινητότερα·
grc
8
1
5
2
8 1 5 2
version
8 1 5 2 grc
8
1
5
2
grc
grc
2
τοὺς γὰρ τῶν ἐπιστημῶν μὴ πάνυ κατέχοντας ἀλλ’ εὐκινήτους ὄντας οὔ φασιν ἕξιν ἔχειν, καίτοι διάκεινταί γέ πως κατὰ τὴν ἐπιστήμην ἢ χεῖρον ἢ βέλτιον.
version
8 1 5 fra
8
1
5
fra
fra
5
Car il est clair que ce qui est plus durable et de changement plus difficile, doit être nommé capacité. Ceux qui ne possèdent pas complètement les principes des sciences, mais qui sont encore ébranlables sur bien des points, ne sauraient passer pour avoir une réelle capacité, bien qu'ils aient plus ou moins de dispositions pour la science.
grc
fra
8
1
6
8 1 6
version
8 1 6 grc
8
1
6
grc
grc
6
ὥστε διαφέρει ἕξις διαθέσεως τῷ τὸ μὲν εὐκίνητον εἶναι τὸ δὲ πολυχρονιώτερόν τε καὶ δυσκινητότερον.
version
8 1 6 fra
8
1
6
fra
fra
6
Ainsi, la disposition diffère de la capacité en ce que l'une est mobile, tandis que l'autre est plus durable et moins changeante.
grc
fra
8
1
7
8 1 7
grc
8
1
7
1
8 1 7 1
version
8 1 7 1 grc
8
1
7
1
grc
grc
1
—εἰσὶ δὲ αἱ μὲν ἕξεις καὶ διαθέσεις, αἱ δὲ διαθέσεις οὐκ ἐξ ἀνάγκης ἕξεις·
grc
8
1
7
2
8 1 7 2
version
8 1 7 2 grc
8
1
7
2
grc
grc
2
οἱ μὲν γὰρ ἕξεις ἔχοντες καὶ διάκεινταί πως κατὰ ταύτας, οἱ δὲ διακείμενοι οὐ πάντως καὶ ἕξιν ἔχουσιν.
version
8 1 7 fra
8
1
7
fra
fra
7
Les capacités, du reste, sont aussi des dispositions; mais les dispositions ne sont pas nécessairement des capacités. Ceux qui ont acquis réellement des capacités sont constitués par elles dans une certaine disposition; mais ceux qui ont la disposition n'ont pas nécessairement et par cela seul une capacité.
version
8 1 ara1
8
1
ara1
ara1
1
وأسمى «بالكيفية» تلك التى لها يقال فى الأشخاص: كيف هى. والكيفية مما يقال على أنحاء شتى: —
version
8 1 ara3
8
1
ara3
ara3
1
واسمى بالكيفية تلك التى بها يقال فى الاشخاص كيف هى. والكيفية مما يقال على انحاء شتى؛ فليسم، نوع واحد من الكيفية ملكة وحالا. وتخالف الملكة الحال فى انها ابقى واطول زمانا، وما يجرى هذا المجرى العلوم والفضايل، فان العلم مظنون به انه من الاشيا الباقية التى تعسر حركتها، وان كان الانسان انما شدا من العلم ما لم يحدث عليه تغير فادح، عن مرض او غيره٦ مما اشبهه؛ وكذلك ايضا الفضيلة، مثل العدل والفقة وكل واحدrp مما اشبه ذلك قد يظن بها انها ليست بسهلة الحركة، ولا سهلة التغير؛ واما الحالات فيسمى بها الاشيا السهلة الحركة السريعة التغير، مثل الحرارة والبرودة والمرض والصحة وساير وما اشبه ذلك؛ فان الانسان قد قبل بهذه حالا على ضرب من الضروب، الا انه قد يتغير بسرعة فيصير باردا بعد ان كان حارا، وينتقل من الصحة الى المرض؛ وكذلك الامر فى سايرها. الا ان يكون الانسان قد صارت هذه الاشيا ايضا له لطول المدة حالا طبيعية لا شفا لها، او عسرت حركتها مجدا، فلعله ان يكون للانسان ان يسمى هذه حينيذ ملكة. ومن البين انه انما يقتضى اسم الملكة الاشيا التى هى اطول زمانا واعسر حركة؛ فانهم لا يقولون فيمن كان غير متمسك بالعلوم تمسكا يعتد به، لكنه سريع التنقل، له ملكة؛ على ان هلن كان بهذه الصفة حالا ما فى العلم أما اخس واما افضل. فيكون الفرق بين الملكة وبين الحال ان هذه سهلة الحركة وتلك اطول زمانا واعسر تحركا. والملكات هى ايضا حالات، وليست الحالات ضرورة ملكات. فان من كانت له ملكة، فهو بها بحال ما ايضا من الاحوال؛ واما من كان بحال من الاحوال فليست له لا محالة ملكة.
grc
fra
ara1
ara3
8
2
8 2
grc
fra
8
2
1
8 2 1
version
8 2 1 grc
8
2
1
grc
grc
1
Ἕτερον δὲ γένος ποιότητος καθ’ ὃ πυκτικοὺς ἢ δρομικοὺς ἢ ὑγιεινοὺς ἢ νοσώδεις λέγομεν, καὶ ἁπλῶς ὅσα κατὰ δύναμιν φυσικὴν ἢ ἀδυναμίαν λέγεται.
version
8 2 1 fra
8
2
1
fra
fra
1
Une seconde espèce de la qualité est celle qui nous fait dire, par exemple, que les gens sont susceptibles d'être lutteurs, coureurs, bien portants ou malades; en un mot, tout ce qui est dénommé d'après la puissance ou l'impuissance physique.
grc
fra
8
2
2
8 2 2
grc
8
2
2
1
8 2 2 1
version
8 2 2 1 grc
8
2
2
1
grc
grc
1
οὐ γὰρ τῷ διακεῖσθαί πως ἕκαστον τῶν τοιούτων λέγεται, ἀλλὰ τῷ δύναμιν ἔχειν φυσικὴν τοῦ ποιῆσαί τι ῥᾳδίως ἢ μηδὲν πάσχειν·
grc
8
2
2
2
8 2 2 2
version
8 2 2 2 grc
8
2
2
2
grc
grc
2
οἷον πυκτικοὶ ἢ δρομικοὶ λέγονται οὐ τῷ διακεῖσθαί πως ἀλλὰ τῷ δύναμιν ἔχειν φυσικὴν τοῦ ποιῆσαί τι ῥᾳδίως, ὑγιεινοὶ δὲ λέγονται τῷ δύναμιν ἔχειν φυσικὴν τοῦ μηδὲν πάσχειν ὑπὸ τῶν τυχόντων ῥᾳδίως, νοσώδεις δὲ τῷ ἀδυναμίαν ἔχειν τοῦ μηδὲν πάσχειν.
version
8 2 2 fra
8
2
2
fra
fra
2
En effet, tous ces gens sont ainsi qualifiés, non point à cause d'une certaine manière d'être réelle, mais à cause de leur puissance ou de leur impuissance physique à faire aisément ou à ne pas souffrir. Par exemple, on appelle certaines gens lutteurs, coureurs, non parce qu'ils sont en une certaine disposition, mais parce qu'ils ont la puissance physique de faire aisément certains exercices. On appelle hommes sains ceux qui ont la puissance physique de ne pas souffrir aisément de tous les accidents fortuits; les valétudinaires, ceux qui sont par constitution impuissants à ne pas souffrir aisément de tous ces accidents.
grc
fra
8
2
3
8 2 3
grc
8
2
3
1
8 2 3 1
version
8 2 3 1 grc
8
2
3
1
grc
grc
1
ὁμοίως δὲ τούτοις καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μαλακὸν ἔχει·
grc
8
2
3
2
8 2 3 2
version
8 2 3 2 grc
8
2
3
2
grc
grc
2
τὸ μὲν γὰρ σκληρὸν λέγεται τῷ δύναμιν ἔχειν τοῦ μὴ ῥᾳδίως διαιρεῖσθαι, τὸ δὲ μαλακὸν τῷ ἀδυναμίαν ἔχειν τοῦ αὐτοῦ τούτου.
version
8 2 3 fra
8
2
3
fra
fra
3
C'est dans le même sens qu'on appelle telle chose dure, telle autre molle; dure, parce qu'elle a la puissance de ne pas être divisée aisément; molle, parce qu'elle a l'impuissance de cette même qualité.
version
8 2 ara1
8
2
ara1
ara1
2
فليسم نوع واحد من الكيفية ملكةً وحالا. وتخالف الملكة الحال فى أنها أبقى وأطول زمانا: ومما يجرى هذا المجرى العلوم والفضائل، فإن العلم مظنون به أنه من الأشياء الباقية التى تعسر حركتها، وإن كان الإنسان إنما شدا من العلم، ما لم يحدث عليه تغير فادح من مرض أو غيره مما أشبهه. وكذلك أيضا الفضيلة (مثل العدل والعفة وكل واحد مما أشبه ذلك) قد يظن أنها ليست بسهلة الحركة ولا سهلة التغير. — وأما الحالات فتسمى بها الأشياء السهلة الحركة السريعة التغيير، مثل الحرارة والبرودة والمرض والصحة وسائر ما أشبه ذلك. فإن الإنسان قد قبل بهذه حالا على ضرب من الضروب، إلا أنه قد يتغير بسرعة، فيصير باردا بعد أن كان حارا وينقل من الصحة إلى المرض، وكذلك الأمر فى سائرها، إلا أن يكون الإنسان قد صارت هذه الأشياء أيضا له — لطول المدة — حالا طبيعية لا شفاء لها أو عسرت حركتها جدا. فلعله أن يكون الإنسان [أن] يسمى هذه حينئذ ملكة.
version
8 2 ara3
8
2
ara3
ara3
2
وجنس اخر من الكيفية، هو الذى به نقول ملاكزيين، او محاضريين، او مصححين، او ممراضين، وبالجملة ما قيل بقوة طبيعية او لا قوة. وذلك انه ليس يقال كل واحد من اشباه هذه، | لان له حالا ما، لكن من قبل ان له قوة طبيعية، او لا قوة فى ان يفعل شيا ما بسهولة، اولا ينفعل شيا؛ مثال ذلك: انه يقال ملاكزيون، او محاضريون، ليس من قبل ان لهم حالا ما، لكن من قبل ان لهم قوة على ان يفعلوا شيا بسهولة؛ ويقال مصححون من قبل ان لهم قوة طبيعية على الا ينفعلوا شيا بسهولة من الافات العارضة. ويقال ممراضون، من قبل انه لا قوة لهم طبيعية على الا ينفعلوا شيا؛ وكذلك ايضا الامر فى الصلب، وفى اللين؛ فانه يقال صلب، من قبل ان له قوة على الا ينقطع بسهولة، ويقال لين من قبل انه لا قوة له على هذا المعنى نفسه.
grc
fra
ara1
ara3
8
3
8 3
grc
fra
8
3
1
8 3 1
grc
8
3
1
1
8 3 1 1
version
8 3 1 1 grc
8
3
1
1
grc
grc
1
Τρίτον δὲ γένος ποιότητος παθητικαὶ ποιότητες καὶ πάθη·
grc
8
3
1
2
8 3 1 2
version
8 3 1 2 grc
8
3
1
2
grc
grc
2
ἔστι δὲ τὰ τοιάδε οἷον γλυκύτης τε καὶ πικρότης καὶ στρυφνότης καὶ πάντα τὰ τούτοις συγγενῆ, ἔτι δὲ θερμότης καὶ ψυχρότης καὶ λευκότης καὶ μελανία.
version
8 3 1 fra
8
3
1
fra
fra
1
Un troisième genre de qualité se forme des qualités affectives et des affections. Telles sont la douceur, l'amertume, l'âcreté, et toutes les choses de même ordre; elles sont encore la chaleur, le froid, la blancheur, la noirceur.
grc
fra
8
3
2
8 3 2
grc
8
3
2
1
8 3 2 1
version
8 3 2 1 grc
8
3
2
1
grc
grc
1
ὅτι μὲν οὖν αὗται ποιότητές εἰσιν φανερόν·
grc
8
3
2
2
8 3 2 2
version
8 3 2 2 grc
8
3
2
2
grc
grc
2
τὰ γὰρ δεδεγμένα ποιὰ λέγεται κατ’ αὐτάς·
grc
8
3
2
3
8 3 2 3
version
8 3 2 3 grc
8
3
2
3
grc
grc
3
οἷον τὸ μέλι τῷ γλυκύτητα δεδέχθαι λέγεται γλυκύ, καὶ τὸ σῶμα λευκὸν τῷ λευκότητα δεδέχθαι·
grc
8
3
2
4
8 3 2 4
version
8 3 2 4 grc
8
3
2
4
grc
grc
4
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἔχει.
version
8 3 2 fra
8
3
2
fra
fra
2
Il est évident que ce sont là des qualités; pour les choses qui les reçoivent sont dites d'après elles être telles ou telles. Ainsi c'est parce que le miel reçoit la douceur qu'il est appelé doux: et le corps est dit blanc, parce qu'il reçoit la blancheur; et ainsi du reste.
grc
fra
8
3
3
8 3 3
grc
8
3
3
1
8 3 3 1
version
8 3 3 1 grc
8
3
3
1
grc
grc
1
παθητικαὶ δὲ ποιότητες λέγονται οὐ τῷ αὐτὰ τὰ δεδεγμένα τὰς ποιότητας πεπονθέναι τι·
grc
8
3
3
2
8 3 3 2
version
8 3 3 2 grc
8
3
3
2
grc
grc
2
οὔτε γὰρ τὸ μέλι τῷ πεπονθέναι τι λέγεται γλυκύ, οὔτε τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων οὐδέν·
grc
8
3
3
3
8 3 3 3
version
8 3 3 3 grc
8
3
3
3
grc
grc
3
ὁμοίως δὲ τούτοις καὶ ἡ θερμότης καὶ ἡ ψυχρότης παθητικαὶ ποιότητες λέγονται οὐ τῷ αὐτὰ τὰ δεδεγμένα πεπονθέναι τι, τῷ δὲ κατὰ τὰς αἰσθήσεις ἑκάστην τῶν εἰρημένων ποιοτήτων πάθους εἶναι ποιητικὴν παθητικαὶ ποιότητες λέγονται·
grc
8
3
3
4
8 3 3 4
version
8 3 3 4 grc
8
3
3
4
grc
grc
4
ἥ τε γὰρ γλυκύτης πάθος τι κατὰ τὴν γεῦσιν ἐμποιεῖ καὶ ἡ θερμότης κατὰ τὴν ἁφήν, ὁμοίως δὲ καὶ αἱ ἄλλαι.
version
8 3 3 fra
8
3
3
fra
fra
3
Ces qualités sont appelées affectives, non pas parce que les choses qui les reçoivent seraient elles-mêmes affectées en rien ; car le miel, non plus que telle autre chose de ce genre, n'est pas appelé doux, parce qu'il est affecté d'une certaine façon; la chaleur, le froid ne sont pas appelés qualités affectives, parce que les corps qui reçoivent ces qualités éprouvent eux-mêmes une modification d'un certain genre. Mais elles sont dites qualités affectives, parce que relativement aux sensations qu'elles nous donnent, chacune de ces qualités produit une affection particulière; ainsi la douceur cause une affection sur le goût, la chaleur sur le toucher, et de même pour les autres.
grc
fra
8
3
4
8 3 4
version
8 3 4 grc
8
3
4
grc
grc
4
λευκότης δὲ καὶ μελανία καὶ αἱ ἄλλαι χροιαὶ οὐ τὸν αὐτὸν τρόπον τοῖς εἰρημένοις παθητικαὶ ποιότητες λέγονται, ἀλλὰ τῷ αὐτὰς ἀπὸ πάθους γεγενῆσθαι.
version
8 3 4 fra
8
3
4
fra
fra
4
La blancheur et la noirceur, en un mot les couleurs, ne sont pas appelées qualités affectives dans le même sens que les qualités précédemment nommées;
grc
fra
8
3
5
8 3 5
grc
8
3
5
1
8 3 5 1
version
8 3 5 1 grc
8
3
5
1
grc
grc
1
ὅτι μὲν οὖν γίγνονται διὰ πάθος πολλαὶ μεταβολαὶ χρωμάτων, δῆλον·
grc
8
3
5
2
8 3 5 2
version
8 3 5 2 grc
8
3
5
2
grc
grc
2
αἰσχυνθεὶς γάρ τις ἐρυθρὸς ἐγένετο καὶ φοβηθεὶς ὠχρὸς καὶ ἕκαστον τῶν τοιούτων·
grc
8
3
5
3
8 3 5 3
version
8 3 5 3 grc
8
3
5
3
grc
grc
3
ὥστε καὶ εἴ τις φύσει τῶν τοιούτων τι παθῶν πέπονθεν, τὴν ὁμοίαν χροιὰν εἰκός ἐστιν ἔχειν αὐτόν·
grc
8
3
5
4
8 3 5 4
version
8 3 5 4 grc
8
3
5
4
grc
grc
4
ἥτις γὰρ νῦν ἐν τῷ αἰσχυνθῆναι διάθεσις τῶν περὶ τὸ σῶμα ἐγένετο, καὶ κατὰ φυσικὴν σύστασιν ἡ αὐτὴ γένοιτ’ ἂν διάθεσις, ὥστε φύσει καὶ τὴν χροιὰν ὁμοίαν γίγνεσθαι.
version
8 3 5 fra
8
3
5
fra
fra
5
mais c'est parce qu'elles proviennent elles-mêmes d'une affection. Il est évident en effet que souvent des affections produisent des changements de couleurs. La honte fait rougir, la crainte fait pâlir, et ainsi du reste. Que si l'on vient à éprouver une de ces affection par suite de causes toutes naturelles, on doit prendre alors aussi une couleur semblable; car la disposition qui se produisait à l'occasion de la honte dans les éléments du corps, peut bien être produite identiquement par un tempérament naturel, de sorte qu'une couleur de même genre soit causée par la nature.
grc
fra
8
3
6
8 3 6
grc
8
3
6
1
8 3 6 1
version
8 3 6 1 grc
8
3
6
1
grc
grc
1
—ὅσα μὲν οὖν τῶν τοιούτων συμπτωμάτων ἀπό τινων παθῶν δυσκινήτων καὶ παραμονίμων τὴν ἀρχὴν εἴληφε ποιότητες λέγονται·
grc
8
3
6
2
8 3 6 2
version
8 3 6 2 grc
8
3
6
2
grc
grc
2
εἴτε γὰρ ἐν τῇ κατὰ φύσιν συστάσει ὠχρότης ἢ μελανία γεγένηται, ποιότης λέγεται, —ποιοὶ γὰρ κατὰ ταύτας λεγόμεθα,— εἴτε διὰ νόσον μακρὰν ἢ διὰ καῦμα [τὸ αὐτὸ] συμβέβηκεν ὠχρότης ἢ μελανία, καὶ μὴ ῥᾳδίως ἀποκαθίστανται ἢ καὶ διὰ βίου παραμένουσι, ποιότητες καὶ αὐταὶ λέγονται, —ὁμοίως γὰρ ποιοὶ κατὰ ταύτας λεγόμεθα.‍
version
8 3 6 fra
8
3
6
fra
fra
6
Toutes les modifications analogues qui prennent leur origine dans quelque affection permanente et invariable, se nomment donc des qualités affectives. Ainsi la blancheur et la noirceur sont dites des qualités, soit qu'elles résultent d'une constitution naturelle, parce qu'alors elles font que nous sommes qualifiés d'après elles de telle ou telle manière; soit qu'une maladie fort longue ou bien une chaleur brûlante, produisent ce même effet de blancheur ou de noirceur, et qu'alors ces deux qualités deviennent difficilement effaçables, ou même demeurent durant la vie entière de l'individu. Dans ce cas même, ce sont encore des qualités, puisque nous sommes encore qualifiés d'après elles.
grc
fra
8
3
7
8 3 7
grc
8
3
7
1
8 3 7 1
version
8 3 7 1 grc
8
3
7
1
grc
grc
1
— ὅσα δὲ ἀπὸ ῥᾳδίως διαλυομένων καὶ ταχὺ ἀποκαθισταμένων γίγνεται πάθη λέγεται·
grc
8
3
7
2
8 3 7 2
version
8 3 7 2 grc
8
3
7
2
grc
grc
2
οὐ γὰρ λέγονται ποιοί τινες κατὰ ταῦτα·
grc
8
3
7
3
8 3 7 3
version
8 3 7 3 grc
8
3
7
3
grc
grc
3
οὔτε γὰρ ὁ ἐρυθριῶν διὰ τὸ αἰσχυνθῆναι ἐρυθρίας λέγεται, οὔτε ὁ ὠχριῶν διὰ τὸ φοβεῖσθαι ὠχρίας, ἀλλὰ μᾶλλον πεπονθέναι τι·
grc
8
3
7
4
8 3 7 4
version
8 3 7 4 grc
8
3
7
4
grc
grc
4
ὥστε πάθη μὲν τὰ τοιαῦτα λέγεται, ποιότητες δὲ οὔ.
version
8 3 7 fra
8
3
7
fra
fra
7
Toutes les modifications qui procèdent de causes aisément détruites, et dont les effets sont passagers, peuvent être appelées des affections, mais non des qualités; car elles ne peuvent déterminer une qualification pour l'individu. On ne dit pas qu'un homme est de couleur rouge, parce qu'il rougit de honte; on ne dit pas qu'un homme est de couleur pâle, parce qu'il pâlit de crainte; on dit plutôt qu'il est affecté d'une certaine manière. Ce sont donc là des affections, et non pas des qualités.
grc
fra
8
3
8
8 3 8
version
8 3 8 grc
8
3
8
grc
grc
8
—ὁμοίως δὲ τούτοις καὶ κατὰ τὴν ψυχὴν παθητικαὶ ποιότητες καὶ πάθη λέγεται.
version
8 3 8 fra
8
3
8
fra
fra
8
Il y a également pour l'âme des qualités affectives et des affections;
grc
fra
8
3
9
8 3 9
grc
8
3
9
1
8 3 9 1
version
8 3 9 1 grc
8
3
9
1
grc
grc
1
ὅσα τε γὰρ ἐν τῇ γενέσει εὐθὺς ἀπό τινων παθῶν γεγένηται ποιότητες λέγονται, οἷον ἥ τε μανικὴ ἔκστασις καὶ ἡ ὀργὴ καὶ τὰ τοιαῦτα·
grc
8
3
9
2
8 3 9 2
version
8 3 9 2 grc
8
3
9
2
grc
grc
2
ποιοὶ γὰρ κατὰ ταύτας λέγονται, ὀργίλοι τε καὶ μανικοί.
version
8 3 9 fra
8
3
9
fra
fra
9
tout ce qui dès la naissance provient de quelques affections inébranlables, se nomme qualité. Par exemple, la fureur maniaque, la colère, etc., etc., parce qu'en effet on est qualifié d'après elles de furieux, de colérique.
grc
fra
8
3
10
8 3 10
grc
8
3
10
1
8 3 10 1
version
8 3 10 1 grc
8
3
10
1
grc
grc
1
ὁμοίως δὲ καὶ ὅσαι ἐκστάσεις μὴ φυσικαί, ἀλλ’ ἀπό τινων ἄλλων συμπτωμάτων γεγένηνται δυσαπάλλακτοι ἢ καὶ ὅλως ἀκίνητοι, ποιότητες καὶ τὰ τοιαῦτα·
grc
8
3
10
2
8 3 10 2
version
8 3 10 2 grc
8
3
10
2
grc
grc
2
ποιοὶ γὰρ κατὰ ταύτας λέγονται.
version
8 3 10 fra
8
3
10
fra
fra
10
On en peut dire autant encore des déportements de divers genres qui ne sont pas de nature, mais qui, par d'autres circonstances, deviennent excessivement difficiles à changer, ou même tout à fait immuables. Eux aussi sont dits qualités parce que nous sommes qualifiés d'après eux.
grc
fra
8
3
11
8 3 11
grc
8
3
11
1
8 3 11 1
version
8 3 11 1 grc
8
3
11
1
grc
grc
1
ὅσα δὲ ἀπὸ ταχὺ καθισταμένων γίγνεται πάθη λέγεται, οἷον εἰ λυπούμενος ὀργιλώτερός ἐστιν·
grc
8
3
11
2
8 3 11 2
version
8 3 11 2 grc
8
3
11
2
grc
grc
2
οὐ γὰρ λέγεται ὀργίλος ὁ ἐν τῷ τοιούτῳ πάθει ὀργιλώτερος ὤν, ἀλλὰ μᾶλλον πεπονθέναι τι·
grc
8
3
11
3
8 3 11 3
version
8 3 11 3 grc
8
3
11
3
grc
grc
3
ὥστε πάθη μὲν λέγεται τὰ τοιαῦτα, ποιότητες δὲ οὔ.
version
8 3 11 fra
8
3
11
fra
fra
11
Mais on limite le terme d'affection aux modifications qui naissent de causes rapides et toutes passagères. Par exemple, si par suite d'un chagrin l'on devient plus irascible, on ne dit pas alors que l'individu qui est plus irritable sous l'impression du chagrin, soit un homme colère; on dit plutôt qu'il éprouve quelque souffrance. Ainsi ce sont là des affections, mais non des qualités.
version
8 3 ara1
8
3
ara1
ara1
3
ومن البين أنه إنما يقتضى اسم الملكة الأشياء التى هى أطول زمانا وأعسر حركة، فإنهم لا يقولون فيمن كان غير متمسك بالعلوم تمسكا يعتد به، لكنه سريع التنقل، أن له ملكة. على أن لمن كان بهذه الصفة حالاً ما فى العلم: إما أخس وإما أفضل، فيكون الفرق بين الملكة وبين الحال أن هذه سهلة الحركة، وتلك أطول زمانا وأعسر تحركا. — والملكات هى أيضا حالات، وليس الحالات ضرورةً الملكات، وكان من كانت له ملكة فهو بها بحال ما أيضا من الأحوال. وأما من كان بحال من الأحوال فليست له لا محالة ملكة.
version
8 3 ara3
8
3
ara3
ara3
3
وجنس ثالث من الكيفية، كيفيات انفعالية وانفعالات؛ ومثالات ذلك: هذه الحلاوة والمرارة، وكل ما كان مجانسا لهذين؛ وايضا الحرارة والبرودة والبياض والسواد. وظاهر ان هذه كيفيات، لان ما قبلها قيل فيه بها كيف هو؛ مثال ذلك: العسل يقال حلو لانه قبل الحلاوة، والجسم يقال ابيض لانه قبل البياض؛ وكذلك يجرى الامر فى سايرها. ويقال كيفيات انفعالية ، ليس من قبل ان تلك الاشيا انفسها التى قبلت هذه قبلت هذه الكيفيات انفعلت شيا، فان العسل ليس يقال حلوا، من قبل انه انفعل شيا، ولا واحد من ساير ما اشبهه. وعلى مثال هذه ايضا، الحرارة والبرودة تقالان كيفيتين انفعاليتين، ليس من قبل ان تلك الاشيا انفسها التى قبلتها انفعلت شيا؛ بل انما يقال لكل واحدة من هذة الكيفيات، التى ذكرناها، كيفيات انفعالية، من قبل انها تحدث فى الحواس انفعالا. فان الحلاوة تحدث انفعالا ما فى المذاق، والحرارة فى اللمس، وعلى هذا المثال سايرها ايضا. فاما البياض والسواد وساير الالوان فليس انما تقال كيفيات انفعالية بهذه الجهة التى بها قيلت هذه التى تقدم ذكرها، لكن من قبل انها انفسها انما تولدت عن انفعال. ومن البين انه قد يحدث عن الانفعال تغايير كثيرة فى الالوان، من ذلك ان المرء اذا خجل احمر، واذا فزع اصفر، وكل واحد مما اشبه ذلك. فيجب من ذلك ان كان ايضا انسان قد ناله بالطبع بعض هذه الانفعالات من عوارض ما طبيعية، فلازم | ان يكون لونه مثل ذلك اللون؛ وذلك انه ان حدثت الان عند الخجل حال ما لشى مما للبدن، فقد يمكن ايضا ان تحدث تلك الحال بعينها فى الجبلة الطبيعية؛ فيكون اللون ايضا بالطبع مثله؛ فما كان من هذة العوارض كان ابتداوه عن انفعالات ما عسرة حركتها، ذات ثبات، فانه يقال لها كيفيات. فان الصفرة او السواد، ان كان تكونه فى الجبلة الطبيعية فانه يدعى كيفية (اذ كنا قد يقال فينا به كيف نحن) وان كان انما عرضت الصفرة او السواد من مرض مزمن، او من احراق شمس فلم يسهل عودته الى الصلاح، او بقى ببقائنا، قيلت هذه ايضا كيفيات؛ وذلك انه قد يقال فينا بها على ذلك المثال كيف نحن. فاما ما كان حدوثه عما يسهل انحلاله ووشيك عودته الى الصلاح، قيل انفعالا؛ وذلك انه لا يقال به فى احد كيف هو. فانه ليس يقال لمن احمر لخجل احمرى، ولا من اصفر للفزع مصفر، لكن انه انفعل شيا. فيجب ان تقال هذه، وما اشبهها، انفعالات ولا تقال كيفات. وعلى هذا المثال، يقال فى النفس ايضا كيفيات انفعالية وانفعالات؛ فان ما كان تولده فيها91 منذ اول التكون عن انفعالات ما، فانها ايضا تقال كيفيات؛ ومثال ذلك: تيه العقل والغضب وما يجرى مجراهما، فانهم به يقال فيهم بها، كيف هم؛ فيقال غضوب وتايه العقل؛ وكذلك ايضا ساير اصناف تيه العقل، اذا لم تكن طبيعية لكن كان تولدها عن عوارض ما اخر، يعسر التخلص منها، اوهى غير زايلة اصلا، يقال كيفيات؛ وذلك انه يقال فيهم بها كيف هم؛ وما كان حدوثه فيها عن اشيا سهلة وشيكة العودة الى الصلاح، فانها تقال انفعالات؛ مثال ذلك: الانسان ان اغتم، فاسرع غضبه، فانه ليس يقال غضوبا من اسرع غضبه بمثل هذا الانفعال، بل احرى ان يقال انه انفعل شيا؛ فتكون هذه انما تقال | انفعالات لا كيفيات.
grc
fra
ara1
ara3
8
4
8 4
grc
fra
8
4
1
8 4 1
grc
8
4
1
1
8 4 1 1
version
8 4 1 1 grc
8
4
1
1
grc
grc
1
Τέταρτον δὲ γένος ποιότητος σχῆμά τε καὶ ἡ περὶ ἕκαστον ὑπάρχουσα μορφή, ἔτι δὲ πρὸς τούτοις εὐθύτης καὶ καμπυλότης καὶ εἴ τι τούτοις ὅμοιόν ἐστιν·
grc
8
4
1
2
8 4 1 2
version
8 4 1 2 grc
8
4
1
2
grc
grc
2
καθ’ ἕκαστον γὰρ τούτων ποιόν τι λέγεται·
grc
8
4
1
3
8 4 1 3
version
8 4 1 3 grc
8
4
1
3
grc
grc
3
τῷ γὰρ τρίγωνον ἢ τετράγωνον εἶναι ποιόν τι λέγεται, καὶ τῷ εὐθὺ ἢ καμπύλον.
version
8 4 1 fra
8
4
1
fra
fra
1
Le quatrième genre de qualité, c'est la figure et la forme extérieure de chaque chose. C'est en outre la direction en ligne droite, en ligne courbe, et telle autre propriété analogue. Chacune de ces propriétés, en effet, suffit pour qualifier une chose. Être triangulaire ou quadrilatère, suffit pour qualifier une chose, et de même pour un objet droit, un objet courbe :
grc
fra
8
4
2
8 4 2
version
8 4 2 grc
8
4
2
grc
grc
2
καὶ κατὰ τὴν μορφὴν δὲ ἕκαστον ποιόν τι λέγεται.
version
8 4 2 fra
8
4
2
fra
fra
2
et la forme suffit ainsi pour qualifier quoi que ce soit.
grc
fra
8
4
3
8 4 3
grc
8
4
3
1
8 4 3 1
version
8 4 3 1 grc
8
4
3
1
grc
grc
1
τὸ δὲ μανὸν καὶ τὸ πυκνὸν καὶ τὸ τραχὺ καὶ τὸ λεῖον δόξειε μὲν ἂν ποιὸν σημαίνειν, ἔοικε δὲ ἀλλότρια τὰ τοιαῦτα εἶναι τῆς περὶ τὸ ποιὸν διαιρέσεως·
grc
8
4
3
2
8 4 3 2
version
8 4 3 2 grc
8
4
3
2
grc
grc
2
θέσιν γάρ τινα μᾶλλον φαίνεται τῶν μορίων ἑκάτερον δηλοῦν·
grc
8
4
3
3
8 4 3 3
version
8 4 3 3 grc
8
4
3
3
grc
grc
3
πυκνὸν μὲν γὰρ τῷ τὰ μόρια σύνεγγυς εἶναι ἀλλήλοις, μανὸν δὲ τῷ διεστάναι ἀπ’ ἀλλήλων·
grc
8
4
3
4
8 4 3 4
version
8 4 3 4 grc
8
4
3
4
grc
grc
4
καὶ λεῖον μὲν τῷ ἐπ’ εὐθείας πως τὰ μόρια κεῖσθαι, τραχὺ δὲ τῷ τὸ μὲν ὑπερέχειν τὸ δὲ ἐλλείπειν.
version
8 4 3 fra
8
4
3
fra
fra
3
Rare et dense, rude et uni, sont des mots qui semblent indiquer encore quelque qualité; mais toutes ces choses semblent sortir en réalité des divisions de la qualité; car ces mots expriment plutôt la situation que peuvent avoir les parties d'un corps. Dense s'emploie quand ces parties sont rapprochées les unes des autres; rare, quand elles sont éloignées; uni, quand elles sont disposées en ligne plane; rude, quand au contraire l'une est élevée et l'autre déprimée.
grc
fra
8
4
4
8 4 4
version
8 4 4 grc
8
4
4
grc
grc
4
— ἴσως μὲν οὖν καὶ ἄλλος ἄν τις φανείη τρόπος ποιότητος, ἀλλ’ οἵ γε μάλιστα λεγόμενοι σχεδὸν τοσοῦτοί εἰσιν.
version
8 4 4 fra
8
4
4
fra
fra
4
Il peut y avoir encore quelque autre mode de la qualité; mais les modes qu'on vient de citer sont les principaux et les plus fréquemment employés. Les qualités sont donc telles que nous les avons énoncées.
version
8 4 ara1
8
4
ara1
ara1
4
وجنس آخر من الكيفية هو الذى به نقول: ملاكزيين أو محاضريين أو مصحاحين أو ممراضين، أو بالجملة ما قيل بقوة طبيعية أو لا قوة. وذلك أنه ليس يقال كل واحد من أشباه هذه لأن له حالا ما، لكن من قبل أن له قوة طبيعية أو لا قوة فى أن يفعل شيئا ما بسهولة أو لا ينفعل شيئا. مثال ذلك أنه يقال ملاكزيون أو محاضريون ليس من قبل أن لهم حالا ما، لكن من قبل أن لهم قوة على أن يفعلوا شيئا بسهولة؛ ويقال مصحاحون من قبل أن لهم قوة طبيعية على ألا ينفعلوا شيئا بسهولة من الآفات العارضة؛ ويقال ممراضون من قبل أنه لا قوة لهم طبيعية على ألا ينفعلوا شيئا بسهولة. وكذلك أيضا الأمر فى الصلب وفى اللين، فإنه يقال صلب من قبل أن له قوة على ألا ينقطع بسهولة؛ ويقال لين من قبل أنه لا قوة له على هذا المعنى نفسه.
version
8 4 ara3
8
4
ara3
ara3
4
وجنس رابع من الكيفية الشكل والخلقة الموجودة فى واحد واحد؛ ومع هذين ايضا الاستقامة والانحنا وشى ان كان يشبه هذه، وبكل واحد من هذه يقال كيف الشى؛ فانه قد يقال فى الشى بانه مثلث او مربع كيف هو، وبانه مستقيم او منحنى؛ ويقال ايضا كل واحد بالخلقة كيف هو. فاما المتخلخل والمتكاثف والخشن والاملس، فقد يظن انها تدل على كيف ما؛ الا انه قد يشبه ان تكون هذه وما اشبهها مباينة للقسمة التى فى الكيف، وذلك انه قد يظهر ان كل واحد منهما احرى بان يكون انما يدل على وضع ما للاجزا، فانه انما يقال كثيف، بان اجزاه متقارب بعضها من بعض، ويقال متخلخل بان اجزاه متباعدة بعضها عن بعض، ويقال املس بان اجزاه موضوعة على استقامة ما، ويقال خشن بان بعضها يفضل وبعضها يقصر. ولعله قد يظهر للكيفية ضرب ما اخر، الا ان ما يذكر خاصة من ضروبها فهذا مبلغه. فالكيفيات هى هذه التى ذكرت.
grc
fra
ara1
ara3
8
5
8 5
grc
fra
8
5
1
8 5 1
version
8 5 1 grc
8
5
1
grc
grc
1
Ποιότητες μὲν οὖν εἰσὶν αἱ εἰρημέναι, ποιὰ δὲ τὰ κατὰ ταύτας παρωνύμως λεγόμενα ἢ ὁπωσοῦν ἄλλως ἀπ’ αὐτῶν.
version
8 5 1 fra
8
5
1
fra
fra
1
Quant aux objets qualifiés (qualitatifs), ce sont ceux qui sont nommés d'après ces qualités, soit par dérivation, soit de toute autre manière.
grc
fra
8
5
2
8 5 2
version
8 5 2 grc
8
5
2
grc
grc
2
ἐπὶ μὲν οὖν τῶν πλείστων καὶ σχεδὸν ἐπὶ πάντων παρωνύμως λέγεται, οἷον ἀπὸ τῆς λευκότητος ὁ λευκὸς καὶ ἀπὸ τῆς γραμματικῆς ὁ γραμματικὸς καὶ ἀπὸ τῆς δικαιοσύνης ὁ δίκαιος, ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων.
version
8 5 2 fra
8
5
2
fra
fra
2
La plupart, et l'on peut dire presque tous, sont nommés par dérivation. Ainsi blanc vient de blancheur, grammatical de grammaire, juste de justice; et de même pour tous les autres.
grc
fra
8
5
3
8 5 3
grc
8
5
3
1
8 5 3 1
version
8 5 3 1 grc
8
5
3
1
grc
grc
1
ἐπ’ ἐνίων δὲ διὰ τὸ μὴ κεῖσθαι ταῖς ποιότησιν ὀνόματα οὐκ ἐνδέχεται παρωνύμως ἀπ’ αὐτῶν λέγεσθαι·
grc
8
5
3
2
8 5 3 2
version
8 5 3 2 grc
8
5
3
2
grc
grc
2
οἷον ὁ δρομικὸς ἢ ὁ πυκτικὸς ὁ κατὰ δύναμιν φυσικὴν λεγόμενος ἀπ’ οὐδεμιᾶς ποιότητος παρωνύμως λέγεται·
grc
8
5
3
3
8 5 3 3
version
8 5 3 3 grc
8
5
3
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ κεῖται ὀνόματα ταῖς δυνάμεσι καθ’ ἃς οὗτοι ποιοὶ λέγονται, ὥσπερ καὶ ταῖς ἐπιστήμαις καθ’ ἃς πυκτικοὶ ἢ παλαιστρικοὶ οἱ κατὰ διάθεσιν λέγονται, —πυκτικὴ γὰρ ἐπιστήμη λέγεται καὶ παλαιστρική, ποιοὶ δὲ ἀπὸ τούτων παρωνύμως οἱ διακείμενοι λέγονται.‍
version
8 5 3 fra
8
5
3
fra
fra
3
Pour quelques-uns de ces objets, comme les qualités elles-mêmes n'ont pas de nom spécial, ils ne peuvent être nommés par dérivation de ces qualités. Ainsi coureur, lutteur, en tant que qualifications appliquées à une certaine faculté physique, ne sont pas formés par dérivation d'une qualité, puisqu'il n'imite pas de mot pour exprimer les facultés d'après lesquelles on donne ces qualifications, de même qu'il en existe pour les sciences dont la pratique fait donner aux gens les noms de coureurs, de lutteurs. En effet, il existe une science qui reçoit le nom de Pugilat et de Palestre: et ceux qui s'y livrent reçoivent une qualification dérivée du nom de ces sciences.
grc
fra
8
5
4
8 5 4
grc
8
5
4
1
8 5 4 1
version
8 5 4 1 grc
8
5
4
1
grc
grc
1
— ἐνίοτε δὲ καὶ ὀνόματος κειμένου οὐ λέγεται παρωνύμως τὸ κατ’ αὐτὴν ποιὸν λεγόμενον, οἷον ἀπὸ τῆς ἀρετῆς ὁ σπουδαῖος·
grc
8
5
4
2
8 5 4 2
version
8 5 4 2 grc
8
5
4
2
grc
grc
2
τῷ γὰρ ἀρετὴν ἔχειν σπουδαῖος λέγεται, ἀλλ’ οὐ παρωνύμως ἀπὸ τῆς ἀρετῆς·
grc
8
5
4
3
8 5 4 3
version
8 5 4 3 grc
8
5
4
3
grc
grc
3
οὐκ ἐπὶ πολλῶν δὲ τὸ τοιοῦτόν ἐστιν.
version
8 5 4 fra
8
5
4
fra
fra
4
Parfois aussi, il arrive que même quand il existe un nom spécial pour la qualité, on ne qualifie pas l'objet par dérivation de cette qualité. Ainsi honnête est le qualitatif de vertu, on nomme quelqu'un honnête parce qu'il a de la vertu ; mais son appellation ne dérive pas de vertu. Ce cas du reste n'est pas fréquent.
grc
fra
8
5
5
8 5 5
version
8 5 5 grc
8
5
5
grc
grc
5
ποιὰ οὖν λέγεται τὰ παρωνύμως ἀπὸ τῶν εἰρημένων ποιοτήτων λεγόμενα ἢ ὁπωσοῦν ἄλλως ἀπ’ αὐτῶν.
version
8 5 5 fra
8
5
5
fra
fra
5
On peut donc dire que les qualitatifs sont les mots dénommés d'après les qualités, soit par dérivation, soit de toute autre manière.
version
8 5 ara1
8
5
ara1
ara1
5
وجنس ثالث من الكيفية كيفيات انفعالية وانفعالات، ومثالات ذلك هذه الحلاوة والمرارة وكل ما كان مجانساً لهذين؛ وأيضا الحرارة والبرودة والبياض والسواد. وظاهر أن هذه كيفيات، لأن ما قبلها قيل فيه بها: كيف هو: ؟ مثال ذلك العسل، يقال: حلو، لأنه قبل الحلاوة، والجسم يقال أبيض لأنه قبل البياض. وكذلك يجرى الأمر فى سائرها.
version
8 5 ara3
8
5
ara3
ara3
5
وذوات الكيفية هى التى يقال بها على طريق المشتقة اسماوها، او على طريق اخر منها كيف كان؛ فاما فى اكثرها، وفى جميعها، الا الشاذ منها، فانما يقال على طريق المشتقة اسماوها؛ مثال ذلك: من البياض ابيض، ومن البلاغة بليغ، ومن العدالة عدل؛ وكذلك فى سايرها. واما فى الشاذ منها، فلانه لم يوضع للكيفيات اسما فليس يمكن ان يكون يقال منها على طريق المشتقة اسماوها؛ مثال ذلك: المحاضرى او الملاكزى، الذى يقال بقوة طبيعية، فليس يقال، فى اللسان اليونانى، من كيفية من الكيفيات على طريق المشتقة اسماوها؛ وذلك انه لم يوضع للقوى، فى اللسان اليونانى، اسم فيقال بها | هو لا كيف هم، كما وضع للعلوم وهى التى بها يقال ملاكزيين او مناضليين، من طريق الحال؛ فانه يقال علم ملاكزى اى علم الملاكزة، وعلم مناضلى اى علم المناضلة؛ ويقال فى حالهم من هذه، على طريق المشتقة اسماوها، كيف هم. وربما كان لها اسم موضوع، ولا يقال المكيف بها على طريق المشتقة اسماوها؛ مثال ذلك: من الفضيلة مجتهد؛ فان الذى له فضيلة انما يقال مجتهد، ولا يقال، فى اللسان اليونانى، من الفضيله، على طريق المشتقة اسماوها. وليس ذلك فى الكثير. فذوات الكيفية تقال التى تدعى من الكيفيات التى ذكرت على طريق المشتقة اسماوها، او على طريق اخر منها كيف كان.
grc
fra
ara1
ara3
8
6
8 6
grc
fra
8
6
1
8 6 1
version
8 6 1 grc
8
6
1
grc
grc
1
Ὑπάρχει δὲ καὶ ἐναντιότης κατὰ τὸ ποιόν, οἷον δικαιοσύνη ἀδικίᾳ ἐναντίον καὶ λευκότης μελανίᾳ καὶ τἆλλα ὡσαύτως, καὶ τὰ κατ’ αὐτὰς δὲ ποιὰ λεγόμενα, οἷον τὸ ἄδικον τῷ δικαίῳ καὶ τὸ λευκὸν τῷ μέλανι.
version
8 6 1 fra
8
6
1
fra
fra
1
Les contraires existent aussi pour la qualité. Ainsi la justice est le contraire de l'injustice, la blancheur de la noirceur, et ainsi du reste. Ceci s'applique aussi aux qualitatifs formés d'après ces qualités. Par exemple, le juste est opposé à l'injuste; le blanc, au noir.
grc
fra
8
6
2
8 6 2
grc
8
6
2
1
8 6 2 1
version
8 6 2 1 grc
8
6
2
1
grc
grc
1
οὐκ ἐπὶ πάντων δὲ τὸ τοιοῦτον·
grc
8
6
2
2
8 6 2 2
version
8 6 2 2 grc
8
6
2
2
grc
grc
2
τῷ γὰρ πυῤῥῷ ἢ ὠχρῷ ἢ ταῖς τοιαύταις χροιαῖς οὐδέν ἐστιν ἐναντίον ποιοῖς οὖσιν.
version
8 6 2 fra
8
6
2
fra
fra
2
Cette propriété n'est pas cependant générale : ainsi, roux, pâle et telles autres couleurs pareilles, n'ont pas de contraire, quoique ce soient là aussi des qualitatifs.
grc
fra
8
6
3
8 6 3
version
8 6 3 grc
8
6
3
grc
grc
3
—ἔτι ἐὰν τῶν ἐναντίων θάτερον ᾖ ποιόν, καὶ τὸ λοιπὸν ἔσται ποιόν.
version
8 6 3 fra
8
6
3
fra
fra
3
Si l'un des deux contraires est qualitatif, l'autre le sera également;
grc
fra
8
6
4
8 6 4
grc
8
6
4
1
8 6 4 1
version
8 6 4 1 grc
8
6
4
1
grc
grc
1
τοῦτο δὲ δῆλον προχειριζομένῳ τὰς ἄλλας κατηγορίας, οἷον εἰ ἔστιν ἡ δικαιοσύνη τῇ ἀδικίᾳ ἐναντίον, ποιὸν δὲ ἡ δικαιοσύνη, ποιὸν ἄρα καὶ ἡ ἀδικία·
grc
8
6
4
2
8 6 4 2
version
8 6 4 2 grc
8
6
4
2
grc
grc
2
οὐδεμία γὰρ τῶν ἄλλων κατηγοριῶν ἐφαρμόζει τῇ ἀδικίᾳ, οὔτε ποσὸν οὔτε πρός τι οὔτε πού, οὐδ’ ὅλως τι τῶν τοιούτων οὐδὲν ἀλλ’ ἢ ποιόν·
grc
8
6
4
3
8 6 4 3
version
8 6 4 3 grc
8
6
4
3
grc
grc
3
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων κατὰ τὸ ποιὸν ἐναντίων.
version
8 6 4 fra
8
6
4
fra
fra
4
et cela devient évident, en interrogeant particulièrement les autres catégories. Soit, par exemple, la justice contraire à l'injustice, si justice est un qualitatif, l'injustice en sera aussi un; car aucune catégorie ne répondra à l'injustice, ni celle de la quantité, ni celle de la relation, ni celle du lieu, ni aucune autre, si ce n'est celle de la qualité. Cette observation s'applique à tous les contraires qui se rapportent à la qualité.
version
8 6 ara1
8
6
ara1
ara1
6
ويقال كيفيات انفعالية ليس من قبل أن تلك الأشياء أنفسها التى قبلت هذه الكيفيات انفعلت شيئا، فإن العسل ليس يقال حلوا من قبل أنه انفعل شيئا؛ ولا واحد من سائر ما أشبهه. وعلى مثال هذه أيضا الحرارة والبرودة تقالان كيفيتين انفعاليتين ليس من قبل أن تلك الأشياء أنفسها التى قبلتها انفعلت شيئا، بل إنما يقال لكل واحد من هذه الكيفيات التى ذكرناها كيفيات انفعالية من قبل أنها تحدث فى الحواس انفعالا. فإن الحلاوة تحدث انفعالاً ما فى المذاق، والحرارة فى اللمس؛ وعلى هذا المثال سائرها أيضا.
version
8 6 ara3
8
6
ara3
ara3
6
وقد يوجد ايضا فى الكيف مضادة؛ مثال ذلك: ان العدل ضد الجور؛ وكذلك البياض والسواد وساير ما اشبه ذلك؛ وايضا ذوات الكيفية بها، مثال ذلك: الجاير للعادل، والابيض للاسود، الا ان ذلك ليس فيها كلها، فانه ليس للاشقر ولا للاصفر ولا لما اشبه ذلك من الالوان ضد اصلا، وهى ذوات كيفية، وايضا ان كان احد المتضادين، ايهما كان، كيفا فان الاخر ايضا يكون كيفا؛ وذاك بين لمن تصفح ساير النعوت، مثال ذلك: ان كان العدل ضد الجور، وكان العدل كيفا، فان الجور ايضا كيف؛ فانه لا يطابق الجور ولا واحدا من ساير النعوت، لا الكم مثلا، ولا المضاف، ولا اين ولا واحداً من ساير ما يجرى مجراها بتة ما خلا الكيف؛ وكذلك فى ساير المتضادات التى فى الكيف.
fra
8
ti
8 ti
version
8 ti fra
8
ti
fra
fra
ti
DE LA QUALITÉ
ara1
ara3
8
head1
8 head1
version
8 head1 ara1
8
head1
ara1
ara1
head1
فى الكيف والكيفية
version
8 head1 ara3
8
head1
ara3
ara3
head1
| فى الكيف والكيفية
ara1
ara3
8
7
8 7
version
8 7 ara1
8
7
ara1
ara1
7
فأما البياض والسواد وسائر الألوان فليس إنما تقال كيفيات انفعالية بهذه الجهة التى بها قيلت هذه التى تقدم ذكرها، لكن من قبل أنها أنفسها إنما تولدت عن انفعال. ومن البين أنه قد يحدث عن الانفعال تغايير كثيرة فى الألوان: من ذلك أن المرء إذا خجل احمر، وإذا فزع اصفر، وكل واحد مما أشبه ذلك. فيجب من ذلك إن كان أيضا إنسان قد ناله بالطبع بعض هذه الانفعالات من عوارض ما طبيعية، فلازم أن يكون لونه مثل ذلك اللون. وذلك أنه إن حدثت الآن عند الخجل حال ما لشىء مما للبدن فقد يمكن أيضا أن تحدث تلك الحال بعينها فى الجبلة الطبيعية فيكون اللون أيضا بالطبع مثله. فما كان من هذه العوارض كان ابتداؤه عن انفعالات ما عسرة، حركتها ذات ثبات، فإنه يقال لها كيفيات: فإن الصفرة والسواد إن كان تكونه فى الجبلة الطبيعية فإنه يدعى كيفية إن كنا قد يقال فينا به: كيف نحن؟ أو كان إنما عرضت الصفرة أو السواد من مرض مزمن أو من إحراق شمس فلم تسهل عودته إلى الصلاح أو بقى ببقائنا — قيلت هذه أيضا كيفيات. وذلك أنه قد يقال فينا بها على ذلك المثال كيف نحن. فأما ما كان حدوثه عما يسهل انحلاله ووشيك عودته إلى الصلاح قيل انفعالات، وذلك أنه لا يقال به فى أحد: كيف هو، فإنه ليس يقال عن أحمرلخجل: أحمرى، ولا من اصفر للفزع: مصفر، لكن أنه انفعل شيئا. فيجب أن تقال هذه وما أشبهها انفعالات، ولا تقال كيفيات.
version
8 7 ara3
8
7
ara3
ara3
7
وقد يقبل ايضا الكيف الاكثر والاقل فانه يقال ان هذا ابيض باكثر من غيره، او باقل؛ وهذا عادل باكثر من غيره، او باقل؛ وهى انفسها تحتمل الزيادة؛ فان الشى الابيض قد يمكن ان يزيد بياضه فيصير اشد بياضا. وليس كلها، ولكن اكثرها. فانه مما يشك فيه، هل تقال عدالة اكثر او اقل من عدالة؛ وكذالك فى ساير الحالات. فان قوما يمارون فى | اشباه هذه، فيقولون انه لا يكاد ان يقال عدالة اكثر ولا اقل من عدالة، ولا صحة اكثر ولا اقل من صحة؛ ولكنهم يقولون ان لهذا صحة اقل مما لغيره ولهذا عدالة اقل مما لغيره؛ وعلى هذا المثال، لهذا كتابة اقل من كتابة غيره، وساير الحالات. فاما ما تسمى بها فانها تقبل الاكثر والاقل بلا شك؛ فانه يقال ان هذا ابلغ من غيره، واعدل واصح، وكذلك الامر فى سايرها. واما المثلث والمربع، فلن يظن انهما يقبلان الاكثر لا الاقل، ولا شى من ساير الاشكال البتة. فان ما قبل قول المثلث او قول الدايرة. فكله على مثال واحد مثلثات ودواير؛ وما لم يقبله فليس يقال ان هذا اكثر من غيره فيه، فانه ليس المربع فى انه دايرة اكثر من المستطيل اذ كان ليس يقبل ولا واحد منهما حد الدايرة. وبالجملة انما يوجد احد الشيين اكثر من الاخر، اذا كانا جميعا يقبلان قول الشى الذى يقصد له؛ فليس كل الكيف اذا يقبل الاكثر والاقل.
ara1
ara3
8
8
8 8
version
8 8 ara1
8
8
ara1
ara1
8
وعلى هذا المثل يقال فى النفس أيضا كيفيات انفعاليه وانفعالات. فإن كان تولده فيها منذ أول التكوين عن انفعالات ما فإنها أيضا تقال كيفيات، ومثال ذلك تيه العقل والغضب وما يجرى مجراها، فإنهم به يقال فيهم بها: كيف هم، فيقال غضوب وتائه العقل، وكذلك أيضا سائر أصناف تيه العقل إذا لم تكن طبيعيةً لكن كان تولدها عن عوارض ما أخر يعسر التخلص منها. أو هى غير زائلة أصلا يقال كيفيات، وذلك أنه يقال فيهم بها: كيف هم. — وما كان حدوثه فيها عن أشياء سهلة وشيكة العودة إلى الصلاح فإنها تقال انفعالات مثل ذلك الإنسان إن غم فأسرع غضبه: فإنه ليس يقال غضوبا من أسرع غضبه بمثل هذا الانفعال، بل أحرى أن يقال إنه انفعل شيئا، فتكون هذه إنما تقال انفعالات، لا كيفيات.
version
8 8 ara3
8
8
ara3
ara3
8
فهذه التى ذكرت ليس منها شى هو خاصة الكيفية. فاما الشبيه وغير الشبيه، فانما يقالان فى الكيفيات وحدهما؛ فانه ليس يكون هذا شبيها بغيره بشى، غير ما هو به كيف. فتكون خاصة الكيفية ان بها يقال شبيه وغير شبيه.
ara1
ara3
8
9
8 9
version
8 9 ara1
8
9
ara1
ara1
9
وجنس رابع من الكيفية: الشكل والخلقة الموجودة فى واحد واحد؛ ومع هذين أيضا الاستقامة والانحناء و〈أى〉 شىء 〈آخر〉 إن كان يشبه هذه. وكل واحد من هذه يقال: كيف الشىء؟ فإنه قد يقال فى الشىء بأنه مثلث أو مربع: كيف هو، وبأنه مستقيم أو منحن. ويقال أيضا كل واحد بالخلقة: كيف هو. — فأما المتخلخل والمتكاثف، والخشن والأملس فقد يظن أنها تدل على كيف ما، إلا أنه قد يشبه أن تكون هذه وما أشبهها مباينة للقسمة التى فى الكيف. وذلك أنه قد يظهر أن كل واحد منها أحرى بأن يكون إنما يدل على وضع ما للأجزاء، فإنه إنما يقال كثيف بأن أجزاءه متقارب بعضها من بعض، ويقال متخلخل بأن أجزاءه متباعدة بعضها عن بعض، ويقال أملس بأن أجزاءه موضوعة على استقامة ما، ويقال خشن بأن بعضها يفضل وبعضها يقصر.
version
8 9 ara3
8
9
ara3
ara3
9
وليس ينبغى ان يتداخلك الشك فتقول انا قصدنا للكلام فى الكيفية، فعددنا كثيرا من المضاف، اذ الملكات والحالات من المضاف. فانه يكاد ان تكون اجناس هذه كلها وما اشبهها انما تقال من المضاف؛ واما الجزويات، فلا شى منها البتة، فان العلم، وهو جنس، ماهيته انما تقال بالقياس الى غيره (وذلك انه انما يقال علم بشى)؛ فاما الخزويات فليس شى منها ماهيته تقال بالقياس الى غيره؛ مثال ذلك: النحو، ليس يقال نحوا بشى، ولا الموسيقى هى موسيقى بشى، اللهم الا ان تكون هذه ايضا قد تقال من المضاف، من طريق الجنس؛ مثال ذلك: النحو يقال علما بشى، لا نحوا بشى؛ والموسيقى علم بشى، لا موسيقى بشى؛ | فيجب ان تكون الجزويات ليست من المضاف. ويقال لنا ذوى كيفية بالجزويات، وذلك انه انما لنا هذه، فانا انما يقال لنا علما، بان لنا من الجزوية. فيجب من ذلك ان تكون هذه ايضا، اعنى الجزويات، كيفيات وهى التى بها تدعى ذوى كيفية، وليس هذه من المضاف. وايضا ان الفى شى واحد بعينه كيفا ومضافا، فليس بمنكر ان يعد فى الجنسين جميعا.
ara1
8
10
8 10
version
8 10 ara1
8
10
ara1
ara1
10
ولعله قد يظهر للكيفية ضرب ما آخر، إلا أن ما يذكر خاصةً من ضروبها فهذا مبلغه.
ara1
8
11
8 11
version
8 11 ara1
8
11
ara1
ara1
11
فالكيفبات هى هذه التى ذكرت؛ وذوات الكيفية هى التى يقال بها على طريق المشتقة أسماؤها أو على طريق آخر منها كيف كان. — فأما فى أكثرها أو فى جميعها، إلا الشاذ منها، فإنما يقال على طريق المشتقة أسماؤها، مثال ذلك: من البياض — أبيض، ومن البلاغة — بليغ، ومن العدالة — عدل؛ وكذلك فى سائرها. وأما فى الشاذ منها فلأنه لم يوضع للكيفيات أسماء، فليس يمكن أن يكون يقال منها على طريق المشتقة أسماؤها، مثال ذلك: المحاضرى أو الملاكزى الذى يقال بقوة طبيعية. فليس يقال فى اللسان اليونانى عن كيفية من الكيفيات على طريق المشتقة أسماؤها. وذلك أنه لم يوضع للقوى فى اللسان اليونانى اسم فيقال بها هؤلاء كيف هم، كما وضع للعلوم وهى التى بها يقال ملاكزون أو مناضلون من طريق الحال: فإنه يقال علم ملاكزى، أو علم مناضلى، أى علم المناضلة؛ ويقال فى حالهم من هذه على طريق المشتقة أسماؤها: كيف هم.
ara1
8
12
8 12
version
8 12 ara1
8
12
ara1
ara1
12
وربما كان لها اسم موضوع 〈للكيف〉، ولا يقال المكيف بها على طريق المشتقة أسماؤها؛ مثال ذلك من الفضيلة مجتهد، فإن الذى له فضيلة إنما يقال مجتهد. ولا يقال فى اللسان اليونانى من الفضيلة على طريق المشتقة أسماؤها. وليس ذلك فى الكثير.
ara1
8
13
8 13
version
8 13 ara1
8
13
ara1
ara1
13
فذوات الكيفية تقال التى تدعى من الكيفيات التى ذكرت على طريق المشتقة أسماؤها أو على طريق آخر منها كيف كان.
ara1
8
14
8 14
version
8 14 ara1
8
14
ara1
ara1
14
وقد يوجد أيضا فى الكيف مضادة، مثال ذلك أن العدل ضد الجور وكذلك البياض والسواد وسائر ما أشبه ذلك، وأيضا ذوات الكيفية بها: مثال ذلك الجائر للعادل، والأبيض للأسود. إلا أن ذلك ليس فيها كلها. فإنه ليس للأشقر ولا للأصفر ولا لما أشبه ذلك من الألوان ضد أصلا، وهى ذوات كيفية. وأيضا إن كان أحد المتضادين — أيهما كان — كيفاً، فإن الآخر أيضا يكون كيفا. ذلك بين لمن تصفح سائر النعوت، مثال ذلك إن كان العدل ضد الجور وكان العدل كيفا — وإن الجور أيضا كيف — فإنه لا يطابق الجور ولا واحداً من سائر النعوت: لا الكم مثلا والمضاف ولا أين ولا واحدا من سائر ما يجرى مجراها بتةً ما خلا الكيف، وكذلك فى سائر المتضادات التى فى الكيف.
ara1
8
15
8 15
version
8 15 ara1
8
15
ara1
ara1
15
وقد يقبل أيضا الكيف الأكثر والأقل، فإنه يقال إن هذا أبيض بأكثر من غيره وبأقل؛ وهذا عادل بأكثر من غيره أو بأقل.
ara1
8
16
8 16
version
8 16 ara1
8
16
ara1
ara1
16
وهى أنفسها تحتمل الزيادة، فإن الشىء الأبيض قد يمكن أن يزيد بياضه فيصير أشد بياضا، وليس كلها ولكن أكثرها. فإنه مما يشك فيه: هل يقال عدالة أكثر أو أقل من عدالة، وكذلك فى سائر الحالات. فإن قوما يمارون فى أشباه هذه فيقولون إنه لا يكاد أن يقال عدالة أكثر ولا أقل من عدالة، ولا صحة أكثر ولا أقل من صحة؛ ولكنهم يقولون إن «لهذا» صحةً أقل مما لغيره، وعلى هذا المثال: «لهذا» كتابة أقل من كتابة غيره وسائر الحالات. فأما ما يسمى بها فإنها تقبل الأكثر والأقل بلا شك، فإنه يقال إن هذا أبلغ من غيره وأعدل وأصح؛ وكذلك الأمر فى سائرها.
ara1
8
17
8 17
version
8 17 ara1
8
17
ara1
ara1
17
وأما المثلث والمربع فلن يظن أنهما يقبلان الأكثر والأقل؛ ولا شىء من سائر الأشكل ألبتة: فإن ما قبل قول المثلث أو قول الدائرة فكله على مثال واحد مثلثات ودوائر؛ وما قبله فليس يقال إن هذا أكثر من غيره فيه، فإنه ليس المربع فى أنه دائرة أكثر من المستطيل إذ كان ليس يقبل ولا واحد منهما قول الدائرة. وبالجملة، إنما يوجد أحد الشيئين أكثر من الآخر إذا كانا جميعا يقبلان قول الشىء الذى يقصد له. فليس كل الكيف إذاً يقبل الأكثر والأقل. فهذه التى ذكرت ليس منها شىء هو خاصة الكيفية.
ara1
8
18
8 18
version
8 18 ara1
8
18
ara1
ara1
18
فأما «الشبيه» «وغير الشبيه» فإنما يقالان فى الكيفيات وحدها؛ فإنه ليس يكون هذا شبيهاً بغيره بشىء غير ما هو به كيف. فتكون خاصة الكيفية أن بها يقال شبيه وغير شبيه.
ara1
8
19
8 19
version
8 19 ara1
8
19
ara1
ara1
19
وليس ينبغى أن يتداخلك الشك فتقول: إنا قصدنا للكلام فى الكيفية فعددنا كثيرا من المضاف، إذ الملكات والحالات من المضاف، فإنه تكاد أن تكون أجناس هذه كلها وما أشبهها إنما تقال من المضاف. وأما الجزئيات فلا شىء منها ألبتة، فإن العلم وهو جنس ماهيته، إنما يقال بالقياس إلى غيره. وذلك أنه إنما يقال علم بشىء؛ فأما الجزئيات فليس شىء منها ماهيته تقال بالقياس إلى غيره، مثال ذلك: النحو، ليس يقال نحواً بشىء، ولا الموسيقى هى موسيقى بشىء، اللهم إلا أن تكون هذه أيضا قد تقال من المضاف من طريق الجنس، مثال ذلك: النحو يقال علما بشىء لا نحواً بشىء، والموسيقى علماً بشىء لا موسيقى بشىء. فيجب أن تكون الجزئيات ليس من المضاف. ويقال لنا ذوو كيفية — بالجزئيات؛ وذلك أنه إنما لنا هذه: فإنا إنما يقال لنا علم — بأن لنا من العلوم الجزئية. فيجب من ذلك أن تكون أيضا — أعنى الجزيئات — كيفيات، وهى التى بها ندعى ذوى كيفية — وليس هذه من المضاف. وأيضا أن ألغى شىء واحد بعينه كيفاً ومضافا، فليس بمنكر أن يعد فى الجنسين جميعا.
grc
fra
fra
ara1
ara3
9
9
grc
fra
ara1
ara3
9
1
9 1
grc
fra
9
1
1
9 1 1
grc
9
1
1
1
9 1 1 1
version
9 1 1 1 grc
9
1
1
1
grc
grc
1
Ἐπιδέχεται δὲ καὶ τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον τὰ ποιά·
grc
9
1
1
2
9 1 1 2
version
9 1 1 2 grc
9
1
1
2
grc
grc
2
λευκὸν γὰρ μᾶλλον καὶ ἧττον ἕτερον ἑτέρου λέγεται, καὶ δίκαιον ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον.
version
9 1 1 fra
9
1
1
fra
fra
1
Les qualitatifs sont susceptibles de plus et de moins : une chose blanche est plus ou moins blanche qu'une autre; une chose juste est plus ou moins juste qu'une autre;
grc
fra
9
1
2
9 1 2
grc
9
1
2
1
9 1 2 1
version
9 1 2 1 grc
9
1
2
1
grc
grc
1
καὶ αὐτὸ δὲ ἐπίδοσιν λαμβάνει, —λευκὸν γὰρ ὂν ἔτι ἐνδέχεται λευκότερον γενέσθαι·‍
grc
9
1
2
2
9 1 2 2
version
9 1 2 2 grc
9
1
2
2
grc
grc
2
— οὐ πάντα δέ, ἀλλὰ τὰ πλεῖστα·
grc
9
1
2
3
9 1 2 3
version
9 1 2 3 grc
9
1
2
3
grc
grc
3
δικαιοσύνη γὰρ δικαιοσύνης εἰ λέγεται μᾶλλον ἀπορήσειεν ἄν τις, ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων διαθέσεων.
version
9 1 2 fra
9
1
2
fra
fra
2
et ces choses reçoivent individuellement une augmentation de qualité; car une chose blanche peut devenir plus blanche. Si, du reste, ce s'est pas là le cas général, c'est du moins celui de la plupart des qualitatifs. Mais une justice est-elle plus ou moins justice? pourrait-on demander; et de même pour toutes les autres dispositions morales.
grc
fra
9
1
3
9 1 3
grc
9
1
3
1
9 1 3 1
version
9 1 3 1 grc
9
1
3
1
grc
grc
1
ἔνιοι γὰρ διαμφισβητοῦσι περὶ τῶν τοιούτων·
grc
9
1
3
2
9 1 3 2
version
9 1 3 2 grc
9
1
3
2
grc
grc
2
δικαιοσύνην μὲν γὰρ δικαιοσύνης οὐ πάνυ φασὶ μᾶλλον καὶ ἧττον λέγεσθαι, οὐδὲ ὑγίειαν ὑγιείας, ἧττον μέντοι ἔχειν ἕτερον ἑτέρου ὑγίειάν φασι, καὶ δικαιοσύνην ἧττον ἕτερον ἑτέρου, ὡσαύτως δὲ καὶ γραμματικὴν καὶ τὰς ἄλλας διαθέσεις.
version
9 1 3 fra
9
1
3
fra
fra
3
Ces doutes, en effet, ont été élevés; on ne peut pas absolument dire qu'une justice soit plus ou moins justice, une santé plus ou moins santé; pourtant on peut dire que tel homme a moins de santé, moins de justice qu'un autre. Cette remarque peut s'étendre à la science de la grammaire, ou à toutes les autres facultés morales.
grc
fra
9
1
4
9 1 4
grc
9
1
4
1
9 1 4 1
version
9 1 4 1 grc
9
1
4
1
grc
grc
1
ἀλλ’ οὖν τά γε κατὰ ταύτας λεγόμενα ἀναμφισβητήτως ἐπιδέχεται τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον·
grc
9
1
4
2
9 1 4 2
version
9 1 4 2 grc
9
1
4
2
grc
grc
2
γραμματικώτερος γὰρ ἕτερος ἑτέρου λέγεται καὶ δικαιότερος καὶ ὑγιεινότερος, καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὡσαύτως.
version
9 1 4 fra
9
1
4
fra
fra
4
Donc les choses qui sont dénommées d'après elles, sont incontestablement susceptibles de plus et de moins, puisqu'on dit de tel homme qu'il est plus grammairien, plus juste, moins pourtant, que tel autre, et ainsi du reste.
grc
fra
9
1
5
9 1 5
grc
9
1
5
1
9 1 5 1
version
9 1 5 1 grc
9
1
5
1
grc
grc
1
τρίγωνον δὲ καὶ τετράγωνον οὐ δοκεῖ τὸ μᾶλλον ἐπιδέχεσθαι, οὐδὲ τῶν ἄλλων σχημάτων οὐδέν·
grc
9
1
5
2
9 1 5 2
version
9 1 5 2 grc
9
1
5
2
grc
grc
2
τὰ μὲν γὰρ ἐπιδεχόμενα τὸν τοῦ τριγώνου λόγον καὶ τὸν τοῦ κύκλου πάνθ’ ὁμοίως τρίγωνα ἢ κύκλοι εἰσίν, τῶν δὲ μὴ ἐπιδεχομένων οὐδὲν ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον ῥηθήσεται·
grc
9
1
5
3
9 1 5 3
version
9 1 5 3 grc
9
1
5
3
grc
grc
3
οὐδὲν γὰρ μᾶλλον τὸ τετράγωνον τοῦ ἑτερομήκους κύκλος ἐστίν·
grc
9
1
5
4
9 1 5 4
version
9 1 5 4 grc
9
1
5
4
grc
grc
4
οὐδέτερον γὰρ ἐπιδέχεται τὸν τοῦ κύκλου λόγον.
version
9 1 5 fra
9
1
5
fra
fra
5
Un triangle, tout au contraire, ou un quadrilatère ou telle autre figure, ne paraît pas susceptible de plus ou de moins; car tout ce qui admet la définition de triangle ou de cercle, est cercle et triangle de la même façon; et quant aux choses qui ne l'admettent pas, elles ne sont triangle ni cercle, pas plus l'une que l'autre. En effet, un quadrilatère n'est pas plus un cercle que ne l'est un trapèze, puisque ni l'un ni l'autre n'admettent la définition du cercle.
grc
fra
9
1
6
9 1 6
version
9 1 6 grc
9
1
6
grc
grc
6
ἁπλῶς δέ, ἐὰν μὴ ἐπιδέχηται ἀμφότερα τὸν τοῦ προκειμένου λόγον, οὐ ῥηθήσεται τὸ ἕτερον τοῦ ἑτέρου μᾶλλον.
version
9 1 6 fra
9
1
6
fra
fra
6
En général, à moins que les deux objets ne puissent admettre la définition de la chose en question, l'un ne pourra pas être dit plus que l'autre.
grc
fra
9
1
7
9 1 7
version
9 1 7 grc
9
1
7
grc
grc
7
οὐ πάντα οὖν τὰ ποιὰ ἐπιδέχεται τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον.
version
9 1 7 fra
9
1
7
fra
fra
7
Donc tous les qualitatifs ne reçoivent pas le plus et le moins.
version
9 1 ara1
9
1
ara1
ara1
1
وقد يقبل يفعل وينفعل مضادةً، والأكثر والأقل. فإن «يسخن» مضاد «ليبرد»، «ويسخن» مضاد «ليبرد»، «ويلذ» مضاد «ليتأذى» — فيكونان قد يقبلان المضادة. وقد يقبلان أيضا الأكثر والأقل: فإن يسخن قد يكون أكثر وأقل، ويسخن أكثر وأقل، ويتأذى أكثر وأقل. فقد يقبل إذن «يفعل» و«ينفعل» الأكثر والأقل.
version
9 1 ara3
9
1
ara3
ara3
1
وقد يقبل يفعل وينفعل مضادة والاكثر والاقل. فان يسخن، مضاد ليبرد، ويسخن مضاد ليبرد، ويلذ مضاد ليتاذى؛ فيكونان قد يقبلان المضادة. وقد يقبلان ايضا الاكثر والاقل. فان يسخن قد يكون اكثر واقل، ويسخن اكثر واقل، ويتاذى اكثر واقل. فقد يقبل اذا يفعل وينفعل الاكثر والاقل.
grc
fra
ara1
ara3
9
2
9 2
grc
fra
9
2
1
9 2 1
grc
9
2
1
1
9 2 1 1
version
9 2 1 1 grc
9
2
1
1
grc
grc
1
Τῶν μὲν οὖν εἰρημένων οὐδὲν ἴδιον ποιότητος, ὅμοια δὲ καὶ ἀνόμοια κατὰ μόνας τὰς ποιότητας λέγεται·
grc
9
2
1
2
9 2 1 2
version
9 2 1 2 grc
9
2
1
2
grc
grc
2
ὅμοιον γὰρ ἕτερον ἑτέρῳ οὐκ ἔστι κατ’ ἄλλο οὐδὲν ἢ καθ’ ὃ ποιόν ἐστιν.
version
9 2 1 fra
9
2
1
fra
fra
1
Dans tout ce que nous avons dit jusqu'ici, il n'y a point encore de propriété spéciale à la qualité. Cette propriété spéciale aux qualités, est de pouvoir être dites semblables et dissemblables; une chose est semblable à une autre, parce qu'elle est qualifiée d'une certaine manière;
grc
fra
9
2
2
9 2 2
version
9 2 2 grc
9
2
2
grc
grc
2
ὥστε ἴδιον ἂν εἴη ποιότητος τὸ ὅμοιον ἢ ἀνόμοιον λέγεσθαι κατ’ αὐτήν.
version
9 2 2 fra
9
2
2
fra
fra
2
donc, le propre de la qualité, c'est que semblable et dissemblable s'appliquent à elle.
version
9 2 ara1
9
2
ara1
ara1
2
فهذا مبلغ ما نقوله فى هذه.
version
9 2 ara3
9
2
ara3
ara3
2
فهذا مبلغ ما نقوله فى هذه. وقد قيل فى الموضوع ايضا، فى باب المضاف، انه انما يقال من الوضع، على طريق المشتقة اسماوها. فاما فى الباقية، اعنى فى متى وفى اين وفى له، فانها اذ كانت واضحة، لم نقل فيها شيا سوى ما قلناه بديا من انه يدل، اما على له، فمنتعل؛ متسلح؛ واما على اين، فمثل قولك: فى لوقين؛ وساير ما قلناه فيها.
grc
fra
ara1
ara3
9
3
9 3
grc
fra
9
3
1
9 3 1
grc
9
3
1
1
9 3 1 1
version
9 3 1 1 grc
9
3
1
1
grc
grc
1
Οὐ δεῖ δὲ ταράττεσθαι μή τις ἡμᾶς φήσῃ ὑπὲρ ποιότητος τὴν πρόθεσιν ποιησαμένους πολλὰ τῶν πρός τι συγκαταριθμεῖσθαι·
grc
9
3
1
2
9 3 1 2
version
9 3 1 2 grc
9
3
1
2
grc
grc
2
τὰς γὰρ ἕξεις καὶ τὰς διαθέσεις τῶν πρός τι εἶναι.
version
9 3 1 fra
9
3
1
fra
fra
1
Il ne faut pas craindre qu'on nous objecte ici qu'en voulant traiter de la qualité, nous y avons aussi compté bon nombre de relatifs, puisque les facultés et les dispositions faisaient, selon nous, partie des relatifs.
grc
fra
9
3
2
9 3 2
grc
9
3
2
1
9 3 2 1
version
9 3 2 1 grc
9
3
2
1
grc
grc
1
σχεδὸν γὰρ ἐπὶ πάντων τῶν τοιούτων τὰ γένη πρός τι λέγεται, τῶν δὲ καθ’ ἕκαστα οὐδέν·
grc
9
3
2
2
9 3 2 2
version
9 3 2 2 grc
9
3
2
2
grc
grc
2
ἡ μὲν γὰρ ἐπιστήμη, γένος οὖσα, αὐτὸ ὅπερ ἐστὶν ἑτέρου λέγεται, —τινὸς γὰρ ἐπιστήμη λέγεται.‍
version
9 3 2 fra
9
3
2
fra
fra
2
C'est que, dans presque tous ces cas, les genres se rapportent à la relation, et que les espèces particulières ne s'y rapportent pas. Ainsi, on peut dire de la science, qui est un genre à elle seule, qu'elle n'est ce qu'elle est que par une autre chose, puisqu'on dit la science d'une chose.
grc
fra
9
3
3
9 3 3
grc
9
3
3
1
9 3 3 1
version
9 3 3 1 grc
9
3
3
1
grc
grc
1
— τῶν δὲ καθ’ ἕκαστα οὐδὲν αὐτὸ ὅπερ ἐστὶν ἑτέρου λέγεται, οἷον ἡ γραμματικὴ οὐ λέγεται τινὸς γραμματικὴ οὐδ’ ἡ μουσικὴ τινὸς μουσική, ἀλλ’ εἰ ἄρα κατὰ τὸ γένος καὶ αὗται πρός τι λέγεται·
grc
9
3
3
2
9 3 3 2
version
9 3 3 2 grc
9
3
3
2
grc
grc
2
οἷον ἡ γραμματικὴ λέγεται τινὸς ἐπιστήμη, οὐ τινὸς γραμματική, καὶ ἡ μουσικὴ τινὸς ἐπιστήμη, οὐ τινὸς μουσική·
grc
9
3
3
3
9 3 3 3
version
9 3 3 3 grc
9
3
3
3
grc
grc
3
ὥστε αἱ καθ’ ἕκαστα οὐκ εἰσὶ τῶν πρός τι.
version
9 3 3 fra
9
3
3
fra
fra
3
Mais quant aux sciences spéciales, aucune n'est ce qu'elle est par une autre chose : ainsi la grammaire n'est pas dite la grammaire d'une chose, la musique n'est pas dite la musique d'une chose; et cependant par le genre dont elles font partie, elles sont, elles aussi, des relatifs; ainsi la grammaire est la science de quelque chose, et non pas la grammaire de quelque chose; la musique est la science de quelque chose, et non la musique de quelque chose. On voit donc que chacune de ces sciences en particulier n'appartient plus à la relation.
grc
fra
9
3
4
9 3 4
grc
9
3
4
1
9 3 4 1
version
9 3 4 1 grc
9
3
4
1
grc
grc
1
λεγόμεθα δὲ ποιοὶ ταῖς καθ’ ἕκαστα·
grc
9
3
4
2
9 3 4 2
version
9 3 4 2 grc
9
3
4
2
grc
grc
2
ταύτας γὰρ καὶ ἔχομεν, —ἐπιστήμονες γὰρ λεγόμεθα τῷ ἔχειν τῶν καθ’ ἕκαστα ἐπιστημῶν τινά·‍
grc
9
3
4
3
9 3 4 3
version
9 3 4 3 grc
9
3
4
3
grc
grc
3
— ὥστε αὗται ἂν καὶ ποιότητες εἴησαν αἱ καθ’ ἕκαστα, καθ’ ἅς ποτε καὶ ποιοὶ λεγόμεθα·
grc
9
3
4
4
9 3 4 4
version
9 3 4 4 grc
9
3
4
4
grc
grc
4
αὗται δὲ οὐκ εἰσὶ τῶν πρός τι.‍
version
9 3 4 fra
9
3
4
fra
fra
4
Nous recevons d'autre part des qualifications d'après ces sciences particulières; car nous les possédons, et nous sommes appelés savants par cela seul que nous possédons quelques-unes de ces sciences en particulier. Ainsi prises spécialement, elles pourraient être considérées comme des qualités, puisque par rapport à elles, nous sommes dénommés de telle ou telle façon; mais par elles-mêmes, elles n'appartiennent pas à la relation.
grc
fra
9
3
5
9 3 5
version
9 3 5 grc
9
3
5
grc
grc
5
— ἔτι εἰ τυγχάνει τὸ αὐτὸ ποιὸν καὶ πρός τι ὄν, οὐδὲν ἄτοπον ἐν ἀμφοτέροις τοῖς γένεσιν αὐτὸ καταριθμεῖσθαι.
version
9 3 5 fra
9
3
5
fra
fra
5
Du reste, si une même chose peut être à la fois et de relation et de qualité, il n'y a rien d'absurde à la compter dans l'un et l'autre genre à la fois.
version
9 3 ara1
9
3
ara1
ara1
3
وقد قيل فى الموضوع أيضا فى باب المضاف أنه إنما يقال من الوضع على طريق المشتقة أسماؤها.
version
9 3 ara3
9
3
ara3
ara3
3
فهذا ما نكتفى به من القول فى الاجناس التى اياها قصدنا.
grc
ara1
9
4
9 4
version
9 4 grc
9
4
grc
grc
4
<. . . . . . . . . . . . . . . . . . .>
version
9 4 ara1
9
4
ara1
ara1
4
فأما فى الباقية، أعنى فى متى، وأين، وفى له، فإنها إذ كانت واضحة لم نقل فيها شيئا سوى ما قلناه بدءاً من أنه يدل: أما على «له» فمنتعل، متسلح؛ وأما على «أين» فمثل قولك: فى لوقين وسائر ما نقلناه فيها.
grc
fra
ara1
9
5
9 5
grc
fra
9
5
1
9 5 1
grc
9
5
1
1
9 5 1 1
version
9 5 1 1 grc
9
5
1
1
grc
grc
1
Ἐπιδέχεται δὲ καὶ τὸ ποιεῖν καὶ πάσχειν ἐναντιότητα καὶ τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον·
grc
9
5
1
2
9 5 1 2
version
9 5 1 2 grc
9
5
1
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ θερμαίνειν τῷ ψύχειν ἐναντίον καὶ τὸ θερμαίνεσθαι τῷ ψύχεσθαι καὶ τὸ ἥδεσθαι τῷ λυπεῖσθαι·
grc
9
5
1
3
9 5 1 3
version
9 5 1 3 grc
9
5
1
3
grc
grc
3
ὥστε ἐπιδέχεται ἐναντιότητα.
version
9 5 1 fra
9
5
1
fra
fra
1
L'action et la passion admettent les contraires et le plus et le moins. Echauffer en effet, est le contraire de refroidir; être chaud, d'être froid; être content, d'être chagrin; ainsi l'action et la passion reçoivent les contraires.
grc
fra
9
5
2
9 5 2
grc
9
5
2
1
9 5 2 1
version
9 5 2 1 grc
9
5
2
1
grc
grc
1
καὶ τὸ μᾶλλον δὲ καὶ τὸ ἧττον·
grc
9
5
2
2
9 5 2 2
version
9 5 2 2 grc
9
5
2
2
grc
grc
2
θερμαίνειν γὰρ μᾶλλον καὶ ἧττον ἔστι, καὶ θερμαίνεσθαι μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ λυπεῖσθαι μᾶλλον καὶ ἧττον·
grc
9
5
2
3
9 5 2 3
version
9 5 2 3 grc
9
5
2
3
grc
grc
3
ἐπιδέχεται οὖν τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον τὸ ποιεῖν καὶ τὸ πάσχειν.
version
9 5 2 fra
9
5
2
fra
fra
2
Elles reçoivent également le plus et le moins: on peut échauffer plus ou moins, être chaud plus ou moins, être plus ou moins chagrin. Ainsi donc, l'action et la passion sont susceptibles de plus et de moins.
fra
9
5
ti
9 5 ti
version
9 5 ti fra
9
5
ti
fra
fra
ti
DES AUTRES CATÉGORIES
version
9 5 ara1
9
5
ara1
ara1
5
فهذا ما نكتفى به من القول فى الأجناس التى إياها قصدنا.
grc
9
6
9 6
version
9 6 grc
9
6
grc
grc
6
<. . . . . . . . . . . . . . . . . . .>
grc
fra
fra
9
7
9 7
grc
fra
9
7
1
9 7 1
grc
9
7
1
1
9 7 1 1
version
9 7 1 1 grc
9
7
1
1
grc
grc
1
[Ὑπὲρ μὲν οὖν τούτων τοσαῦτα λέγεται·
grc
9
7
1
2
9 7 1 2
version
9 7 1 2 grc
9
7
1
2
grc
grc
2
εἴρηται δὲ καὶ ὑπὲρ τοῦ κεῖσθαι ἐν τοῖς πρός τι, ὅτι παρωνύμως ἀπὸ τῶν θέσεων λέγεται.
version
9 7 1 fra
9
7
1
fra
fra
1
Je n'en dirai pas davantage sur ces deux catégories. Quant a celle de situation, il en a été question dans les relatifs, et l'on a dit qu'elle était exprimée par dérivation des positions mêmes.
grc
fra
9
7
2
9 7 2
version
9 7 2 grc
9
7
2
grc
grc
2
ὑπὲρ δὲ τῶν λοιπῶν, τοῦ τε ποτὲ καὶ τοῦ ποὺ καὶ τοῦ ἔχειν, διὰ τὸ προφανῆ εἶναι οὐδὲν ὑπὲρ αὐτῶν ἄλλο λέγεται ἢ ὅσα ἐν ἀρχῇ ἐῤῥήθη, ὅτι τὸ ἔχειν μὲν σημαίνει τὸ ὑποδεδέσθαι, τὸ ὡπλίσθαι, τὸ δὲ ποὺ οἷον ἐν Λυκείῳ, καὶ τὰ ἄλλα δὲ ὅσα ὑπὲρ αὐτῶν ἐῤῥήθη.
version
9 7 2 fra
9
7
2
fra
fra
2
Enfin, pour les autres catégories, le temps, le lieu, la manière d'être, comme elles sont parfaitement claires, on n'ajoutera rien à ce qu'on en a dit au début: à savoir, que la manière d'être, c'est, par exemple, d'être chaussé, d'être armé; et le lieu : dans le lycée, dans la place, etc., et autres explications déjà données.
grc
fra
fra
9
7
3
9 7 3
grc
fra
9
7
3
1
9 7 3 1
version
9 7 3 1 grc
9
7
3
1
grc
grc
1
—ὑπὲρ μὲν οὖν τῶν προτεθέντων γενῶν ἱκανὰ τὰ εἰρημένα·
version
9 7 3 1 fra
9
7
3
1
fra
fra
1
La discussion précédente doit suffire en ce qui concerne les genres que nous nous étions proposé d'étudier.
grc
fra
9
7
3
2
9 7 3 2
version
9 7 3 2 grc
9
7
3
2
grc
grc
2
περὶ δὲ τῶν ἀντικειμένων, ποσαχῶς εἴωθε ἀντιτίθεσθαι, ῥητέον.]
version
9 7 3 2 fra
9
7
3
2
fra
fra
2
Nous devons parler maintenant des opposés, et dire de combien de façons ils sont ordinairement opposés.
ara1
ara3
9
head1
9 head1
version
9 head1 ara1
9
head1
ara1
ara1
head1
فى يفعل وينفعل
version
9 head1 ara3
9
head1
ara3
ara3
head1
فى يفعل وينفعل
grc
fra
ara1
ara3
10
10
grc
fra
ara1
ara3
10
1
10 1
grc
fra
10
1
1
10 1 1
version
10 1 1 grc
10
1
1
grc
grc
1
Λέγεται δὲ ἕτερον ἑτέρῳ ἀντικεῖσθαι τετραχῶς, ἢ ὡς τὰ πρός τι, ἢ ὡς τὰ ἐναντία, ἢ ὡς στέρησις καὶ ἕξις, ἢ ὡς κατάφασις καὶ ἀπόφασις.
version
10 1 1 fra
10
1
1
fra
fra
1
Une chose peut être opposée à une autre de quatre manières différentes; ou comme les relatifs ou comme les contraires, ou comme privation ou comme possession, ou enfin comme affirmation et négation.
grc
fra
10
1
2
10 1 2
version
10 1 2 grc
10
1
2
grc
grc
2
ἀντίκειται δὲ ἕκαστον τῶν τοιούτων, ὡς τύπῳ εἰπεῖν, ὡς μὲν τὰ πρός τι οἷον τὸ διπλάσιον τῷ ἡμίσει, ὡς δὲ τὰ ἐναντία οἷον τὸ κακὸν τῷ ἀγαθῷ, ὡς δὲ κατὰ στέρησιν καὶ ἕξιν οἷον τυφλότης καὶ ὄψις, ὡς δὲ κατάφασις καὶ ἀπόφασις οἷον κάθηται—οὐ κάθηται.
version
10 1 2 fra
10
1
2
fra
fra
2
Et pour donner des exemples, toutes ces choses sont opposées entre elles, ainsi qu'en fait de relatifs, le double l'est à la moitié; en fait de contraire, le bien au mal, en fait de privation et de possession, l'aveuglement et la vue; et enfin, en fait d'affirmation et de négation : il est assis, il n'est pas assis.
version
10 1 ara1
10
1
ara1
ara1
1
وقد ينبغى أن نقول فى المتقابلات على كم جهة من شأنها أن تتقابل، فنقول: إن الشىء يقال إنه يقابل غيره على أربعة أوجه: إما على طريق المضاف؛ وإما على طريق المضادة؛ وإما على طريق العدم والملكة؛ وإما على طريق الموجبة والسالبة. — فتقابل واحد واحد من هذه إذا قيل على طريق الرسم: أما على طريق المضاف: فمثل الضعف للنصف؛ وأما على طريق المضادة: فمثل الشرير للخير؛ وأما على طريق العدم والملكة فمثل العمى والبصر؛ وأما على طريق الموجبة والسالبة: فمثل جالس، ليس بجالس.
version
10 1 ara3
10
1
ara3
ara3
1
وقد ينبغى ان نقول فى المتقابلات على كم جهة من شانها ان تتقابل. فنقول ان الشى يقال انه يقابل غيره على اربعة اوجه: اما على طريق المضاف، واما على طريق المضادة، واما على طريق العدم والملكة، واما على طريق الموجبة والسالبة. فتقابل واحد واحد من هذه، اذا قيل على طريق الرسم، اما على طريق المضاف، فمثل الضعف للنصف؛ واما على طريق المتضادة، فمثل الشرير للخير؛ | واما على طريق العدم والملكة، فمثل العمى والبصر؛ واما على طريق الموجبة والسالبة، فمثل جالس ليس بجالس.
grc
fra
ara1
ara3
10
2
10 2
grc
fra
10
2
1
10 2 1
grc
10
2
1
1
10 2 1 1
version
10 2 1 1 grc
10
2
1
1
grc
grc
1
Ὅσα μὲν οὖν ὡς τὰ πρός τι ἀντίκειται αὐτὰ ἅπερ ἐστὶ τῶν ἀντικειμένων λέγεται ἢ ὁπωσοῦν ἄλλως πρὸς αὐτά·
grc
10
2
1
2
10 2 1 2
version
10 2 1 2 grc
10
2
1
2
grc
grc
2
οἷον τὸ διπλάσιον τοῦ ἡμίσεος αὐτὸ ὅπερ ἐστὶ διπλάσιον λέγεται·
grc
10
2
1
3
10 2 1 3
version
10 2 1 3 grc
10
2
1
3
grc
grc
3
καὶ ἡ ἐπιστήμη δὲ τῷ ἐπιστητῷ ὡς τὰ πρός τι ἀντίκειται, καὶ λέγεταί γε ἡ ἐπιστήμη αὐτὸ ὅπερ ἐστὶ τοῦ ἐπιστητοῦ·
grc
10
2
1
4
10 2 1 4
version
10 2 1 4 grc
10
2
1
4
grc
grc
4
καὶ τὸ ἐπιστητὸν δὲ αὐτὸ ὅπερ ἐστὶ πρὸς τὸ ἀντικείμενον λέγεται τὴν ἐπιστήμην·
grc
10
2
1
5
10 2 1 5
version
10 2 1 5 grc
10
2
1
5
grc
grc
5
τὸ γὰρ ἐπιστητὸν τινὶ λέγεται ἐπιστητὸν τῇ ἐπιστήμῃ.
version
10 2 1 fra
10
2
1
fra
fra
1
Tout ce qui est opposé comme relatif est dit ce qu'il est de la chose qui lui est opposée, ou il se comporte de toute autre manière : par exemple, le double est dit ce qu'il est, est dit le double d'une chose double que lui-même, il est le double de quelque chose. La science est opposée comme relatif à la chose qui doit être sue, et la science est dite ce qu'elle est de ce qui est su; la chose sue n'est dite ce qu'elle est que par rapport à un opposé, c'est-à-dire, à la science. En effet, la science qui est sue, est dite sue par quelque autre chose, par la science.
version
10 2 ara1
10
2
ara1
ara1
2
فما كان يقابل على طريق المضاف فإن ماهيته إنما تقال بالقياس إلى الذى إياه تقابل أو على نحو آخر من أنحاء النسبة إليه، مثال ذلك الضعف عند النصف، فإن ماهيته إنما تقال بالقياس إلى غيره، وذلك أنه إنما هو ضعف لشىء. والعلم أيضا يقابل المعلوم على طريق المضاف. وماهية العلم إنما تقال بالقياس إلى المعلوم. والمعلوم أيضا فماهيته إنما تقال بالنسبة إلى مقابله، أى إلى العلم، فإن المعلوم إنما يقال إنه معلوم عند شىء أى عند العلم. فما كان إذاً يقابل على طريق المضاف فإن ماهيته إنما تقال بالقياس إلى غيره، أو يقال بعضها عند بعض على نحو آخر.
version
10 2 ara3
10
2
ara3
ara3
2
فما كان يقابل على طريق المضاف، فان ماهيته انما تقال بالقياس الى الذى اليه يقابل، او على نحو اخر من انحا النسبة اليه؛ مثال ذلك: الضعف عند النصف؛ فان ماهيته انما تقال بالقياس الى غيره، وذلك انه انما هو ضعف لشى؛ والعلم ايضا يقابل المعلوم على طريق المضاف، وماهية العلم انما تقال بالقياس الى المعلوم؛ والمعلوم ايضا فماهيته انما تقال بالنسبة الى مقابله، اى الى العلم، فان المعلوم انما يقال انه معلوم عند شى اى عند العلم.
grc
fra
ara1
ara3
10
3
10 3
grc
fra
10
3
1
10 3 1
grc
10
3
1
1
10 3 1 1
version
10 3 1 1 grc
10
3
1
1
grc
grc
1
Ὅσα οὖν ἀντίκειται ὡς τὰ πρός τι αὐτὰ ἅπερ ἐστὶ τῶν ἀντικειμένων ἢ ὁπωσδήποτε πρὸς ἄλληλα λέγεται·
grc
10
3
1
2
10 3 1 2
version
10 3 1 2 grc
10
3
1
2
grc
grc
2
τὰ δὲ ὡς τὰ ἐναντία, αὐτὰ μὲν ἅπερ ἐστὶν οὐδαμῶς πρὸς ἄλληλα λέγεται, ἐναντία μέντοι ἀλλήλων λέγεται·
grc
10
3
1
3
10 3 1 3
version
10 3 1 3 grc
10
3
1
3
grc
grc
3
οὔτε γὰρ τὸ ἀγαθὸν τοῦ κακοῦ λέγεται ἀγαθόν, ἀλλ’ ἐναντίον, οὔτε τὸ λευκὸν τοῦ μέλανος λευκόν, ἀλλ’ ἐναντίον.
version
10 3 1 fra
10
3
1
fra
fra
1
Toutes les choses donc qui sont opposées comme relatifs, sont dites ce qu'elles sont des choses qui leur sont opposées; ou ces choses ont entre elles un autre rapport quelconque de réciprocité. Les choses opposées comme contraires ne sont pas du tout dites réciproquement les unes des autres ce qu'elles sont, bien qu'elles soient dites contraires les unes des autres. Ainsi le bien n'est pas appelé le bien du mal, mais le contraire du mal ; le blanc n'est pas dit le blanc du noir, mais le contraire du noir.
grc
fra
10
3
2
10 3 2
version
10 3 2 grc
10
3
2
grc
grc
2
ὥστε διαφέρουσιν αὗται αἱ ἀντιθέσεις ἀλλήλων.
version
10 3 2 fra
10
3
2
fra
fra
2
Et c'est ainsi que ces oppositions diffèrent entre elles.
grc
fra
10
3
3
10 3 3
grc
10
3
3
1
10 3 3 1
version
10 3 3 1 grc
10
3
3
1
grc
grc
1
—ὅσα δὲ τῶν ἐναντίων τοιαῦτά ἐστιν ὥστε ἐν οἷς πέφυκε γίγνεσθαι ἢ ὧν κατηγορεῖται ἀναγκαῖον αὐτῶν θάτερον ὑπάρχειν, τούτων οὐδέν ἐστιν ἀνὰ μέσον·
grc
10
3
3
2
10 3 3 2
version
10 3 3 2 grc
10
3
3
2
grc
grc
2
[ὧν δέ γε μὴ ἀναγκαῖον θάτερον ὑπάρχειν, τούτων ἔστι τι ἀνὰ μέσον πάντως.]
version
10 3 3 fra
10
3
3
fra
fra
3
Toutes les fois que les contraires sont tels que l'un des deux doit de toute nécessité se trouver ou dans les choses qui les possèdent naturellement, ou dans celles auxquelles on les attribue, il n'y a pas d'intermédiaire entre eux. Pour ceux au contraire dont l'un des deux ne doit pas nécessairement exister, il y a toujours quelque intermédiaire.
grc
fra
10
3
4
10 3 4
grc
10
3
4
1
10 3 4 1
version
10 3 4 1 grc
10
3
4
1
grc
grc
1
οἷον νόσος καὶ ὑγίεια ἐν σώματι ζῴου πέφυκε γίγνεσθαι, καὶ ἀναγκαῖόν γε θάτερον ὑπάρχειν τῷ τοῦ ζῴου σώματι ἢ νόσον ἢ ὑγίειαν·
grc
10
3
4
2
10 3 4 2
version
10 3 4 2 grc
10
3
4
2
grc
grc
2
καὶ περιττὸν δὲ καὶ ἄρτιον ἀριθμοῦ κατηγορεῖται, καὶ ἀναγκαῖόν γε θάτερον τῷ ἀριθμῷ ὑπάρχειν ἢ περιττὸν ἢ ἄρτιον·
grc
10
3
4
3
10 3 4 3
version
10 3 4 3 grc
10
3
4
3
grc
grc
3
καὶ οὐκ ἔστι γε τούτων οὐδὲν ἀνὰ μέσον, οὔτε νόσου καὶ ὑγιείας οὔτε περιττοῦ καὶ ἀρτίου.
version
10 3 4 fra
10
3
4
fra
fra
4
Ainsi la santé et la maladie sont par nature dans le corps de l'animal. De toute nécessité, l'une des deux, maladie ou santé, doit y être. De même aussi pair et impair sont des attributs du nombre, et il faut de toute nécessité que l'un ou l'autre, pair ou impair, soit au nombre. Ici, aucun intermédiaire, ni entre la santé et la maladie, ni entre le pair et l'impair.
grc
fra
10
3
5
10 3 5
grc
10
3
5
1
10 3 5 1
version
10 3 5 1 grc
10
3
5
1
grc
grc
1
ὧν δέ γε μὴ ἀναγκαῖον θάτερον ὑπάρχειν, τούτων ἔστι τι ἀνὰ μέσον·
grc
10
3
5
2
10 3 5 2
version
10 3 5 2 grc
10
3
5
2
grc
grc
2
οἷον μέλαν καὶ λευκὸν ἐν σώματι πέφυκε γίγνεσθαι, καὶ οὐκ ἀναγκαῖόν γε θάτερον αὐτῶν ὑπάρχειν τῷ σώματι, — οὐ γὰρ πᾶν ἤτοι λευκὸν ἢ μέλαν ἐστίν·‍
grc
10
3
5
3
10 3 5 3
version
10 3 5 3 grc
10
3
5
3
grc
grc
3
— καὶ φαῦλον δὲ καὶ σπουδαῖον κατηγορεῖται μὲν καὶ κατ’ ἀνθρώπου καὶ κατ’ ἄλλων πολλῶν, οὐκ ἀναγκαῖον δὲ θάτερον αὐτῶν ὑπάρχειν ἐκείνοις ὧν κατηγορεῖται·
grc
10
3
5
4
10 3 5 4
version
10 3 5 4 grc
10
3
5
4
grc
grc
4
οὐ γὰρ πάντα ἤτοι φαῦλα ἢ σπουδαῖά ἐστιν.
version
10 3 5 fra
10
3
5
fra
fra
5
Mais pour les contraires où l'alternative n'est pas nécessaire, il existe des intermédiaires: par exemple, blanc et noir sont des qualités naturelles du corps; mais il n'est pas indispensable que l'un ou l'autre appartienne au corps, puisque tout corps n'est pas nécessairement blanc ou noir. De même encore, on dit mauvais, bon, en parlant de l'homme et de tant d'autres choses; mais il n'est pas nécessaire que l'une de ces deux qualités soit dans les objets auxquels on peut les attribuer, puisque toutes choses ne sont pas nécessairement bonnes ou mauvaises.
grc
fra
10
3
6
10 3 6
version
10 3 6 grc
10
3
6
grc
grc
6
καὶ ἔστι γέ τι τούτων ἀνὰ μέσον, οἷον τοῦ μὲν λευκοῦ καὶ τοῦ μέλανος τὸ φαιὸν καὶ ὠχρὸν καὶ ὅσα ἄλλα χρώματα, τοῦ δὲ φαύλου καὶ τοῦ σπουδαίου τὸ οὔτε φαῦλον οὔτε σπουδαῖον.
version
10 3 6 fra
10
3
6
fra
fra
6
Aussi existe-t-il entre ces contraires-là des intermédiaires : par exemple, entre le blanc et le noir, il y a le gris et le pâle, et bleu d'autres nuances; entre le bon et le mauvais, ce qui n'est ni bon ni mauvais.
grc
fra
10
3
7
10 3 7
grc
10
3
7
1
10 3 7 1
version
10 3 7 1 grc
10
3
7
1
grc
grc
1
ἐπ’ ἐνίων μὲν οὖν ὀνόματα κεῖται τοῖς ἀνὰ μέσον, οἷον λευκοῦ καὶ μέλανος τὸ φαιὸν καὶ ὠχρόν·
grc
10
3
7
2
10 3 7 2
version
10 3 7 2 grc
10
3
7
2
grc
grc
2
ἐπ’ ἐνίων δὲ ὀνόματι μὲν οὐκ εὔπορον τὸ ἀνὰ μέσον ἀποδοῦναι, τῇ δὲ ἑκατέρου τῶν ἄκρων ἀποφάσει τὸ ἀνὰ μέσον ὁρίζεται, οἷον τὸ οὔτε ἀγαθὸν οὔτε κακὸν καὶ οὔτε δίκαιον οὔτε ἄδικον.
version
10 3 7 fra
10
3
7
fra
fra
7
Parfois les intermédiaires ont des noms spéciaux : par exemple, le gris, le pâle et les autres nuances entre le noir et le blanc. Parfois il ne serait pas facile de donner un nom à l'intermédiaire, et alors on le détermine par la négation de l'un et l'autre extrême: par exemple, quand on dit d'une chose qu'elle n'est ni bonne ni mauvaise, ni juste ni injuste.
version
10 3 ara1
10
3
ara1
ara1
3
فأما على طريق المضادة فإن ماهيتها لا تقال أصلاً بعضها عند بعض، بل إنما يقال إن بعضها مضادة لبعض. فإنه ليس يقال: إن الخير هو خير للشرير، بل مضاد له، ولا الأبيض أبيض للأسود، بل مضاد له، فتكون هاتان المقابلتان مختلفتين. وما كان من المتضادة هذه حالها، أعنى أن الأشياء التى من شأنها أن يكون وجودها فيها أو الأشياء التى تنعت بها يجب ضرورة أن يكون أحد المتضادين موجوداً فيها، فليس فيما بينهما متوسط أصلا. وما كان ليس واجبا أن يكون أحدهما موجودا فيها، فتلك فيما بينهما متوسط ما لا محالة، مثال ذلك: الصحة والمرض من شأنهما أن يكونا فى بدن الحيوان؛ ويجب ضرورةً أن يكون أحدهما — أيهما كان — موجوداً فى بدن الحيوان؛ إما المرض وإما الصحة. والفرد والزوج ينعت بهما العدد؛ ويجب ضرورة أن يوجد أحدهما — أيهما كان — فى العدد: إما الفرد، وإما الزوج. وليس فيما بين هذه متوسط ألبتة، لا بين الصحة والمرض، ولا بين الفرد والزوج. — فأما ما لم يكن واجباً أن يوجد فيها أحدهما، فتلك فيما بينها متوسط. مثال ذلك السواد والبياض من شأنهما أن يكونا فى الجسم، وليس واجباً أن يكون أحدهما موجودا فى الجسم، فإنه ليس كل جسم فهو إما أبيض وإما أسود. والمحمود والمذموم قد ينعت بهما الإنسان وتنعت بهما أيضا أشياء كثيرة غيره، إلا أنه ليس بواجب ضرورةً أن يكون أحدهما موجوداً فى تلك الأشياء التى تنعت بهما؛ وذلك أنه ليس كل شىء فهو إما محمود وإما مذموم. فبين هذه متوسطات ما: مثال ذلك أن بين الأبيض وبين الأسود الأدكن والأصفر وسائر الألوان؛ وبين المحمود والمذموم ما ليس بمحمود ولا مذموم.
version
10 3 ara3
10
3
ara3
ara3
3
فما كان اذا يقابل على طريق المضاف، فان ماهيته انما تقال بالقياس الى غيره، او يقال بعضها عند بعض على نحو اخر. فاما على طريق المتضادة، فان ماهياتها لا تقال اصلا بعضها عند بعض، بل انما يقال ان بعضها مضاد لبعض. فانه ليس يقال ان الخير هو خير للشرير، بل مضاد له؛ ولا الابيض ابيض للاسود، بل مضاد له. فتكون هاتان المتقابلتان مختلفتين. وما كان من المتضادة هذه حالها، اعنى ان الاشيا التى من شانها ان يكون وجودها فيها، او الاشيا التى تنعت بها، يجب ضرورة ان يكون احد المتضادين موجودا فيها، فليس فيما بينها متوسط اصلا. وما كان ليس واجبا ان يكون احدهما موجودا فيها، فتلك فيما بينهما متوسط ما لا محالة؛ مثال ذلك: الصحة والمرض، من شانهما ان يكونا فى بدن الحيوان، ويجب ضرورة ان يكون احدهما، ايهما كان، موجودا فى بدن الحيوان، اما المرض واما الصحة. والفرد والزوج ينعت بهما العدد، ويجب ضرورة ان يوجد احدهما، ايهما كان، فى العدد، اما الفرد واما الزوج، وليس فيما بين هذه متوسط البتة، لا بين الصحة والمرض ولا بين الفرد والزوج. فاما ما لم يكن واجبا ان يوجد فيها احدهما، فتلك فيما بينها متوسط؛ مثال ذلك: السواد والبياض، | من شانهما ان يكونا فى الجسم، وليس واجبا ان يكون احدهما موجودا فى الجسم؛ فانه ليس كل جسم فهو اما ابيض واما اسود. والمحمود والمذموم، قد ينعت بهما الانسان، وينعت بهما ايضا اشيا كثيرة غيره؛ الا انه ليس بواجب ضرورة ان يكون احدهما موجودا فى تلك الاشيا التى تنعت بهما. وذلك انه ليس كل شى فهو اما محمود واما مذموم؛ فبين هذه متوسطات ما؛ مثال ذلك: ان بين الابيض وبين الاسود الادكن والاصفر وساير الالوان، وبين المحمود والمذموم ما ليس بمحمود ولا مذموم. فان فى بعض الامور، قد وضعت اسماء للاوساط؛ مثال ذلك: ان بين الابيض وبين الاسود الادكن والاصفر؛ وفى بعضها لا يمكن العبارة عن الاوسط باسم، بل انما يجد الاوسط بسلب الطرفين؛ مثال ذلك: لا جيد ولا ردى، ولا عدل ولا جور.
grc
fra
ara1
ara3
10
4
10 4
grc
fra
10
4
1
10 4 1
grc
10
4
1
1
10 4 1 1
version
10 4 1 1 grc
10
4
1
1
grc
grc
1
Στέρησις δὲ καὶ ἕξις λέγεται μὲν περὶ ταὐτόν τι, οἷον ἡ ὄψις καὶ ἡ τυφλότης περὶ ὀφθαλμόν·
grc
10
4
1
2
10 4 1 2
version
10 4 1 2 grc
10
4
1
2
grc
grc
2
καθόλου δὲ εἰπεῖν, ἐν ᾧ πέφυκεν ἡ ἕξις γίγνεσθαι, περὶ τοῦτο λέγεται ἑκάτερον αὐτῶν.
version
10 4 1 fra
10
4
1
fra
fra
1
La privation et la possession se disent par rapport à une seule et même chose : par exemple, l'aveuglement et la vue se disent en pariant de l'œil Et en général c'est pour la chose même où la possession est une qualité naturelle, qu'on peut employer tour à tour l'une et l'autre.
grc
fra
10
4
2
10 4 2
grc
10
4
2
1
10 4 2 1
version
10 4 2 1 grc
10
4
2
1
grc
grc
1
ἐστερῆσθαι δὲ τότε λέγομεν ἕκαστον τῶν τῆς ἕξεως δεκτικῶν, ὅταν ἐν ᾧ πέφυκεν ὑπάρχειν καὶ ὅτε πέφυκεν ἔχειν μηδαμῶς ὑπάρχῃ·
grc
10
4
2
2
10 4 2 2
version
10 4 2 2 grc
10
4
2
2
grc
grc
2
νωδόν τε γὰρ λέγομεν οὐ τὸ μὴ ἔχον ὀδόντας, καὶ τυφλὸν οὐ τὸ μὴ ἔχον ὄψιν, ἀλλὰ τὸ μὴ ἔχον ὅτε πέφυκεν ἔχειν·
grc
10
4
2
3
10 4 2 3
version
10 4 2 3 grc
10
4
2
3
grc
grc
3
τινὰ γὰρ ἐκ γενετῆς οὔτε ὄψιν οὔτε ὀδόντας ἔχει, ἀλλ’ οὐ λέγεται νωδὰ οὐδὲ τυφλά.
version
10 4 2 fra
10
4
2
fra
fra
2
Quand nous disons pour une chose susceptible de possession, qu'elle est affectée de privation, c'est qu'elle ne se trouve, ni dans la chose, ni dans le temps où elle doit naturellement se trouver. On dit d'un être qu'il est édenté, non pas par cela seul qu'il n'a pas de dents, ou qu'il est aveugle, non pas par cela seul qu'il n'a pas la vue, mais parce qu'il n'a ni dents ni vue, quand par sa nature il devrait avoir l'un et l'autre.
grc
fra
10
4
3
10 4 3
grc
10
4
3
1
10 4 3 1
version
10 4 3 1 grc
10
4
3
1
grc
grc
1
τὸ δὲ ἐστερῆσθαι καὶ τὸ ἔχειν τὴν ἕξιν οὐκ ἔστι στέρησις καὶ ἕξις·
grc
10
4
3
2
10 4 3 2
version
10 4 3 2 grc
10
4
3
2
grc
grc
2
ἕξις μὲν γάρ ἐστιν ἡ ὄψις, στέρησις δὲ ἡ τυφλότης, τὸ δὲ ἔχειν τὴν ὄψιν οὐκ ἔστιν ὄψις, οὐδὲ τὸ τυφλὸν εἶναι τυφλότης·
grc
10
4
3
3
10 4 3 3
version
10 4 3 3 grc
10
4
3
3
grc
grc
3
στέρησις γάρ τις ἡ τυφλότης ἐστίν, τὸ δὲ τυφλὸν εἶναι ἐστερῆσθαι, οὐ στέρησίς ἐστιν.
version
10 4 3 fra
10
4
3
fra
fra
3
Certains êtres, en effet, sont, au moment de leur naissance, privés de dents et de vue, et on ne les appelle pas pour cela édentés ou aveugles. tre privé et posséder ne doivent pas être confondus avec privation ou possession. La possession c'est la vue; la privation, c'est l'aveuglement. Mais avoir la vue n'est pas la vue, être aveugle n'est pas l'aveuglement. L'aveuglement, en effet, est une privation : être aveugle, c'est être privé, ce n'est pas privation.
grc
fra
10
4
4
10 4 4
grc
10
4
4
1
10 4 4 1
version
10 4 4 1 grc
10
4
4
1
grc
grc
1
ἔτι εἰ ἦν ἡ τυφλότης ταὐτὸν τῷ τυφλὸν εἶναι, κατηγορεῖτο ἂν ἀμφότερα κατὰ τοῦ αὐτοῦ·
grc
10
4
4
2
10 4 4 2
version
10 4 4 2 grc
10
4
4
2
grc
grc
2
ἀλλὰ τυφλὸς μὲν λέγεται ὁ ἄνθρωπος, τυφλότης δὲ ὁ ἄνθρωπος οὐδαμῶς λέγεται.
version
10 4 4 fra
10
4
4
fra
fra
4
Si l'aveuglement était la même chose qu'être aveugle, on pourrait attribuer l'un et l'autre au même objet. Or, on dit d'un homme qu'il est aveugle, mais l'on ne saurait dire qu'il est aveuglement.
grc
fra
10
4
5
10 4 5
grc
10
4
5
1
10 4 5 1
version
10 4 5 1 grc
10
4
5
1
grc
grc
1
ἀντικεῖσθαι δὲ καὶ ταῦτα δοκεῖ, τὸ ἐστερῆσθαι καὶ τὸ τὴν ἕξιν ἔχειν ὡς στέρησις καὶ ἕξις·
grc
10
4
5
2
10 4 5 2
version
10 4 5 2 grc
10
4
5
2
grc
grc
2
ὁ γὰρ τρόπος τῆς ἀντιθέσεως ὁ αὐτός·
grc
10
4
5
3
10 4 5 3
version
10 4 5 3 grc
10
4
5
3
grc
grc
3
ὡς γὰρ ἡ τυφλότης τῇ ὄψει ἀντίκειται, οὕτω καὶ τὸ τυφλὸν εἶναι τῷ ὄψιν ἔχειν ἀντίκειται.
version
10 4 5 fra
10
4
5
fra
fra
5
Du reste, être privé et posséder paraissent opposés entre eux, comme le sont entre elles privation et possession : le mode de l'opposition est le même de part et d'autre; et de même que l'aveuglement est opposé à la vue, de même être aveugle est opposé à posséder la vue.
grc
fra
10
4
6
10 4 6
grc
10
4
6
1
10 4 6 1
version
10 4 6 1 grc
10
4
6
1
grc
grc
1
(οὐκ ἔστι δὲ οὐδὲ τὸ ὑπὸ τὴν κατάφασιν καὶ ἀπόφασιν κατάφασις καὶ ἀπόφασις·
grc
10
4
6
2
10 4 6 2
version
10 4 6 2 grc
10
4
6
2
grc
grc
2
ἡ μὲν γὰρ κατάφασις λόγος ἐστὶ καταφατικὸς καὶ ἡ ἀπόφασις λόγος ἀποφατικός, τῶν δὲ ὑπὸ τὴν κατάφασιν ἢ ἀπόφασιν οὐδέν ἐστι λόγος.
version
10 4 6 fra
10
4
6
fra
fra
6
De même non plus ce qui tombe sous la négation et l'affirmation, ne doit pas être confondu avec la négation et l'affirmation: l'affirmation est un jugement affirmatif; la négation, un jugement négatif. Quant aux choses qui tombent sous l'une de ces deux énonciations, on ne saurait dire qu'elles sont des jugements; ce sont des choses.
grc
fra
10
4
7
10 4 7
grc
10
4
7
1
10 4 7 1
version
10 4 7 1 grc
10
4
7
1
grc
grc
1
λέγεται δὲ καὶ ταῦτα ἀντικεῖσθαι ἀλλήλοις ὡς κατάφασις καὶ ἀπόφασις·
grc
10
4
7
2
10 4 7 2
version
10 4 7 2 grc
10
4
7
2
grc
grc
2
καὶ γὰρ ἐπὶ τούτων ὁ τρόπος τῆς ἀντιθέσεως ὁ αὐτός·
grc
10
4
7
3
10 4 7 3
version
10 4 7 3 grc
10
4
7
3
grc
grc
3
ὡς γάρ ποτε ἡ κατάφασις πρὸς τὴν ἀπόφασιν ἀντίκειται, οἷον τὸ κάθηται—οὐ κάθηται, οὕτω καὶ τὸ ὑφ’ ἑκάτερον πρᾶγμα ἀντίκειται, τὸ καθῆσθαι—μὴ καθῆσθαι.)
version
10 4 7 fra
10
4
7
fra
fra
7
Mais on peut dire que ces choses aussi sont opposées entre elles, comme la négation et l'affirmation. En effet, le mode de l'affirmation est identique; car de même que dans ces deux phrases : Il est assis, il n'est pas assis, l'affirmation est l'opposé de la négation, de même les choses exprimées dans ces deux énonciations sont opposées: Être assis, n'être pas assis.
grc
fra
10
4
8
10 4 8
grc
10
4
8
1
10 4 8 1
version
10 4 8 1 grc
10
4
8
1
grc
grc
1
—ὅτι δὲ ἡ στέρησις καὶ ἡ ἕξις οὐκ ἀντίκειται ὡς τὰ πρός τι, φανερόν·
grc
10
4
8
2
10 4 8 2
version
10 4 8 2 grc
10
4
8
2
grc
grc
2
οὐ γὰρ λέγεται αὐτὸ ὅπερ ἐστὶ τοῦ ἀντικειμένου·
grc
10
4
8
3
10 4 8 3
version
10 4 8 3 grc
10
4
8
3
grc
grc
3
ἡ γὰρ ὄψις οὐκ ἔστι τυφλότητος ὄψις, οὐδ’ ἄλλως οὐδαμῶς πρὸς αὐτὸ λέγεται·
grc
10
4
8
4
10 4 8 4
version
10 4 8 4 grc
10
4
8
4
grc
grc
4
ὡσαύτως δὲ οὐδὲ ἡ τυφλότης λέγοιτ’ ἂν τυφλότης ὄψεως, ἀλλὰ στέρησις μὲν ὄψεως ἡ τυφλότης λέγεται, τυφλότης δὲ ὄψεως οὐ λέγεται.
version
10 4 8 fra
10
4
8
fra
fra
8
On voit sans peine que la privation et la possession ne sont pas opposées entre elles, comme le sont les relatifs; car ici la chose n'est pas dite être ce qu'elle est de celle qui lui est opposée. La vue, par exemple, n'est pas la vue de l'aveuglement, et ne peut être dite de l'aveuglement de quelque autre façon que ce soit. Et de même l'aveuglement n'est pas dit l'aveuglement de la vue; car on dit que l'aveuglement est la privation de la vue, et l'on ne dit pas qu'il est l'aveuglement de la vue.
grc
fra
10
4
9
10 4 9
grc
10
4
9
1
10 4 9 1
version
10 4 9 1 grc
10
4
9
1
grc
grc
1
ἔτι τὰ πρός τι πάντα πρὸς ἀντιστρέφοντα λέγεται, ὥστε καὶ ἡ τυφλότης εἴπερ ἦν τῶν πρός τι, ἀντέστρεφεν ἂν κἀκεῖνο πρὸς ὃ λέγεται·
grc
10
4
9
2
10 4 9 2
version
10 4 9 2 grc
10
4
9
2
grc
grc
2
ἀλλ’ οὐκ ἀντιστρέφει·
grc
10
4
9
3
10 4 9 3
version
10 4 9 3 grc
10
4
9
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ λέγεται ἡ ὄψις τυφλότητος ὄψις.
version
10 4 9 fra
10
4
9
fra
fra
9
D'un autre côté, on sait que tous les relatifs s'appliquent à des choses réciproques : si donc l'aveuglement était un relatif, on pourrait employer réciproquement pour lui la chose à laquelle on le rapporte; mais il n'y a point ici de réciprocité pareille; on ne dit pas que la vue est la vue de l'aveuglement.
version
10 4 ara1
10
4
ara1
ara1
4
فإن فى بعض الأمور قد وضعت أسماء للأوساط، مثال ذلك أن بين الأبيض وبين الأسود الأدكن والأصفر. وفى بعضها لا يمكن العبارة عن الأوسط باسم، إنما يحد الأوسط بسبب الطرفين، مثال ذلك: لا جيد، ولا ردىء؛ ولا عدل، ولا جور.
version
10 4 ara3
10
4
ara3
ara3
4
ج. فاما العدم والملكة، فانهما يقالان فى شى واحد بعينه؛ مثال ذلك: البصر والعما فى العين. وعلى جملة من القول، كل ما كان من شان الملكة ان تكون فيه، ففيه يقال كل واحد منهما. وعند ذلك نقول فى كل واحد مما هو قابل للملكة، انه عادم عندما لا تكون موجودة للشى الذى من شانها ان تكون موجودة له، وفى الحين الذى من شانها ان تكون له فيه؛ فانا انما نقول ادرد لا لمن لم تكن له اسنان، ونقول اعمى لا لمن لم يكن له بصر، بل انما نقول ذلك فيما لم يكونا له فى الوقت الذى من شانهما ان يكونا له فيه. فان البعض ليس له حين يوبد لا بصر ولا اسنان، ولا يقال فيه انه ادرد ولا انه اعمى. وليس ان يعدم الملكة وان يوجد الملكة هما العدم والملكة من ذلك ان البصر والعما عدم، وليس ان يوجد البصر هو البصر، ولا ان يوجد العمى هو العمى فان العمى هو عدم ما فاما ان يكون الحيوان اعمى، فهو ان يعدم البصر، وليس هو العدم. فانه لو كان العمى وان يوجد العمى شيا واحدا بعينه، لقد كانا جميعا ينعت بهما شى واحد بعينه؛ غير انا نجد الانسان يقال له اعمى ولا يقال له عمى على وجه من الوجوه. ومظنون ان هذين ايضا يتقابلان، اعنى ان يعدم الملكة وان يوجد الملكة، كتقابل العدم والملكة. وذلك ان جهة المضادة | واحدة بعينها؛ فانه كما العمى يقابل البصر كذلك الاعمى يقابل البصير.
grc
fra
ara1
ara3
10
5
10 5
grc
fra
10
5
1
10 5 1
version
10 5 1 grc
10
5
1
grc
grc
1
Ὅτι δὲ οὐδ’ ὡς τὰ ἐναντία ἀντίκειται τὰ κατὰ στέρησιν λεγόμενα καὶ ἕξιν ἐκ τῶνδε δῆλον.
version
10 5 1 fra
10
5
1
fra
fra
1
De plus, voici qui démontre que les choses énoncées par privation et possession ne sont pas opposées entre elles comme le sont les contraires.
grc
fra
10
5
2
10 5 2
grc
10
5
2
1
10 5 2 1
version
10 5 2 1 grc
10
5
2
1
grc
grc
1
τῶν μὲν γὰρ ἐναντίων, ὧν μηδέν ἐστιν ἀνὰ μέσον, ἀναγκαῖον, ἐν οἷς πέφυκε γίγνεσθαι ἢ ὧν κατηγορεῖται, θάτερον αὐτῶν ὑπάρχειν ἀεί·
grc
10
5
2
2
10 5 2 2
version
10 5 2 2 grc
10
5
2
2
grc
grc
2
τούτων γὰρ οὐδὲν ἦν ἀνὰ μέσον, ὧν θάτερον ἀναγκαῖον ἦν τῷ δεκτικῷ ὑπάρχειν, οἷον ἐπὶ νόσου καὶ ὑγιείας καὶ περιττοῦ καὶ ἀρτίου·
grc
10
5
2
3
10 5 2 3
version
10 5 2 3 grc
10
5
2
3
grc
grc
3
ὧν δὲ ἔστι τι ἀνὰ μέσον, οὐδέποτε ἀνάγκη παντὶ ὑπάρχειν θάτερον·
grc
10
5
2
4
10 5 2 4
version
10 5 2 4 grc
10
5
2
4
grc
grc
4
οὔτε γὰρ λευκὸν ἢ μέλαν ἀνάγκη πᾶν εἶναι τὸ δεκτικόν, οὔτε θερμὸν ἢ ψυχρόν, —τούτων γὰρ ἀνὰ μέσον τι οὐδὲν κωλύει ὑπάρχειν·‍
grc
10
5
2
5
10 5 2 5
version
10 5 2 5 grc
10
5
2
5
grc
grc
5
— ἔτι δὲ καὶ τούτων ἦν τι ἀνὰ μέσον ὧν μὴ ἀναγκαῖον ἦν θάτερον ὑπάρχειν τῷ δεκτικῷ, εἰ μὴ οἷς φύσει τὸ ἓν ὑπάρχει, οἷον τῷ πυρὶ τὸ θερμῷ εἶναι καὶ τῇ χιόνι τὸ λευκῇ·
grc
10
5
2
6
10 5 2 6
version
10 5 2 6 grc
10
5
2
6
grc
grc
6
—ἐπὶ δὲ τούτων ἀφωρισμένως ἀναγκαῖον θάτερον ὑπάρχειν, καὶ οὐχ ὁπότερον ἔτυχεν·
grc
10
5
2
7
10 5 2 7
version
10 5 2 7 grc
10
5
2
7
grc
grc
7
οὐ γὰρ ἐνδέχεται τὸ πῦρ ψυχρὸν εἶναι οὐδὲ τὴν χιόνα μέλαιναν·‍
grc
10
5
2
8
10 5 2 8
version
10 5 2 8 grc
10
5
2
8
grc
grc
8
— ὥστε παντὶ μὲν οὐκ ἀνάγκη τῷ δεκτικῷ θάτερον αὐτῶν ὑπάρχειν, ἀλλὰ μόνον οἷς φύσει τὸ ἓν ὑπάρχει, καὶ τούτοις ἀφωρισμένως τὸ ἓν καὶ οὐχ ὁπότερον ἔτυχεν.
version
10 5 2 fra
10
5
2
fra
fra
2
D'abord, pour les contraires entre lesquels il n'existe pas de termes moyens, il est toujours nécessaire que l'un des deux existe dans les choses où il est placé par nature, ou bien dans celles auxquelles on l'attribue; et l'on se rappelle qu'il n'y a point d'intermédiaires pour les contraires dont l'un des deux doit nécessairement se trouver dans le sujet qui les reçoit. L'on a cité pour exemple la maladie et la santé, le pair et l'impair. On sait encore que, pour les contraires qui ont des intermédiaires, il n'y a pas nécessité que l'un ou l'autre soit dans tout le sujet: par exemple, il n'est pas nécessaire que tout sujet susceptible de blanc et de noir soit blanc ou noir, non plus que chaud ou froid. Rien en effet, ne s'oppose à ce qu'il n'y ait ici des intermédiaires. Souvenons-nous, de plus, qu'il y a des intermédiaires entre les contraires dont l'un ou l'autre ne doit pas exister nécessairement dans le sujet qui les reçoit, si ce n'est pourtant dans les choses qui n'ont qu'une seule qualité par nature: pour le fer par exemple, d'être chaud; pour la neige, d'être blanche. Pour ces choses-là, il faut de toute nécessité que l'un des deux contraires leur appartienne spécialement, et non pas l'un ou l'autre au hasard, puisque le feu ne peut être froid, et la neige ne peut pas davantage être noire. Ainsi donc il n'est pas nécessaire que l'un ou l'autre de ces contraires appartienne à tout le sujet qui les reçoit; mais c'est nécessaire seulement, dans les choses qui naturellement n'ont qu'un seul des contraires; et alors ce contraire unique est en elles d'une manière déterminée, et non pas indifféremment.
grc
fra
10
5
3
10 5 3
grc
10
5
3
1
10 5 3 1
version
10 5 3 1 grc
10
5
3
1
grc
grc
1
ἐπὶ δὲ τῆς στερήσεως καὶ τῆς ἕξεως οὐδέτερον τῶν εἰρημένων ἀληθές·
grc
10
5
3
2
10 5 3 2
version
10 5 3 2 grc
10
5
3
2
grc
grc
2
οὐδὲ γὰρ ἀεὶ τῷ δεκτικῷ ἀναγκαῖον θάτερον αὐτῶν ὑπάρχειν, —τὸ γὰρ μήπω πεφυκὸς ὄψιν ἔχειν οὔτε τυφλὸν οὔτε ὄψιν ἔχειν λέγεται, ὥστε οὐκ ἂν εἴη ταῦτα τῶν τοιούτων ἐναντίων ὧν οὐδέν ἐστιν ἀνὰ μέσον·‍
grc
10
5
3
3
10 5 3 3
version
10 5 3 3 grc
10
5
3
3
grc
grc
3
— ἀλλ’ οὐδὲ ὧν τι ἔστιν ἀνὰ μέσον·
grc
10
5
3
4
10 5 3 4
version
10 5 3 4 grc
10
5
3
4
grc
grc
4
ἀναγκαῖον γάρ ποτε παντὶ τῷ δεκτικῷ θάτερον αὐτῶν ὑπάρχειν·
grc
10
5
3
5
10 5 3 5
version
10 5 3 5 grc
10
5
3
5
grc
grc
5
ὅταν γὰρ ἤδη πεφυκὸς ᾖ ἔχειν ὄψιν, τότε ἢ τυφλὸν ἢ ἔχον ὄψιν ῥηθήσεται, καὶ τούτων οὐκ ἀφωρισμένως θάτερον, ἀλλ’ ὁπότερον ἔτυχεν, —οὐ γὰρ ἀναγκαῖον ἢ τυφλὸν ἢ ὄψιν ἔχον εἶναι, ἀλλ’ ὁπότερον ἔτυχεν·‍
grc
10
5
3
6
10 5 3 6
version
10 5 3 6 grc
10
5
3
6
grc
grc
6
— ἐπὶ δέ γε τῶν ἐναντίων, ὧν ἔστιν ἀνὰ μέσον τι, οὐδέποτε ἀναγκαῖον ἦν παντὶ θάτερον ὑπάρχειν, ἀλλὰ τισίν, καὶ τούτοις ἀφωρισμένως τὸ ἕν.
version
10 5 3 fra
10
5
3
fra
fra
3
On le voit donc, tout ce que l'on a dit jusqu'ici est inapplicable à la privation et à la possession. D'abord, il n'est pas toujours nécessaire que l'une ou l'autre se trouve dans le sujet qui les peut admettre: ce qui naturellement n'a pas encore dû avoir de vue n'est pas appelé aveugle ou voyant. Ainsi donc la privation et la possession ne sont pas au nombre des contraires sans intermédiaire. Elles ne sont pas non plus de ceux qui ont des intermédiaires; car il faut toujours nécessairement que l'un d'eux se trouve dans tout l'objet qui les reçoit : ainsi, d'un objet fait par nature pour avoir actuellement la vue, on dit qu'il est aveugle ou qu'il a la vue, sans que positivement l'une de ces deux propriétés soit déterminée, l'une pouvant être aussi bien que l'autre, puisqu'il n'y a pas nécessité que l'être soit aveugle ou qu'il ait la vue, et qu'il peut indifféremment être l'un, ou avoir l'autre. Loin de là, dans les contraires qui ont des intermédiaires, on se rappelle qu'il n'y a jamais nécessité que l'un ou l'autre appartienne à tous les objets qui peuvent les admettre, mais ils peuvent appartenir à quelques-uns; et ces objets alors n'en ont qu'un seul d'une manière spéciale, et non pas indifféremment un des deux.
grc
fra
10
5
4
10 5 4
version
10 5 4 grc
10
5
4
grc
grc
4
ὥστε δῆλον ὅτι κατ’ οὐδέτερον τῶν τρόπων ὡς τὰ ἐναντία ἀντίκειται τὰ κατὰ στέρησιν καὶ ἕξιν ἀντικείμενα.
version
10 5 4 fra
10
5
4
fra
fra
4
Concluons donc qu'évidemment les choses énoncées par privation et possession, ne sont opposées entre elles d'aucune des deux façons dont les contraires peuvent l'être entre eux.
grc
fra
10
5
5
10 5 5
grc
10
5
5
1
10 5 5 1
version
10 5 5 1 grc
10
5
5
1
grc
grc
1
—ἔτι ἐπὶ μὲν τῶν ἐναντίων ὑπάρχοντος τοῦ δεκτικοῦ δυνατὸν εἰς ἄλληλα μεταβολὴν γενέσθαι, εἰ μή τινι φύσει τὸ ἓν ὑπάρχει, οἷον τῷ πυρὶ τὸ θερμῷ εἶναι·
grc
10
5
5
2
10 5 5 2
version
10 5 5 2 grc
10
5
5
2
grc
grc
2
καὶ γὰρ τὸ ὑγιαῖνον δυνατὸν νοσῆσαι καὶ τὸ λευκὸν μέλαν γενέσθαι καὶ τὸ ψυχρὸν θερμόν, καὶ ἐκ σπουδαίου γε φαῦλον καὶ ἐκ φαύλου σπουδαῖον δυνατὸν γενέσθαι·
grc
10
5
5
3
10 5 5 3
version
10 5 5 3 grc
10
5
5
3
grc
grc
3
—ὁ γὰρ φαῦλος εἰς βελτίους διατριβὰς ἀγόμενος καὶ λόγους κἂν μικρόν γέ τι ἐπιδοίη εἰς τὸ βελτίω εἶναι·
grc
10
5
5
4
10 5 5 4
version
10 5 5 4 grc
10
5
5
4
grc
grc
4
ἐὰν δὲ ἅπαξ κἂν μικρὰν ἐπίδοσιν λάβῃ, φανερὸν ὅτι ἢ τελείως ἂν μεταβάλοι ἢ πάνυ πολλὴν ἂν ἐπίδοσιν λάβοι·
grc
10
5
5
5
10 5 5 5
version
10 5 5 5 grc
10
5
5
5
grc
grc
5
ἀεὶ γὰρ εὐκινητότερος πρὸς ἀρετὴν γίγνεται, κἂν ἡντινοῦν ἐπίδοσιν εἰληφὼς ἐξ ἀρχῆς ᾖ, ὥστε καὶ πλείω εἰκὸς ἐπίδοσιν λαμβάνειν·
grc
10
5
5
6
10 5 5 6
version
10 5 5 6 grc
10
5
5
6
grc
grc
6
καὶ τοῦτο ἀεὶ γιγνόμενον τελείως εἰς τὴν ἐναντίαν ἕξιν ἀποκαθίστησιν, ἐάνπερ μὴ χρόνῳ ἐξείργηται·‍
grc
10
5
5
7
10 5 5 7
version
10 5 5 7 grc
10
5
5
7
grc
grc
7
— ἐπὶ δέ γε τῆς στερήσεως καὶ τῆς ἕξεως ἀδύνατον εἰς ἄλληλα μεταβολὴν γενέσθαι·
grc
10
5
5
8
10 5 5 8
version
10 5 5 8 grc
10
5
5
8
grc
grc
8
ἀπὸ μὲν γὰρ τῆς ἕξεως ἐπὶ τὴν στέρησιν γίγνεται μεταβολή, ἀπὸ δὲ τῆς στερήσεως ἐπὶ τὴν ἕξιν ἀδύνατον·
grc
10
5
5
9
10 5 5 9
version
10 5 5 9 grc
10
5
5
9
grc
grc
9
οὔτε γὰρ τυφλὸς γενόμενός τις πάλιν ἔβλεψεν, οὔτε φαλακρὸς ὢν κομήτης ἐγένετο, οὔτε νωδὸς ὢν ὀδόντας ἔφυσεν.
version
10 5 5 fra
10
5
5
fra
fra
5
De plus, les contraires, dès qu'il y a un sujet qui les reçoit, peuvent se changer l'un dans l'autre, à moins que l'un des deux uniquement ne soit une nécessité physique, comme la chaleur dans le feu. En effet, l'homme bien portant peut devenir malade, le blanc peut devenir noir, le froid peut devenir chaud, le chaud peut devenir froid, le bon peut devenir mauvais; le mauvais peut devenir bon. Ainsi, l'homme pervers ramené à de meilleures habitudes, à de meilleurs conseils, peut s'amender en quelques points, quelque légers qu'ils soient; et s'il s'amende une fois, quelque peu que ce soit, il est évident qu'il changera complètement de conduite, ou qu'il recevra du moins une grande amélioration. Il acquiert de plus en plus de penchant à la vertu, et quelque légère que soit l'amélioration qu'il ait sentie dès le principe, il est probable qu'elle ne fera que s'accroître par le temps; et les progrès continuant toujours, il finira, à moins que le temps ne l'arrête, par arriver à une manière d'être totalement différente de la première. Mais pour la privation et la possession, il est impossible qu'elles se changent jamais l'une dans l'autre. De la possession il peut bien se faire un changement en privation; mais il n'y a pas de changement possible de la privation à la possession : quand on est une fois devenu aveugle, on ne recouvre pas la vue; un homme chauve n'est jamais devenu chevelu, un édenté n'a jamais fait de dents.
version
10 5 ara1
10
5
ara1
ara1
5
فأما «العدم» و«الملكة» فإنهما يقالان فى شىء واحد بعينه، مثال ذلك البصر والعمى فى العين، وعلى جملة من القول: كل ما كان من شأن الملكة أن تكون فيه ففيه يقال كل واحد منهما. وعند ذلك نقول فى كل واحد مما هو قابل للملكة إنه عادم عند ما لا تكون موجودةً للشىء الذى من شأنها أن تكون موجودة له وفى الحين الذى من شأنها أن تكون له فيه: فإنا إنما نقول: «أدرد» لا لمن لم تكن له أسنان، ونقول «أعمى» لا لمن لم يكن له بصر، بل إنما نقول ذلك فيما لم يكونا له فى الوقت الذى من شأنهما أن يكونا له فيه. فإن البعض ليس له حين يولد لا بصر ولا أسنان، ولا يقال فيه إنه أدرد ولا إنه أعمى.
version
10 5 ara3
10
5
ara3
ara3
5
د. وليس ايضا ما تقع عليه الموجبة والسالبة موجبة ولا سالبة؛ فان الموجبة قول موجب، والسالبة قول سالب. فاما ما تقع عليه الموجبة والسالبة، فليس منها شى هو قول. ويقال فى هذه ايضا انها تقابل بعضها بعضا، مثل الموجبة والسالبة، فان فى هذه ايضا جهة المقابلة واحدة بعينها. وذلك انه كما الموجبة تقابل السالبة، مثال ذلك: قولك انه جالس، لقولك انه ليس بجالس، كذلك يتقابل ايضا الامران اللذان يقع عليهما كل واحد من القولين، اعنى الجلوس لغير الجلوس.
grc
fra
ara1
ara3
10
6
10 6
grc
fra
10
6
1
10 6 1
grc
10
6
1
1
10 6 1 1
version
10 6 1 1 grc
10
6
1
1
grc
grc
1
Ὅσα δὲ ὡς κατάφασις καὶ ἀπόφασις ἀντίκειται, φανερὸν ὅτι κατ’ οὐδένα τῶν εἰρημένων τρόπων ἀντίκειται·
grc
10
6
1
2
10 6 1 2
version
10 6 1 2 grc
10
6
1
2
grc
grc
2
ἐπὶ μόνων γὰρ τούτων ἀναγκαῖον ἀεὶ τὸ μὲν ἀληθὲς τὸ δὲ ψεῦδος αὐτῶν εἶναι.
version
10 6 1 fra
10
6
1
fra
fra
1
Les opposés qui le sont comme négation ou affirmation ne sont évidemment opposés d'aucune des façons qu'on a dites jusqu'ici; mais pour ces choses, et pour elles seules, il faut toujours nécessairement que l'une des deux soit vraie et l'autre fausse.
grc
fra
10
6
2
10 6 2
grc
10
6
2
1
10 6 2 1
version
10 6 2 1 grc
10
6
2
1
grc
grc
1
οὔτε γὰρ ἐπὶ τῶν ἐναντίων ἀναγκαῖον ἀεὶ θάτερον μὲν ἀληθὲς εἶναι θάτερον δὲ ψεῦδος, οὔτε ἐπὶ τῶν πρός τι, οὔτε ἐπὶ τῆς ἕξεως καὶ στερήσεως·
grc
10
6
2
2
10 6 2 2
version
10 6 2 2 grc
10
6
2
2
grc
grc
2
οἷον ὑγίεια καὶ νόσος ἐναντία, καὶ οὐδέτερόν γε οὔτε ἀληθὲς οὔτε ψεῦδός ἐστιν·
grc
10
6
2
3
10 6 2 3
version
10 6 2 3 grc
10
6
2
3
grc
grc
3
ὡσαύτως δὲ καὶ τὸ διπλάσιον καὶ τὸ ἥμισυ ὡς τὰ πρός τι ἀντίκειται, καὶ οὐκ ἔστιν αὐτῶν οὐδέτερον οὔτε ἀληθὲς οὔτε ψεῦδος·
grc
10
6
2
4
10 6 2 4
version
10 6 2 4 grc
10
6
2
4
grc
grc
4
οὐδέ γε τὰ κατὰ στέρησιν καὶ ἕξιν, οἷον ἡ ὄψις καὶ ἡ τυφλότης·
grc
10
6
2
5
10 6 2 5
version
10 6 2 5 grc
10
6
2
5
grc
grc
5
ὅλως δὲ τῶν κατὰ μηδεμίαν συμπλοκὴν λεγομένων οὐδὲν οὔτε ἀληθὲς οὔτε ψεῦδός ἐστιν·
grc
10
6
2
6
10 6 2 6
version
10 6 2 6 grc
10
6
2
6
grc
grc
6
πάντα δὲ τὰ εἰρημένα ἄνευ συμπλοκῆς λέγεται.
version
10 6 2 fra
10
6
2
fra
fra
2
Dans les contraires, il n'est pas toujours nécessaire que l'un des deux soit vrai et l'autre faux, ni dans les relatifs, ni dans les choses de possession et de privation. Ainsi, la santé et la maladie sont des contraires, et cependant ni l'une ni l'autre n'est ni vraie ni fausse. Et de même pour le double et la moitié, qui sont opposés comme relatifs, ni l'un ni l'autre ne sont ni vrais ni faux, non plus que les choses de privation ou de possession, par exemple, la vue et l'aveuglement. En général, les mots pris isolément n'expriment ni vérité ni erreur, et les mots dont on vient de parler sont tous pris sans combinaison.
grc
fra
10
6
3
10 6 3
grc
10
6
3
1
10 6 3 1
version
10 6 3 1 grc
10
6
3
1
grc
grc
1
οὐ μὴν ἀλλὰ μάλιστα δόξειεν ἂν τὸ τοιοῦτο συμβαίνειν ἐπὶ τῶν κατὰ συμπλοκὴν ἐναντίων λεγομένων, —τὸ γὰρ ὑγιαίνειν Σωκράτη τῷ νοσεῖν Σωκράτη ἐναντίον ἐστίν,— ἀλλ’ οὐδ’ ἐπὶ τούτων ἀναγκαῖον ἀεὶ θάτερον μὲν ἀληθὲς θάτερον δὲ ψεῦδος εἶναι·
grc
10
6
3
2
10 6 3 2
version
10 6 3 2 grc
10
6
3
2
grc
grc
2
ὄντος μὲν γὰρ Σωκράτους ἔσται τὸ μὲν ἀληθὲς τὸ δὲ ψεῦδος, μὴ ὄντος δὲ ἀμφότερα ψευδῆ·
grc
10
6
3
3
10 6 3 3
version
10 6 3 3 grc
10
6
3
3
grc
grc
3
οὔτε γὰρ τὸ νοσεῖν Σωκράτη οὔτε τὸ ὑγιαίνειν ἀληθὲς αὐτοῦ μὴ ὄντος ὅλως τοῦ Σωκράτους.
version
10 6 3 fra
10
6
3
fra
fra
3
Toutefois, on pourrait croire que cette remarque s'applique surtout aux contraires exprimés avec combinaison de mots, et qu'ainsi : Socrate est bien portant est contraire à : Socrate est malade. Mais, même pour les contraires de ce genre, il n'est pas toujours nécessaire que l'un soit vrai, l'autre faux. Si Socrate existe, l'un sera vrai, et l'autre faux; si Socrate n'existe pas, ils seront faux tous les deux; puisqu'en effet si Socrate n'existe pas du tout, il ne peut être vrai, ni qu'il soit malade, ni qu'il soit bien portant.
grc
fra
10
6
4
10 6 4
grc
10
6
4
1
10 6 4 1
version
10 6 4 1 grc
10
6
4
1
grc
grc
1
ἐπὶ δὲ τῆς στερήσεως καὶ τῆς ἕξεως μὴ ὄντος γε ὅλως οὐδέτερον ἀληθές, ὄντος δὲ οὐκ ἀεὶ θάτερον ἀληθές·
grc
10
6
4
2
10 6 4 2
version
10 6 4 2 grc
10
6
4
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ ὄψιν ἔχειν Σωκράτη τῷ τυφλὸν εἶναι Σωκράτη ἀντίκειται ὡς στέρησις καὶ ἕξις, καὶ ὄντος γε οὐκ ἀναγκαῖον θάτερον ἀληθὲς εἶναι ἢ ψεῦδος, —ὅτε γὰρ μήπω πέφυκεν ἔχειν, ἀμφότερα ψευδῆ,— μὴ ὄντος δὲ ὅλως τοῦ Σωκράτους καὶ οὕτω ψευδῆ ἀμφότερα, καὶ τὸ ὄψιν αὐτὸν ἔχειν καὶ τὸ τυφλὸν εἶναι.
version
10 6 4 fra
10
6
4
fra
fra
4
Dans les choses de privation et de possession, quand l'objet n'existe pas, aucun des deux contraires n'est vrai; et quand l'objet existe, il ne s'ensuit pas toujours que l'un soit vrai et l'autre faux. Ainsi, Socrate y voit, Socrate est aveugle, sont deux propositions opposées comme possession et privation. En admettant que Socrate existe, il n'est pas nécessaire encore que l'un des deux soit vrai ou faux, puisque si le moment naturel de la possession n'est pas encore venu, tous deux sont faux; et si Socrate n'existe pas du tout, les deux assertions sont également fausses, qu'il est aveugle ou qu'il y voit.
grc
fra
10
6
5
10 6 5
grc
10
6
5
1
10 6 5 1
version
10 6 5 1 grc
10
6
5
1
grc
grc
1
ἐπὶ δέ γε τῆς καταφάσεως καὶ τῆς ἀποφάσεως ἀεί, ἐάν τε ᾖ ἐάν τε μὴ ᾖ, τὸ μὲν ἕτερον ἔσται ψεῦδος τὸ δὲ ἕτερον ἀληθές·
grc
10
6
5
2
10 6 5 2
version
10 6 5 2 grc
10
6
5
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ νοσεῖν Σωκράτη καὶ τὸ μὴ νοσεῖν Σωκράτη, ὄντος τε αὐτοῦ φανερὸν ὅτι τὸ ἕτερον αὐτῶν ἀληθὲς ἢ ψεῦδος, καὶ μὴ ὄντος ὁμοίως·
grc
10
6
5
3
10 6 5 3
version
10 6 5 3 grc
10
6
5
3
grc
grc
3
τὸ μὲν γὰρ νοσεῖν μὴ ὄντος ψεῦδος, τὸ δὲ μὴ νοσεῖν ἀληθές·
grc
10
6
5
4
10 6 5 4
version
10 6 5 4 grc
10
6
5
4
grc
grc
4
ὥστε ἐπὶ μόνων τούτων ἴδιον ἂν εἴη τὸ ἀεὶ θάτερον αὐτῶν ἀληθὲς ἢ ψεῦδος εἶναι, ὅσα ὡς κατάφασις καὶ ἀπόφασις ἀντίκειται.
version
10 6 5 fra
10
6
5
fra
fra
5
Au contraire, pour la négation et l'affirmation, que l'objet existe ou n'existe pas, il faut que l'une soit fausse et l'autre vraie. Soit par exemple, l'affirmation : Socrate est malade, et la négation: Socrate n'est pas malade; si Socrate existe, il faut nécessairement que l'une soit vraie et l'autre fausse et il en est encore de même s'il n'existe pas : s'il n'existe pas, être malade est faux, n'être pas malade est vrai. Ainsi donc, les choses qui sont opposées, comme négation et affirmation, ont seules cette propriété spéciale que l'une des deux doit toujours être fausse ou vraie.
version
10 6 ara1
10
6
ara1
ara1
6
وليس أن تعدم الملكة وأن توجد الملكة هما العدم والملكة. من ذلك أن البصر ملكة، والعمى عدم؛ وليس أن يوجد البصر هو البصر، ولا أن يوجد العمى هو العمى. فإن العمى هو عدم ما. فأما أن يكون الحيوان أعمى فهو أن يعدم البصر وليس هو العدم، فإنه لو كان «العمى» و«أن يوجد العمى» شيئاً واحدا بعينه، لقد كانا جميعا ينعت بهما شىء واحد بعينه. غير أنا نجد الإنسان يقال له أعمى ولا يقال له عمى على وجه من الوجوه — ومظنون أن هذين أيضا يتقابلان، أعنى أن تعدم الملكة وأن توجد الملكة كتقابل العدم والملكة؛ وذلك أن جهة المضادة واحدة بعينها، فإنه كما العمى يقابل البصر، كذلك الأعمى يقابل البصير.
version
10 6 ara3
10
6
ara3
ara3
6
ه. فاما ان العدم والملكة ليسا متقابلين تقابل المضاف، فذلك ظاهر. فانه ليس ماهيته تقال بالقياس الى مقابله. وذلك ان البصر ليس هو بصرا بالقياس الى العمى، ولا ينسب اليه على جهة اخرى اصلا؛ وكذلك ايضا ليس يقال للعمى عمى للبصر، بل انما يقال للعمى عدم للبصر فاما عمى للبصر فلا يقال. وايضا فان كل مضافين، فكل واحد منهما يرجع على صاحبه فى القول التكافو. فقد كان يجب فى العمى ايضا كان من المضاف ان يرجع بالتكافو على ذلك الشى الذى اليه يضاف بالقول لكنه ليس يرجع بالتكافو؛ وذلك انه ليس يقال ان البصر هو بصر للعمى.
ara1
ara3
10
head1
10 head1
version
10 head1 ara1
10
head1
ara1
ara1
head1
فى المتقابلات
version
10 head1 ara3
10
head1
ara3
ara3
head1
فى المتقابلات
ara1
ara3
10
7
10 7
version
10 7 ara1
10
7
ara1
ara1
7
وليس أيضا ما تقع عليه الموجبة والسالبة موجبةً ولا سالبةً؛ فإن الموجبة قول موجب. ويقال فى هذه أيضا إنها يقابل بعضها بعضا مثل الموجبة والسالبة؛ فإن فى هذه أيضا جهة المقابلة واحدة بعينها، وذلك أنه كما الموجبة تقابل السالبة. مثال ذلك قولك «إنه جالس» لقولك «إنه ليس بجالس»، كذلك يتقابل أيضا الأمران اللذان يقع عليهما كل واحد من القولين، أعنى «الجلوس» ل «غير الجلوس».
version
10 7 ara3
10
7
ara3
ara3
7
ومن هذه الاشيا يتبين ايضا ان التى تقال على طريق العدم والملكة ليست متقابلة تقابل المضاف، فان المتضادين اللذين ليس بينهما متوسط اصلا، قد يجب ضرورة ان يكون احدهما موجودا دايما فى الشى الذى فيه من شانها ان تكون، او فى الاشيا التى تنعت بهاp. فان الاشيا التى ليس بينها متوسط اصلا، كانت الاشيا التى يجب ضرورة ان يكون احد الشيين منها موجودا فى القابل؛ مثال ذلك: فى المرض والصحة والفرد والزوج. فاما اللذان بينهما متوسط ما، فليس واجبا ضرورة، فى حين من الزمان، ان يكون احدهما موجودا فى كل شى؛ | فانه ليس كل شى قابل فواجب ضرورة ان يكون، اما ابيض واما اسود، واما حارا واما باردا. وذلك انه ليس مانع من ان يكون انما يوجد فيه شى مما فى الوسط. وايضا فانه قد كانت الاشيا التى بينها متوسط ما، هى الاشيا التى ليس واجبا ضرورة ان يكون احد الشيين موجودا فى القابل، ما لم يكن احدهما موجودا بالطبع: مثل ان للنار انها حارة، والثلج انه ابيض؛ وفى هذه وجود احد الشيين محصلا واجب لا ايهما اتفق. فانه ليس يمكن ان تكون النار باردة، ولا الثلج اسود؛ فيكون ليس يجب وجود احد الشيين، ايهما كان، فى كل قابل لكن وجود الواحد فيما هو له بالطبع، دون غيره؛ ووجود الواحد فى هذه محصلا، لا ايهما اتفق. فاما فى العدم والملكة، فليس يصح ولا واحد من الامرين اللذين ذكرا؛ وذلك انه ليس يجب ضرورة ان يوجد دايما فى القابل احدهما، ايهما كان؛ فان لم يبلغ بعد الى ان يكون من شانه ان يبصر، فليس يقال فيه لا انه اعمى، ولا انه بصير؛ فيكون هذان ليسا من المتضادات التى ليس بينها متوسط اصلا، ولا هما ايضا من المتضادات التى بينها متوسط ما؛ فان احدهما موجود فى كل قابل ضرورة، اعنى انه اذا صار فى حد ما من شانه ان يكون له بصر، فحينيذ يقال له اعمى او بصير، وليس يقال فيه احدهما محصلا، لكن ايهما اتفق؛ فانه ليس يجب فيه لا العمى ولا البصر، بل ايهما اتفق. فاما المتضادات التى بينها متوسط، فلم يكن يلزم ضرورة فى وقت من الاوقات ان يكون احدهما موجودا فى الكل، لكن فى البعض؛ وفى هذه ايضا احدهما محصل. فيكون قد تبين من ذلك ان التى تقال على طريق العدم والملكة، ليست تتقابل ولا كواحدة من جهتى تقابل المتضادات.
ara1
ara3
10
8
10 8
version
10 8 ara1
10
8
ara1
ara1
8
فأما أن العدم والملكة ليسا متقابلين تقابل المضاف فذلك ظاهر، فإنه ليس ماهيته تقال بالقياس إلى مقابله. وذلك أن البصر ليس هو بصراً بالقياس إلى العمى، ولا ينسب إليه على جهة أخرى أصلا. وكذلك أيضا ليس يقال العمى عمى للبصر، بل إنما يقال: العمى عدم للبصر؛ فأما «عمى للبصر» فلا يقال. — وأيضا فإن كل مضافين فكل واحد منهما يرجع على صاحبه فى القول بالتكافؤ؛ فقد كان يجب فى العمى أيضا لو كان من المضاف أن يرجع بالتكافؤ على ذلك الشىء الذى إليه يضاف بالقول، لكنه ليس يرجع بالتكافؤ؛ وذلك أنه ليس يقال إن البصر هو بصر للعمى.
version
10 8 ara3
10
8
ara3
ara3
8
وايضا فان المتضادات | اذا كان القابل موجودا، فقد يمكن ان يكون تغير من كل واحد من الامرين الى الاخر، ما لم يكن الواحد موجودا لشى بالطبع، مثل ما للنار الحرارة؛ فان الصحيح قد يمكن ان يمرض، والابيض قد يمكن ان يصير اسود، والبارد قد يمكن ان يصير حارا، والصالح قد يمكن ان يصير طالحا، والطالح قد يمكن ان يصير صالحا. فان الصالح اذا نقل الى معاشرة من هو على مذاهب واقاويل اجمل، فانه قد ياخذ على طريق الفضيلة ولو يسيرا؛ وان هو اخذ فى هذا الطريق مرة واحدة، فمن البين انه اما ان ينتقل عما كان عليه على التمام، واما ان يمعن فى ذلك امعانا كثيرا. وذلك انه كلما مر، ازدادت سهولة الحركة عليه الى الفضيلة؛ واذا اخذ فى هذا الطريق، ولو اخذا يسيرا منذ اول الامر، حتى يكون وشيكا بان يمعن فيه، ثم تمادى فى ذلك، ودام عليه، انتقل على التمام الى الملكة المضادة لها ان لم يقصر به الزمان. فاما العدم والملكة، فليس يمكن ان يكون فيهما التغير من البعض الى البعض؛ فان التغير من الملكة الى العدم قد يقع، واما من العدم الى الملكة فلا يمكن ان يقع، فانه لا من صار اعمى يعود فيبصر، ولا من صار اصلع يعود ذا جمة، ولا من كان ادرد تنبت له الاسنان.
ara1
ara3
10
9
10 9
version
10 9 ara1
10
9
ara1
ara1
9
ومن هذه الأشياء يتبين أيضا أن التى تقال على طريق العدم والملكة ليست متقابلة تقابل المضادة، فإن المتضادين اللذين ليس بينهما متوسط أصلا قد يجب ضرورةً أن يكون أحدهما موجوداً دائماً فى الشىء الذى فيه من شأنها أن تكون، أو فى الأشياء التى تنعت بها، فإن الأشياء التى ليس بينها متوسط أصلا كانت الأشياء التى يجب ضرورةً أن يكون أحد الشيئين منها موجوداً فى القابل: مثال ذلك فى المرض والصحة، والفرد والزوج. — فأما اللذان بينهما متوسط فليس واجباً ضرورةً فى حين من الزمان أن يكون أحدهما موجوداً فى كل شىء، فإنه ليس كل شىء قابلا. فواجب ضرورةً أن يكون إما أبيض وإما أسود، وإما حارا وإما باردا؛ وذلك أنه ليس مانع من أن يكون إنما يوجد فيه شىء مما فى الوسط. وأيضا فإنه قد كانت الأشياء التى بينها متوسط ما، هى الأشياء التى ليس واجباً ضرورةً أن يكون أحد الشيئين موجوداً فى القابل ما لم يكن أحدهما موجودا بالطبع، مثل أن 〈يوجد بالطبع〉 للنار أنها حارة، وللثلج أنه أبيض. وفى هذه وجود أحد الشيئين محصلاً واجب، لا أيهما اتفق. فإنه ليس يمكن أن تكون النار باردة ولا الثلج أسود. فيكون ليس يجب وجود أحد الشيئين أيهما كان فى كل قابل، لكن وجود الواحد فيما هو له بالطبع دون غيره؛ ووجود الواحد فى هذه محصلاً، لا أيهما اتفق.
version
10 9 ara3
10
9
ara3
ara3
9
ومن البين ان التى تتقابل على طريق الموجبة والسالبة، فليس تقابلها ولا على واحد من هذه الانحا التى ذكرت؛ فان فى هذه وحدها يجب ضرورة ان يكون ابدا احدهما صادقا، والاخر كاذبا. وذلك انه لا فى المتضادات يجب ضرورة ان يكون ابدا احدهما صادقا، والاخر كاذبا، ولا فى المضاف، ولا فى العدم والملكة؛ مثال ذلك: الصحة والمرض متضادان، وليس واحد منهما لا صادقا ولا كاذبا؛ وكذلك الضعف والنصف يتقابلان على طريق المضاف، وليس واحدا | منهما لا صادقا ولا كاذبا. ولا ايضا التى على جهة العدم والملكة، مثل البصر والعمى. وبالجملة فان التى تقال بغير تاليف اصلا، فليس شى منها لا صادقا ولا كاذبا؛ وهذه التى ذكرت كلها، انما تقال بغير تاليف. الا انه قد يظن ان ذلك يلزم خاصة فى المتضادات التى تقال بتاليف. فان سقراط صحيح مضاد لسقراط مريض، لكنه ليس يجب ضرورة دايما، ولا فى هذه، ان يكون احدهما صادقا، والاخر كاذبا؛ فان سقراط اذا كان موجودا كان احدهما صدقا، والاخر كذبا؛ واذا لم يكن موجودا، فهما جميعا كاذبان. وذلك انه متى لم يكن سقراط موجودا البتة، لم يكن صدقا، لا ان سقراط مريض ولا انه صحيح. فاما فى العدم والملكة، فان العين اذا لم تكن موجودة، اصلا لم يكن ولا واحد من الامرين صدقا؛ ومتى كانت ايضا موجودة، لم يكن ابدا احدهما صدقا؛ فان سقراط بصير، مقابل لسقراط اعمى تقابل العدم والملكة؛ واذا كان موجودا، فليس واجبا ضرورة ان يكون احدهما صادقا او كاذبا (فانه ما لم يات الوقت الذى من شانه ان يكون فيه بصيرا او اعمى فهما جميعا كاذبان)؛ ومتى لم يكن ايضا سقراط اصلا؛ فعلى هذا الوجه ايضا الامران جميعا كاذبان، اعنى انه بصير وانه اعمى. فاما فى الموجبة والسالبة فابدا كان موجودا، او لم يكن موجودا، احدهما يكون كاذبا والاخر صادقا. فان القول بان سقراط مريض، وان سقراط ليس مريضا، ان كان سقراط موجودا، فظاهر ان احدهما صادق او كاذب؛ وان لم يكن موجودا، فعلى هذا المثال؛ فان القول بان سقراط مريض، اذا لم يكن سقراط موجودا كاذب؛ والقول بانه ليس مريضا صادق. فيكون فى هذه وحدها خاصة، احد القولين ابدا صادقا او كاذبا، اعنى التى تتقابل على طريق الموجبة والسالبة.
ara1
10
10
10 10
version
10 10 ara1
10
10
ara1
ara1
10
فأما فى العدم والملكة فليس يصح ولا واحد من الأمرين اللذين ذكرا؛ وذلك أنه ليس يجب ضرورةً أن يوجد دائما فى القابل أحدهما أيهما كان. فإن ما لم يبلغ بعد إلى أن يكون من شأنه أن يبصر فليس يقال فيه لا أنه أعمى ولا أنه بصير. — فيكون هذان ليسا من المتضادات التى بينها متوسط أصلا، ولا هما أيضا من المتضادات التى بينها متوسط ما؛ فإن أحدهما موجود فى كل قابل ضرورةً، أعنى أنه إذا صار فى أحد مما من شأنه أن يكون له بصر فحينئذ يقال له أعمى أو بصير. وليس يقال فيه أحدها محصلا، لكن أيهما اتفق، فإنه ليس يجب فيه لا العمى ولا البصر، بل أيهما اتفق. فأما المتضادات التى بينها متوسط فلم يكن يلزم ضرورةً فى وقت من الأوقات أن يكون أحدهما موجوداً فى الكل، لكن فى البعض؛ وفى هذه أيضا أحدهما محصل. — فيكون قد تبين من ذلك أن التى تقال على طريق العدم والملكة ليست تتقابل ولا كواحدة من جهتى تقابل المتضادات.
ara1
10
11
10 11
version
10 11 ara1
10
11
ara1
ara1
11
وأيضا فإن المتضادات، إن كان القابل موجودا، فقد يمكن أن يكون تغير من كل واحد من الأمرين إلى الآخر ما لم يكن الواحد موجوداً لشىء بالطبع مثل ما للنار الحرارة. فإن الصحيح قد يمكن أن يمرض، والأبيض قد يمكن أن يصير أسود، والبارد قد يمكن أن يصير حاراً، والصالح قد يمكن أن يصير طالحا، والطالح قد يمكن أن يصير صالحا. فإن الصالح إذا نقل إلى معاشرة من هو على مذاهب وأقاويل أجمل، فإنه قد يأخذ فى طريق الفضيلة ولو يسيرا؛ وإن هو أخذ فى هذه الطريق مرة واحدة فمن البين أنه إما أن ينتقل عما كان عليه على التمام، وإما أن يمعن فى ذلك إمعانا كثيراً، وذلك أنه كلما مر ازدادت سهولة الحركة عليه إلى الفضيلة. وإذا أخذ فى هذا الطريق ولو أخذ اليسير منذ أول الأمر حتى يكون وشيكا بأن يمعن فيه ثم تمادى فى ذلك ودام عليه انتقل على التمام إلى الملكة المضادة لها إن لم يقصر به الزمان. — فأما العدم والملكة فليس يمكن أن يكون فيهما التغير من البعض إلى البعض، فإن التغير من الملكة إلى العدم قد يقع؛ وأما من العدم إلى الملكة فلا يمكن أن يقع، فإنه لا من صار أعمى يعود فيبصر، ولا من صار أصلع يعود ذا جمة، ولا من كان أدرد تنبت له الأسنان.
ara1
10
12
10 12
version
10 12 ara1
10
12
ara1
ara1
12
ومن البين أن التى تتقابل على طريق الموجبة والسالبة فليس تقابلها ولا على واحد من هذه الأنحاء التى ذكرت، فإن فى هذه وحدها يجب ضرورةً أن يكون أبداً أحدها صادقا والآخر كاذبا، وذلك أنه لا فى المتضادات يجب ضرورةً أن يكون أبداً أحدهما صادقا والآخر كاذبا، ولا فى المضاف، ولا فى العدم الملكة: مثال ذلك الصحة والمرض متضادان، وليس واحدة منهما لا صادقا ولا كاذبا؛ وكذلك الضعف والنصف يتقابلان على طريق المضاف وليس واحد منهما لا صادقا ولا كاذبا. ولا أيضا التى على جهة العدم والملكة مثل البصر والعمى. وبالجملة، فإن التى تقال بغير تأليف أصلا فليس شىء منها لا صادقاً ولا كاذبا، وهذه التى ذكرت كلها إنما تقال بغير تأليف.
ara1
10
13
10 13
version
10 13 ara1
10
13
ara1
ara1
13
إلا أنه قد يظن أن ذلك يلزم خاصةً فى المتضادات التى تقال بتأليف، فإن «سقراط صحيح» مضاد لـ«ـسقراط مريض». لكنه ليس يجب ضرورة دائما ولا فى هذه أن يكون أحدهما صادقا والآخر كاذبا، فإن سقراط إذا كان موجودا كان أحدهما صدقا والآخر كذبا. وإذا لم يكن موجودا فهما جميعا كاذبان. وذلك أنه متى لم يكن سقراط موجودا ألبتة لم يكن صدقا: لا أن سقراط مريض ولا أنه صحيح. — وأما العدم والملكة فإن العين إذا لم تكن موجودة أصلا لم يكن ولا واحد من الأمرين صدقا. ومتى كانت أيضا موجودة لم يكن أبدا أحدهما صدقا، فإن «سقراط بصير» مقابل لـ«ـسقراط أعمى» تقابل العدم والملكة. وإذا كان موجوداً فليس واجباً ضرورةً أن يكون أحدهما صادقا أو كاذباً، فإنه ما لم يأت الوقت الذى من شأنه أن يكون فيه بصيرا أو أعمى فهما جميعا كاذبان. ومتى لم يكن أيضا سقراط أصلاً، فعلى هذا الوجه أيضا الأمران جميعا كاذبان، أعنى: أنه بصير وأنه أعمى.
ara1
10
14
10 14
version
10 14 ara1
10
14
ara1
ara1
14
فأما فى الموجبة والسالبة فأبداً 〈سواء〉 كان موجوداً أو لم يكن موجودا، 〈فإن〉 أحدهما يكون كاذبا والآخر صادقاً. فإن القول بأن «سقراط مريض» وأن «سقراط ليس مريضا» إن كان سقراط موجودا فظاهر أن أحدهما صادق أو كاذب، وإن لم يكن موجودا فعلى هذا المثال: فإن القول بأن «سقراط مريض» إذا لم يكن سقراط موجودا كان كاذبا، والقول بأنه ليس مريضا صادق، فيكون فى هذه وحدها خاصةً أحد القولين 〈يكون〉 أبداً صادقا أو كاذبا، أعنى التى تتقابل على طريق الموجبة والسالبة.
grc
fra
ara1
ara3
11
11
grc
fra
ara1
ara3
11
1
11 1
grc
fra
11
1
1
11 1 1
grc
11
1
1
1
11 1 1 1
version
11 1 1 1 grc
11
1
1
1
grc
grc
1
Ἐναντίον δέ ἐστιν ἀγαθῷ μὲν ἐξ ἀνάγκης κακόν, —τοῦτο δὲ δῆλον τῇ καθ’ ἕκαστον ἐπαγωγῇ, οἷον ὑγιείᾳ νόσος καὶ δικαιοσύνῃ ἀδικία καὶ ἀνδρείᾳ δειλία, ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων,— κακῷ δὲ ὁτὲ μὲν ἀγαθὸν ἐναντίον ἐστίν, ὁτὲ δὲ κακόν·
grc
11
1
1
2
11 1 1 2
version
11 1 1 2 grc
11
1
1
2
grc
grc
2
τῇ γὰρ ἐνδείᾳ κακῷ ὄντι ἡ ὑπερβολὴ ἐναντίον κακὸν ὄν·
grc
11
1
1
3
11 1 1 3
version
11 1 1 3 grc
11
1
1
3
grc
grc
3
ὁμοίως δὲ καὶ ἡ μεσότης ἐναντία ἑκατέρῳ οὖσα ἀγαθόν.
version
11 1 1 fra
11
1
1
fra
fra
1
Le mal est nécessairement contraire au bien; et cela est évident en parcourant les cas particuliers. La maladie est contraire à la santé, la justice à l'injustice, le courage à la lâcheté; et ainsi du reste. Mais si le bien est le contraire du mal, parfois aussi le mal est le contraire du mal : par exemple, le luxe qui est un mal, est le contraire de la misère qui est un mal aussi; et de même l'aisance, la médiocrité, qui est contraire à l'un et à l'autre, est un bien.
grc
fra
11
1
2
11 1 2
version
11 1 2 grc
11
1
2
grc
grc
2
ἐπ’ ὀλίγων δ’ ἂν τὸ τοιοῦτον ἴδοι τις, ἐπὶ δὲ τῶν πλείστων ἀεὶ τῷ κακῷ τὸ ἀγαθὸν ἐναντίον ἐστίν.
version
11 1 2 fra
11
1
2
fra
fra
2
Ceci, du reste, s'applique à un fort petit nombre de cas; dans la plupart, c'est le bien qui est le contraire du mal.
grc
fra
11
1
3
11 1 3
grc
11
1
3
1
11 1 3 1
version
11 1 3 1 grc
11
1
3
1
grc
grc
1
—ἔτι τῶν ἐναντίων οὐκ ἀναγκαῖον, ἐὰν θάτερον ᾖ, καὶ τὸ λοιπὸν εἶναι·
grc
11
1
3
2
11 1 3 2
version
11 1 3 2 grc
11
1
3
2
grc
grc
2
ὑγιαινόντων γὰρ ἁπάντων ὑγίεια μὲν ἔσται, νόσος δὲ οὔ·
grc
11
1
3
3
11 1 3 3
version
11 1 3 3 grc
11
1
3
3
grc
grc
3
ὁμοίως δὲ καὶ λευκῶν ὄντων ἁπάντων λευκότης μὲν ἔσται, μελανία δὲ οὔ.
version
11 1 3 fra
11
1
3
fra
fra
3
En outre dans les contraires, l'existence de l'un n'entraîne pas nécessairement celle de l'autre. Si tout le monde se porte bien, la santé existera et la maladie n'existera point; et de même si tous les objets sont blancs la blancheur existera et la noirceur n'existera pas.
grc
fra
11
1
4
11 1 4
grc
11
1
4
1
11 1 4 1
version
11 1 4 1 grc
11
1
4
1
grc
grc
1
ἔτι εἰ τὸ Σωκράτη ὑγιαίνειν τῷ Σωκράτη νοσεῖν ἐναντίον ἐστίν, μὴ ἐνδέχεται δὲ ἅμα ἀμφότερα τῷ αὐτῷ ὑπάρχειν, οὐκ ἂν ἐνδέχοιτο τοῦ ἑτέρου τῶν ἐναντίων ὄντος καὶ τὸ λοιπὸν εἶναι·
grc
11
1
4
2
11 1 4 2
version
11 1 4 2 grc
11
1
4
2
grc
grc
2
ὄντος γὰρ τοῦ Σωκράτη ὑγιαίνειν οὐκ ἂν εἴη τὸ νοσεῖν Σωκράτη.
version
11 1 4 fra
11
1
4
fra
fra
4
Il y a plus; si « Socrate se porte bien » est contraire à « Socrate est malade », comme il n'est pas possible que les deux choses existent à la fois dans le même individu, il est impossible aussi que l'un des contraires existant, l'autre existe aussi; car si ce fait : « Socrate se porte bien », existe, cet autre fait : « Socrate est malade », n'existe pas.
version
11 1 ara1
11
1
ara1
ara1
1
والشر ضرورةً مضاد للخير؛ وذلك بين بالاستقراء فى الجزئيات، مثال ذلك المرض للصحة، والجور للعدل، والجبن للشجاعة؛ وكذلك أيضا فى سائرها. فأما المضاد للشر فربما كان الخير، وربما كان الشر؛ فإن النقص هو شر يضاده الإفراط وهو شر؛ وكذلك التوسط مضاد لكل واحدة منهما وهو خير؛ وإنما يوجد ذلك فى اليسير من الأمور؛ فأما فى أكثرها فإنما الخير دائما مضاد للشر.
version
11 1 ara3
11
1
ara3
ara3
1
ا. والشر ضرورة مضاد للخير؛ وذلك بين بالاستقرا فى الجزويات؛ مثال ذلك: | المرض للصحة، والجور للعدل، والجبن للشجاعة؛ وكذلك ايضا فى سايرها. فاما المضاد للشر، فربما كان الخير، وربما كان الشر؛ فان النقص وهو شر، يضاده الافراط، وهو شر. وكذلك التوسط مضاد لكل واحد منهما، وهو خير. وانما يوجد ذلك فى اليسير من الامور؛ فاما فى اكثرها، فانما الخير دايما مضاد للشر.
grc
fra
ara1
ara3
11
2
11 2
grc
fra
11
2
1
11 2 1
grc
11
2
1
1
11 2 1 1
version
11 2 1 1 grc
11
2
1
1
grc
grc
1
Δῆλον δὲ ὅτι καὶ περὶ ταὐτὸν ἢ εἴδει ἢ γένει πέφυκε γίγνεσθαι τὰ ἐναντία·
grc
11
2
1
2
11 2 1 2
version
11 2 1 2 grc
11
2
1
2
grc
grc
2
νόσος μὲν γὰρ καὶ ὑγίεια ἐν σώματι ζῴου, λευκότης δὲ καὶ μελανία ἁπλῶς ἐν σώματι, δικαιοσύνη δὲ καὶ ἀδικία ἐν ψυχῇ.
version
11 2 1 fra
11
2
1
fra
fra
1
Il est évident que les contraires sont naturellement applicables à un objet identique, soit en genre soit en espèce. Ainsi, la maladie et la santé sont naturellement placées dans le corps de l'animal; la blancheur et la noirceur ne peuvent être non plus que dans le corps, la justice et l'iniquité, que dans le cœur de l'homme.
grc
fra
11
2
2
11 2 2
grc
11
2
2
1
11 2 2 1
version
11 2 2 1 grc
11
2
2
1
grc
grc
1
ἀνάγκη δὲ πάντα τὰ ἐναντία ἢ ἐν τῷ αὐτῷ γένει εἶναι ἢ ἐν τοῖς ἐναντίοις γένεσιν, ἢ αὐτὰ γένη εἶναι·
grc
11
2
2
2
11 2 2 2
version
11 2 2 2 grc
11
2
2
2
grc
grc
2
λευκὸν μὲν γὰρ καὶ μέλαν ἐν τῷ αὐτῷ γένει, —χρῶμα γὰρ αὐτῶν τὸ γένος,— δικαιοσύνη δὲ καὶ ἀδικία ἐν τοῖς ἐναντίοις γένεσιν, —τοῦ μὲν γὰρ ἀρετή, τοῦ δὲ κακία τὸ γένος,— ἀγαθὸν δὲ καὶ κακὸν οὐκ ἔστιν ἐν γένει, ἀλλ’ αὐτὰ τυγχάνει γένη τινῶν ὄντα.
version
11 2 2 fra
11
2
2
fra
fra
2
Il faut nécessairement pour tous les contraient qu'ils soient ou dans des genres contraires, ou dans le même genre, ou enfin qu'ils soient eux-mêmes des genres. Noir et blanc appartiennent à un même genre, puisque la couleur est le genre de tous les deux: justice et iniquité sont dans des genres contraires; car le genre de l'un c'est la vertu, celui de l'autre c'est le vice. Enfin, le bien et le mal ne sont pas dans un genre, mais ils sont eux-mêmes genres de certaines choses.
version
11 2 ara1
11
2
ara1
ara1
2
وأيضا فإن المتضادين ليس واجباً ضرورةً متى كان أحدهما موجودا أن يكون الباقى موجوداً: وذلك أنه إن كانت الأشياء كلها صحيحةً، فإن الصحة تكون موجودة؛ فأما المرض فلا. وإن كانت الأشياء كلها بيضاء فإن البياض موجود؛ فأما الأسود فلا. وأيضا إن كان أن «سقراط صحيح» مضاداً لأن «سقراط مريض» وكان لا يمكن أن يكونا جميعا موجودين فيه بعينه، فليس يمكن متى كان أحد هذين المتضادين موجوداً أن يكون الباقى أيضا موجودا. فإنه متى كان موجوداً أن «سقراط صحيح» قليس يمكن أن يكون موجودا أن «سقراط مريض».
version
11 2 ara3
11
2
ara3
ara3
2
ب. وايضا فان المتضادين ليس واجبا ضرورة، متى كان احدهما موجودا، ان يكون الباقى موجودا؛ وذلك انه ان كانت الاشيا كلها صحيحة، فان الصحة تكون موجودة، فاما المرض فلا، وان كانت الاشيا كلها بيضا، فان البياض موجود، فاما السواد فلا. وايضا ان كان ان سقراط صحيح مضادا لان سقراط مريض، وكان لا يمكن ان يكونا جميعا موجودين فيه بعينه، فليس يمكن، متى كان احد هذين المتضادين موجودا، ان يكون الباقى ايضا موجودا. فانه متى كان موجودا ان سقراط صحيح، فليس يمكن ان يكون موجودا ان سقراط مريض.
fra
11
ti
11 ti
version
11 ti fra
11
ti
fra
fra
ti
DES CONTRAIRES
ara1
11
head1
11 head1
version
11 head1 ara1
11
head1
ara1
ara1
head1
〈الأضداد〉
ara1
ara3
11
3
11 3
version
11 3 ara1
11
3
ara1
ara1
3
ومن البين أن كل متضادين فإنما شأنهما أن يكونا فى شىء واحد بعينه: فإن الصحة والمرض فى جسم الحى، والبياض والسواد فى الجسم على الإطلاق، والعدل والجور فى نفس الإنسان.
version
11 3 ara3
11
3
ara3
ara3
3
ج. ومن البين، ان كل متضادين فانما شانهما ان يكونا فى شى واحد بعينه؛ فان الصحة والمرض فى جسم الحى، والبياض والسواد فى الجسم على الاطلاق، والعدل والجور فى نفس الانسان. وقد يجب فى كل متضادين، اما ان يكونا فى جنس واحد بعينه، واما ان يكونا فى جنسين متضادين؛ واما ان يكونا انفسهما جنسين؛ فان الابيض والاسود فى جنس واحد بعينه (وذلك ان جنسهما اللون) فاما العدل والجور، ففى جنسين متضادين (فان الجنس لذاك فضيلة، ولهذا رذيلة)؛ واما الخير والشر فليسا فى جنس، بل هما انفسهما جنسان لاشيا.
ara1
11
4
11 4
version
11 4 ara1
11
4
ara1
ara1
4
وقد يجب فى كل متضادين إما أن يكونا فى جنس واحد بعينه؛ وإما أن يكونا فى جنسين متضادين؛ وإما أن يكونا أنفسهما جنسين: فإن الأبيض والأسود فى جنس واحد بعينه، وذلك أن جنسهما اللون. فأما العدل والحق ففى جنسين متضادين، فإن الجنس لذاك فضيلة، ولهذا رذيلة. وأما الخير والشر فليس فى جنس، بل هما أنفسهما جنسان لأشياء.
grc
fra
ara1
ara3
12
12
grc
fra
ara1
ara3
12
1
12 1
grc
fra
12
1
1
12 1 1
grc
12
1
1
1
12 1 1 1
version
12 1 1 1 grc
12
1
1
1
grc
grc
1
Πρότερον ἕτερον ἑτέρου λέγεται τετραχῶς·
grc
12
1
1
2
12 1 1 2
version
12 1 1 2 grc
12
1
1
2
grc
grc
2
πρῶτον μὲν καὶ κυριώτατα κατὰ χρόνον, καθ’ ὃ πρεσβύτερον ἕτερον ἑτέρου καὶ παλαιότερον λέγεται, —τῷ γὰρ τὸν χρόνον πλείω εἶναι καὶ πρεσβύτερον καὶ παλαιότερον λέγεται·‍
grc
12
1
1
3
12 1 1 3
version
12 1 1 3 grc
12
1
1
3
grc
grc
3
— δεύτερον δὲ τὸ μὴ ἀντιστρέφον κατὰ τὴν τοῦ εἶναι ἀκολούθησιν, οἷον τὸ ἓν τῶν δύο πρότερον·
grc
12
1
1
4
12 1 1 4
version
12 1 1 4 grc
12
1
1
4
grc
grc
4
δυεῖν μὲν γὰρ ὄντων ἀκολουθεῖ εὐθὺς τὸ ἓν εἶναι, ἑνὸς δὲ ὄντος οὐκ ἀναγκαῖον δύο εἶναι, ὥστε οὐκ ἀντιστρέφει ἀπὸ τοῦ ἑνὸς ἡ ἀκολούθησις τοῦ εἶναι τὸ λοιπόν, πρότερον δὲ δοκεῖ τὸ τοιοῦτον εἶναι ἀφ’ οὗ μὴ ἀντιστρέφει ἡ τοῦ εἶναι ἀκολούθησις.
version
12 1 1 fra
12
1
1
fra
fra
1
Une chose peut être antérieure à une autre de quatre façons différentes. D'abord et de la manière la plus spéciale, relativement au temps, d'après lequel une chose est dite plus vieille ou plus ancienne qu'une autre. En effet, par cela seul qu'il s'est écoulé un espace de temps plus considérable, la chose est appelée plus vieille, plus ancienne. En second lieu, la priorité appartient à toutes les choses qui ne rendent pas réciproquement la consécution d'existence. Ainsi, un précède deux, parce que deux existant, il s'ensuit sur-le-champ qu'un existe; tandis qu'un existant, il ne s'ensuit pas nécessairement que deux existe; et l'un ne suit pas réciproquement l'existence du reste. Ainsi donc, une chose semble être première quand il n'en sort pas réciproquement l'existence d'une autre.
grc
fra
12
1
2
12 1 2
grc
12
1
2
1
12 1 2 1
version
12 1 2 1 grc
12
1
2
1
grc
grc
1
τρίτον δὲ κατά τινα τάξιν πρότερον λέγεται, καθάπερ ἐπὶ τῶν ἐπιστημῶν καὶ τῶν λόγων·
grc
12
1
2
2
12 1 2 2
version
12 1 2 2 grc
12
1
2
2
grc
grc
2
ἔν τε γὰρ ταῖς ἀποδεικτικαῖς ἐπιστήμαις ὑπάρχει τὸ πρότερον καὶ τὸ ὕστερον τῇ τάξει, —τὰ γὰρ στοιχεῖα πρότερα τῶν διαγραμμάτων τῇ τάξει, καὶ ἐπὶ τῆς γραμματικῆς τὰ στοιχεῖα πρότερα τῶν συλλαβῶν,— ἐπί τε τῶν λόγων ὁμοίως, —τὸ γὰρ προοίμιον τῆς διηγήσεως πρότερον τῇ τάξει ἐστίν.
version
12 1 2 fra
12
1
2
fra
fra
2
En troisième lieu, l'idée de priorité s'applique à un ordre quelconque, comme dans les sciences et dans les discours. Dans les sciences démonstratives, il y a la priorité et la postériorité selon un certain ordre: ainsi, les éléments précèdent en ordre les démonstrations de géométrie; et dans la grammaire, les lettres précèdent les syllabes. Et de même dans les discours, l'exorde est selon l'ordre avant la narration.
grc
fra
12
1
3
12 1 3
grc
12
1
3
1
12 1 3 1
version
12 1 3 1 grc
12
1
3
1
grc
grc
1
— ἔτι παρὰ τὰ εἰρημένα τὸ βέλτιον καὶ τὸ τιμιώτερον πρότερον εἶναι τῇ φύσει δοκεῖ·
grc
12
1
3
2
12 1 3 2
version
12 1 3 2 grc
12
1
3
2
grc
grc
2
εἰώθασι δὲ καὶ οἱ πολλοὶ τοὺς ἐντιμοτέρους καὶ μᾶλλον ἀγαπωμένους ὑπ’ αὐτῶν προτέρους φάσκειν εἶναι·
grc
12
1
3
3
12 1 3 3
version
12 1 3 3 grc
12
1
3
3
grc
grc
3
ἔστι μὲν δὴ σχεδὸν ἀλλοτριώτατος τῶν τρόπων οὗτος.
version
12 1 3 fra
12
1
3
fra
fra
3
Outre ces priorités qu'on vient d'énumérer, on peut dire encore que le mieux, le plus honorable, tient par nature le premier rang: c'est ainsi que l'on dit généralement que l'homme qu'on estime le plus, qu'on aime le plus, est le premier des hommes. Mais de tous les modes de priorité, ce dernier est le moins commun.
version
12 1 ara1
12
1
ara1
ara1
1
يقال إن شيئا متقدم لغيره على أربعة أوجه: أما الأول وعلى التحقيق فبالزمان، وهو الذى به يقال إن هذا أسن من غيره، أو هذا أعتق من غيره. فإنه إنما يقال أسن وأعتق من جهة أن زمانه أكثر.
version
12 1 ara3
12
1
ara3
ara3
1
ا. يقال ان شيا متقدم لغيره على اربعة اوجه. اما الاول وعلى التحقيق فبالزمان، | وهو الذى به يقال ان هذا اسن من غيره، او هذا اعتق من غيره. فانه انما يقال اسن او اعتق من جهة ان زمانه اكثر.
grc
fra
ara1
ara3
12
2
12 2
grc
fra
12
2
1
12 2 1
version
12 2 1 grc
12
2
1
grc
grc
1
Οἱ μὲν οὖν λεγόμενοι τοῦ προτέρου τρόποι τοσοῦτοί εἰσιν.
version
12 2 1 fra
12
2
1
fra
fra
1
Tels sont, à peu près, tous les modes de priorité.
grc
fra
12
2
2
12 2 2
grc
12
2
2
1
12 2 2 1
version
12 2 2 1 grc
12
2
2
1
grc
grc
1
δόξειε δ’ ἂν καὶ παρὰ τοὺς εἰρημένους ἕτερος εἶναι προτέρου τρόπος·
grc
12
2
2
2
12 2 2 2
version
12 2 2 2 grc
12
2
2
2
grc
grc
2
τῶν γὰρ ἀντιστρεφόντων κατὰ τὴν τοῦ εἶναι ἀκολούθησιν τὸ αἴτιον ὁπωσοῦν θατέρῳ τοῦ εἶναι πρότερον εἰκότως φύσει λέγοιτ’ ἄν.
version
12 2 2 fra
12
2
2
fra
fra
2
Mais peut-être pourrait-on croire qu'outre tous ceux-là il en existe encore un autre. Ainsi, dans les choses qui se rendent réciproquement la présupposition d'existence, celle qui d'une façon quelconque est cause de l'existence de l'autre, semblerait naturellement devoir être appelée première.
grc
fra
12
2
3
12 2 3
grc
12
2
3
1
12 2 3 1
version
12 2 3 1 grc
12
2
3
1
grc
grc
1
ὅτι δ’ ἔστι τινὰ τοιαῦτα, δῆλον·
grc
12
2
3
2
12 2 3 2
version
12 2 3 2 grc
12
2
3
2
grc
grc
2
τὸ γὰρ εἶναι ἄνθρωπον ἀντιστρέφει κατὰ τὴν τοῦ εἶναι ἀκολούθησιν πρὸς τὸν ἀληθῆ περὶ αὐτοῦ λόγον·
grc
12
2
3
3
12 2 3 3
version
12 2 3 3 grc
12
2
3
3
grc
grc
3
εἰ γὰρ ἔστιν ἄνθρωπος, ἀληθὴς ὁ λόγος ᾧ λέγομεν ὅτι ἔστιν ἄνθρωπος·
grc
12
2
3
4
12 2 3 4
version
12 2 3 4 grc
12
2
3
4
grc
grc
4
καὶ ἀντιστρέφει γε, —εἰ γὰρ ἀληθὴς ὁ λόγος ᾧ λέγομεν ὅτι ἔστιν ἄνθρωπος, ἔστιν ἄνθρωπος·‍
grc
12
2
3
5
12 2 3 5
version
12 2 3 5 grc
12
2
3
5
grc
grc
5
— ἔστι δὲ ὁ μὲν ἀληθὴς λόγος οὐδαμῶς αἴτιος τοῦ εἶναι τὸ πρᾶγμα, τὸ μέντοι πρᾶγμα φαίνεταί πως αἴτιον τοῦ εἶναι ἀληθῆ τὸν λόγον·
grc
12
2
3
6
12 2 3 6
version
12 2 3 6 grc
12
2
3
6
grc
grc
6
τῷ γὰρ εἶναι τὸ πρᾶγμα ἢ μὴ ἀληθὴς ὁ λόγος ἢ ψευδὴς λέγεται.
version
12 2 3 fra
12
2
3
fra
fra
3
Or, il est évident qu'il y a certaines choses de ce genre. Par exemple, quand on dit: L'homme existe, il y a rapport réciproque entre l'existence de l'homme, et le jugement vrai qu'on énonce sur cette existence; en effet, si l'homme existe, le jugement par lequel nous déclarons que l'homme existe est vrai. Et la réciproque n'est pas moins juste; car si le jugement par lequel nous déclarons que l'homme existe est vrai, l'homme existe aussi véritablement. Mais un jugement, quelque vrai qu'il puisse être, n'est pas cause qu'une chose est; et la chose, au contraire, semble lire en quelque sorte la cause de la vérité du jugement, puisqu'en effet, c'est selon que la chose est ou n'est pas que le jugement est faux ou vrai.
grc
fra
12
2
4
12 2 4
version
12 2 4 grc
12
2
4
grc
grc
4
ὥστε κατὰ πέντε τρόπους πρότερον ἕτερον ἑτέρου λέγοιτ’ ἄν.
version
12 2 4 fra
12
2
4
fra
fra
4
Ainsi donc, l'on peut dire de cinq façons qu'une chose est antérieure à une autre.
version
12 2 ara1
12
2
ara1
ara1
2
وأما الثانى فما لا يرجع بالتكافؤ فى لزوم الوجود، مثال ذلك أن الواحد متقدم للاثنين، لأن الاثنين متى كانا موجودين لزم بوجودهما وجود الواحد. فإن كان الواحد موجوداً فليس واجباً ضرورةً وجود الاثنين، فيكون لا يرجع التكافؤ من وجود الواحد لزوم وجود الاثنين. ومظنون أن ما لا يرجع منه بالتكافؤ فى لزوم الوجود فهو متقدم.
version
12 2 ara3
12
2
ara3
ara3
2
ب. واما الثانى فما لا يرجع بالتكافو فى لزوم الوجود؛ مثال ذلك: ان الواحد متقدم للاثنين، لان الاثنين متى كانا موجودين لزم بوجودهما وجود الواحد. فان كان الواحد موجودا فليس واجبا ضرورة وجود الاثنين. فيكون لا يرجع بالتكافو من وجود الواحد لزوم وجود الاثنين. ومظنون ان ما لم يرجع منه بالتكافو فى لزوم الوجود، فهو متقدم.
fra
12
ti
12 ti
version
12 ti fra
12
ti
fra
fra
ti
DE LA PRIORITÉ
ara1
ara3
12
head1
12 head1
version
12 head1 ara1
12
head1
ara1
ara1
head1
فى المتقدم
version
12 head1 ara3
12
head1
ara3
ara3
head1
فى المتقدم
ara1
ara3
12
3
12 3
version
12 3 ara1
12
3
ara1
ara1
3
فأما المتقدم الثالث فيقال على مرتبة ما، كما يقال فى العلوم وفى الأقاويل. فإن فى العلوم البرهانية قد يوجد المتقدم والمتأخر فى المرتبة، وذلك أن الاسطقسات متقدمة للرسوم فى المرتبة، وفى الكتابة حروف المعجم متقدمة للهجاء؛ وفى الأقاويل أيضا على هذا المثال: الصدر للاقتصاص فى المرتبة.
version
12 3 ara3
12
3
ara3
ara3
3
ج. واما المتقدم الثالث فيقال على مرتبة ما، كما يقال فى العلوم وفى الاقاويل. فان فى العلوم البرهانية قد يوجد المتقدم والمتاخر فى المرتبة. وذلك ان الاسطقسات متقدمة للرسوم فى المرتبة؛ وفى الكتابة، حروف المعجم متقدمة للهجا. وفى الاقاويل ايضا، على هذا المثال، الصدر متقدم للاقتصاص فى المرتبة.
ara1
ara3
12
4
12 4
version
12 4 ara1
12
4
ara1
ara1
4
وأيضا مما هو خارج عما ذكر: الأفضل والأشرف قد يظن أنه متقدم فى الطبع. ومن عادة الجمهور أن يقولوا فى الأشرف عندهم والذين يخصونهم بالمحبة إنهم متقدمون عندهم. ويكاد أن يكون هذا الوجه أشد هذه الوجوه مباينة.
version
12 4 ara3
12
4
ara3
ara3
4
د. وايضا مما هو خارج عما ذكر، الافضل والاشرف، قد يظن انه متقدم فى الطبع. ومن عادة الجمهور ان يقولوا فى الاشرف عندهم والذين يخصونهم بالمحبة، انهم متقدمون عندهم. ويكاد ان يكون هذا الوجه اشد هذه الوجوه مباينة. فهذا يكاد ان يكون مبلغ الانحا التى يقال عليها المتقدم.
ara1
ara3
12
5
12 5
version
12 5 ara1
12
5
ara1
ara1
5
فهذا أيضا يكاد أن يكون مبلغ الأنحاء التى يقال عليها المتقدم.
version
12 5 ara3
12
5
ara3
ara3
5
ه. ومظنون ان هاهنا نحوا اخر للمتقدم خارجا عن الانحا التى ذكرت فان السبب من الشيين الذين يرجعان بالتكافو فى لزوم الوجود، على اى جهة كان سببا لوجود الشى الاخر فبالواجب يقال انه متقدم بالطبع. ومن البين ان هاهنا اشيا ما تجرى هذا المجرى؛ ان الانسان موجود يرجع بالتكافو فى لزوم الوجود على القول الصادق فيه. فانه ان كان الانسان موجودا، فان القول بان الانسان موجود صادق؛ وذلك يرجع بالتكافو. فانه ان كان القول بان الانسان موجود | صادقا فان الانسان موجود؛ الا ان القول الصادق لا يمكن ان يكون سببا لوجود الامر بل الذى يظهر ان الامر سبب على جهة من الجهات لصدق القول. وذلك ان بوجود الامر، او بانه غير موجود، يقال ان القول صادق او كاذب. فيكون قد يقال ان شيا متقدم لغيره على خمسة اوجه.
ara1
12
6
12 6
version
12 6 ara1
12
6
ara1
ara1
6
ومظنون أن هاهنا نحواً آخر للمتقدم خارجاً من الأنحاء التى ذكرت. فإن السبب من الشيئين اللذين يرجعان بالتكافؤ فى لزوم الوجود على أى جهة كان سبباً لوجود الشىء الآخر — فبالواجب يقال إنه متقدم بالطبع. ومن البين أن هاهنا أشياءً ما تجرى هذا المجرى: أن «الإنسان موجود» — يرجع بالتكافؤ لزوم الوجود على القول الصادق فيه. فإنه إن كان الإنسان موجوداً فإن القول بأن «الإنسان موجود» صادق؛ وذلك يرجع بالتكافؤ. فإنه إن كان القول بأن «الإنسان موجود» صادقاً، فإن الإنسان، موجود. إلا أن القول الصادق لا يمكن أن يكون سبباً لوجود الأمر، بل الذى يظهر أن الأمر سبب، على جهة من الجهات، لصدق القول؛ وذلك أن بوجود الأمر أو بأنه غير موجود يقال إن القول صادق أو كاذب.
ara1
12
7
12 7
version
12 7 ara1
12
7
ara1
ara1
7
فيكون قد يقال إن شيئا متقدم لغيره على خمسة أوجه.
grc
fra
ara1
ara3
13
13
grc
fra
ara1
ara3
13
1
13 1
grc
fra
13
1
1
13 1 1
grc
13
1
1
1
13 1 1 1
version
13 1 1 1 grc
13
1
1
1
grc
grc
1
Ἅμα δὲ λέγεται ἁπλῶς μὲν καὶ κυριώτατα ὧν ἡ γένεσις ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ·
grc
13
1
1
2
13 1 1 2
version
13 1 1 2 grc
13
1
1
2
grc
grc
2
οὐδέτερον γὰρ πρότερον οὐδὲ ὕστερόν ἐστιν·
grc
13
1
1
3
13 1 1 3
version
13 1 1 3 grc
13
1
1
3
grc
grc
3
ἅμα δὲ κατὰ τὸν χρόνον ταῦτα λέγεται.
version
13 1 1 fra
13
1
1
fra
fra
1
On dit en général, et dans le sens le plus spécial du mot, que deux choses coexistent quand leur existence a lieu dans le même temps. L'une n'est pas antérieure, ni l'autre postérieure; elles sont dites exister à la fois dans le temps.
grc
fra
13
1
2
13 1 2
grc
13
1
2
1
13 1 2 1
version
13 1 2 1 grc
13
1
2
1
grc
grc
1
φύσει δὲ ἅμα ὅσα ἀντιστρέφει μὲν κατὰ τὴν τοῦ εἶναι ἀκολούθησιν, μηδαμῶς δὲ αἴτιον θάτερον θατέρῳ τοῦ εἶναί ἐστιν, οἷον ἐπὶ τοῦ διπλασίου καὶ τοῦ ἡμίσεος·
grc
13
1
2
2
13 1 2 2
version
13 1 2 2 grc
13
1
2
2
grc
grc
2
ἀντιστρέφει μὲν γὰρ ταῦτα, —διπλασίου γὰρ ὄντος ἐστὶν ἥμισυ, καὶ ἡμίσεος ὄντος διπλάσιόν ἐστιν,— οὐδέτερον δὲ οὐδετέρῳ αἴτιον τοῦ εἶναί ἐστιν.
version
13 1 2 fra
13
1
2
fra
fra
2
On appelle simultanées par nature, les choses qui se rendent réciproquement la présupposition d'existence, sans que l'une soit cependant pour l'autre cause d'existence. Tels sont, par exemple, le double et la moitié; car ces deux choses sont réciproques; parce que dès que le double existe, la moitié existe; et que réciproquement, la moitié existant, le double existe aussi; mais l'un n'est pas la cause de l'existence de l'autre.
grc
fra
13
1
3
13 1 3
version
13 1 3 grc
13
1
3
grc
grc
3
καὶ τὰ ἐκ τοῦ αὐτοῦ γένους ἀντιδιῃρημένα ἀλλήλοις ἅμα τῇ φύσει λέγεται.
version
13 1 3 fra
13
1
3
fra
fra
3
Les choses d'un même genre, mais placées dans des divisions différentes les unes des autres, sont dites aussi simultanées par nature.
grc
fra
13
1
4
13 1 4
grc
13
1
4
1
13 1 4 1
version
13 1 4 1 grc
13
1
4
1
grc
grc
1
ἀντιδιῃρῆσθαι δὲ λέγεται ἀλλήλοις τὰ κατὰ τὴν αὐτὴν διαίρεσιν, οἷον τὸ πτηνὸν τῷ πεζῷ καὶ τῷ ἐνύδρῳ·
grc
13
1
4
2
13 1 4 2
version
13 1 4 2 grc
13
1
4
2
grc
grc
2
ταῦτα γὰρ ἀλλήλοις ἀντιδιῄρηται ἐκ τοῦ αὐτοῦ γένους ὄντα·
grc
13
1
4
3
13 1 4 3
version
13 1 4 3 grc
13
1
4
3
grc
grc
3
τὸ γὰρ ζῷον διαιρεῖται εἰς ταῦτα, εἴς τε τὸ πτηνὸν καὶ τὸ πεζὸν καὶ τὸ ἔνυδρον, καὶ οὐδέν γε τούτων πρότερον ἢ ὕστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἅμα τῇ φύσει τὰ τοιαῦτα δοκεῖ εἶναι·
grc
13
1
4
4
13 1 4 4
version
13 1 4 4 grc
13
1
4
4
grc
grc
4
(διαιρεθείη δ’ ἂν καὶ ἕκαστον τούτων εἰς εἴδη πάλιν, οἷον τὸ πεζὸν καὶ τὸ πτηνὸν καὶ τὸ ἔνυδρον.)
version
13 1 4 fra
13
1
4
fra
fra
4
Placées dans des divisions différentes les unes des autres, se dit des choses comprises dans une même division: par exemple, le volatile est divisé par opposition en terrestre et en aquatique; terrestre et aquatique, en effet, sortis du même genre, sont des divisions opposées l'une à l'autre. L'animal se divise, en effet, en toutes ces classes : en volatile, en terrestre, en aquatique; et de toutes ces choses, aucune n'est antérieure ou postérieure à l'autre ; elles coexistent naturellement. Au reste, chacun de ces genres pourrait encore se décomposer en espèces diverses, le volatile aussi bien que le terrestre et l'aquatique.
grc
fra
13
1
5
13 1 5
grc
13
1
5
1
13 1 5 1
version
13 1 5 1 grc
13
1
5
1
grc
grc
1
ἔσται οὖν κἀκεῖνα ἅμα τῇ φύσει, ὅσα ἐκ τοῦ αὐτοῦ γένους κατὰ τὴν αὐτὴν διαίρεσίν ἐστιν·
grc
13
1
5
2
13 1 5 2
version
13 1 5 2 grc
13
1
5
2
grc
grc
2
τὰ δὲ γένη τῶν εἰδῶν ἀεὶ πρότερα·
grc
13
1
5
3
13 1 5 3
version
13 1 5 3 grc
13
1
5
3
grc
grc
3
οὐ γὰρ ἀντιστρέφει κατὰ τὴν τοῦ εἶναι ἀκολούθησιν·
grc
13
1
5
4
13 1 5 4
version
13 1 5 4 grc
13
1
5
4
grc
grc
4
οἷον ἐνύδρου μὲν ὄντος ἔστι ζῷον, ζῴου δὲ ὄντος οὐκ ἀνάγκη ἔνυδρον εἶναι.
version
13 1 5 fra
13
1
5
fra
fra
5
On appelle donc simultanées par nature les choses sortant d'un même genre, et comprises dans une même division. Les genres, du reste, précèdent toujours les espèces; car ils ne rendent pas réciproquement la superposition d'existence. Par exemple, du moment que l'espèce aquatique existe, le genre animal doit exister; mais l'animal peut exister sans qu'il y ait nécessité que l'aquatique existe.
grc
fra
13
1
6
13 1 6
grc
13
1
6
1
13 1 6 1
version
13 1 6 1 grc
13
1
6
1
grc
grc
1
—ἅμα οὖν τῇ φύσει λέγεται ὅσα ἀντιστρέφει μὲν κατὰ τὴν τοῦ εἶναι ἀκολούθησιν, μηδαμῶς δὲ αἴτιον τὸ ἕτερον τῷ ἑτέρῳ τοῦ εἶναί ἐστιν, καὶ τὰ ἐκ τοῦ αὐτοῦ γένους ἀντιδιῃρημένα ἀλλήλοις·
grc
13
1
6
2
13 1 6 2
version
13 1 6 2 grc
13
1
6
2
grc
grc
2
ἁπλῶς δὲ ἅμα, ὧν ἡ γένεσις ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ.
version
13 1 6 fra
13
1
6
fra
fra
6
Ainsi donc, on appelle simultanées par nature, des choses qui, réciproques quant à la supposition d'existence, ne sont pas causes d'existence l'une pour l'autre, et les choses d'un même genre, séparées par divisions opposées entre elles. D'une manière générale, on appelle simultanées, les choses dont l'existence se produit dans le même temps.
version
13 1 ara1
13
1
ara1
ara1
1
يقال «معـاً» على الإطلاق والتحقيق فى الشيئين إذا كان تكونهما فى زمان واحد بعينه، فإنه ليس واحد منهما متقدماً ولا متأخرا؛ وهذان يقال فيهما إنهما «معا» فى الزمان.
version
13 1 ara3
13
1
ara3
ara3
1
ا. يقال معا على الاطلاق والتحقيق فى الشيين اذا كان تكونهما فى زمان واحد بعينه؛ فانه ليس واحد منهما متقدما ولا متاخرا. وهذان يقال فيهما انهما معا فى الزمان.
fra
13
ti
13 ti
version
13 ti fra
13
ti
fra
fra
ti
DE LA SIMULTANÉITÉ
ara1
ara3
13
head1
13 head1
version
13 head1 ara1
13
head1
ara1
ara1
head1
فى «معـاً»
version
13 head1 ara3
13
head1
ara3
ara3
head1
فى معا
ara1
ara3
13
2
13 2
version
13 2 ara1
13
2
ara1
ara1
2
ويقال «معا» بالطبع فى الشيئين إذا كانا يرجعان بالتكافؤ فى لزوم الوجود ولم يكن أحدهما سبباً أصلا لوجود الآخر. مثال ذلك فى الضعف والنصف، فإن هذين يرجعان بالتكافؤ، وذلك أن الضعف إن كان موجودا فالنصف موجود، والنصف إذا كان موجودا فالضعف موجود. وليس ولا واحد منهما سبباً لوجود الآخر.
version
13 2 ara3
13
2
ara3
ara3
2
ب. ويقال معا بالطبع فى الشيين اذا كانا يرجعان بالتكافو فى لزوم الوجود ولم يكن احدهما سببا اصلا لوجود الاخر؛ مثال ذلك: فى الضعف والنصف فان هذين يرجعان بالتكافو (وذلك ان الضعف اذا كان موجودا فالنصف موجود، والنصف اذا كان موجودا، فالضعف موجود) وليس ولا احد منهما سببا لوجود الاخر.
ara1
ara3
13
3
13 3
version
13 3 ara1
13
3
ara1
ara1
3
والتى هى من جنس واحد قسيمة بعضها لبعض يقال إنها «معا» بالطبع. و«القسيمة بعضها لبعض» يقال إنها التى بتقسيم واحد، مثال ذلك: الطائر قسيم المشاء والسابح — فإن هذه قسيمة بعضها لبعض من جنس واحد، وذلك أن الحى ينقسم إلى هذه، أعنى إلى الطائر والماشى والسابح. وليس واحد من هذه أصلاً متقدماً ولا متأخراً، لكن أمثال هذه مظنون بها «معا» بالطبع. وقد يمكن أن يقسم كل واحد من هذه أيضاً إلى أنواع، مثال ذلك الحيوان المشاء والطائر والسابح — فتكون تلك أيضا «معا» بالطبع، أعنى التى هى من جنس واحد بتقسيم واحد.
version
13 3 ara3
13
3
ara3
ara3
3
ج. والتى هى من جنس واحد قسيمة بعضها لبعض، يقال انها معا بالطبع والقسيمة بعضها لبعض يقال انها التى بتقسيم واحد. مثال ذلك: الطاير قسيم المشا والسابح. فان هذه قسيمة بعضها لبعض من جنس واحد؛ وذلك ان الحى ينقسم الى هذه اعنى الى الطاير والماشى والسابح، وليس واحد من هذه اصلا متقدما ولا متاخرا لكن امثال هذه مظنون بها معا بالطبع. وقد يمكن ان يقسم كل واحد من هذه ايضا الى انواع؛ مثال ذلك: الحيوان المشا والطاير والسابح؛ فتكون تلك ايضا معا بالطبع اعنى التى هى من جنس واحد بتقسيم واحد. فاما الاجناس فانها ابدا متقدمة وذلك انها لا ترجع التكافو بلزوم الوجود؛ مثال ذلك: ان السابح اذا كان موجودا فالحى موجود؛ واذا كان الحى موجودا، فليس واجبا ضرورة ان يكون السابح موجودا.
ara1
ara3
13
4
13 4
version
13 4 ara1
13
4
ara1
ara1
4
فأما الأجناس فإنها أبداً متقدمة، وذلك أنها لا ترجع بالتكافؤ بلزوم الوجود، مثال ذلك أن السابح إن كان موجودا فالحى موجود. واذا كان الحى موجوداً فليس واجباً ضرورة أن يكون السابح موجودا.
version
13 4 ara3
13
4
ara3
ara3
4
فالتى يقال انها معا بالطبع هى التى ترجع بالتكافو بلزوم الوجود، | وليس واحد من الشيين سببا اصلا لوجود الاخر. والتى هى من جنس واحد قسيمة بعضها لبعض؛ فاما التى تقال على اطلاق انها معا، فهى التى تكونها فى زمان واحد بعينه.
ara1
13
5
13 5
version
13 5 ara1
13
5
ara1
ara1
5
فالتى تقال إنها «معا» بالطبع هى التى ترجع بالتكافؤ بلزوم الوجود، وليس واحد من الشيئين سبباً أصلا لوجود الآخر؛ والتى هى جنس واحد قسيمة بعضها لبعض. فأما التى تقال على الإطلاق إنها معا فهى التى تكونها فى زمان واحد بعينه.
grc
fra
ara1
ara3
14
14
grc
fra
ara1
ara3
14
1
14 1
grc
fra
14
1
1
14 1 1
grc
14
1
1
1
14 1 1 1
version
14 1 1 1 grc
14
1
1
1
grc
grc
1
Κινήσεως δέ ἐστιν εἴδη ἕξ·
grc
14
1
1
2
14 1 1 2
version
14 1 1 2 grc
14
1
1
2
grc
grc
2
γένεσις, φθορά, αὔξησις, μείωσις, ἀλλοίωσις, κατὰ τόπον μεταβολή.
version
14 1 1 fra
14
1
1
fra
fra
1
On distingue six espèces de mouvement: naissance ou génération, destruction, accroissement, décroissement, modification, déplacement dans le lieu.
grc
fra
14
1
2
14 1 2
grc
14
1
2
1
14 1 2 1
version
14 1 2 1 grc
14
1
2
1
grc
grc
1
αἱ μὲν οὖν ἄλλαι κινήσεις φανερὸν ὅτι ἕτεραι ἀλλήλων εἰσίν·
grc
14
1
2
2
14 1 2 2
version
14 1 2 2 grc
14
1
2
2
grc
grc
2
οὐ γάρ ἐστιν ἡ γένεσις φθορὰ οὐδέ γε ἡ αὔξησις μείωσις οὐδὲ ἡ κατὰ τόπον μεταβολή†, ὡσαύτως δὲ καὶ αἱ ἄλλαι·
grc
14
1
2
3
14 1 2 3
version
14 1 2 3 grc
14
1
2
3
grc
grc
3
ἐπὶ δὲ τῆς ἀλλοιώσεως ἔχει τινὰ ἀπορίαν, μήποτε ἀναγκαῖον ᾖ τὸ ἀλλοιούμενον κατά τινα τῶν λοιπῶν κινήσεων ἀλλοιοῦσθαι.
version
14 1 2 fra
14
1
2
fra
fra
2
videmment tous ces mouvements diffèrent entre eux : la naissance n'est pas la destruction; l'accroissement n'est pas le décroissement, non plus que le déplacement, et ainsi du reste. Quant à la modification, on peut demander s'il n'est pas toujours nécessaire que ce qui est modifié le soit selon un des autres mouvements.
grc
fra
14
1
3
14 1 3
grc
14
1
3
1
14 1 3 1
version
14 1 3 1 grc
14
1
3
1
grc
grc
1
τοῦτο δὲ οὐκ ἀληθές ἐστιν·
grc
14
1
3
2
14 1 3 2
version
14 1 3 2 grc
14
1
3
2
grc
grc
2
σχεδὸν γὰρ κατὰ πάντα τὰ πάθη ἢ τὰ πλεῖστα ἀλλοιοῦσθαι συμβέβηκεν ἡμῖν οὐδεμιᾶς τῶν ἄλλων κινήσεων κοινωνοῦσιν·
grc
14
1
3
3
14 1 3 3
version
14 1 3 3 grc
14
1
3
3
grc
grc
3
οὔτε γὰρ αὔξεσθαι ἀναγκαῖον τὸ κατὰ πάθος κινούμενον οὔτε μειοῦσθαι, ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, ὥσθ’ ἑτέρα ἂν εἴη παρὰ τὰς ἄλλας κινήσεις ἡ ἀλλοίωσις·
grc
14
1
3
4
14 1 3 4
version
14 1 3 4 grc
14
1
3
4
grc
grc
4
εἰ γὰρ ἦν ἡ αὐτή, ἔδει τὸ ἀλλοιούμενον εὐθὺς καὶ αὔξεσθαι ἢ μειοῦσθαι ἤ τινα τῶν ἄλλων ἀκολουθεῖν κινήσεων·
grc
14
1
3
5
14 1 3 5
version
14 1 3 5 grc
14
1
3
5
grc
grc
5
ἀλλ’ οὐκ ἀνάγκη.
version
14 1 3 fra
14
1
3
fra
fra
3
Mais cette supposition n'est pas juste. Dans toutes nos sensations, ou du moins dans la plupart, il arrive que nous sommes modifiés sans qu'aucun autre mouvement ne vienne nous affecter. Il n'est pas nécessaire, en effet, que ce qui est mû par une sensation s'accroisse ou diminue, ni qu'il éprouve aucun des autres mouvements. Ainsi donc la modification est bien réellement un mouvement d'espèce différente de toutes les autres. Si elle n'était qu'un mouvement de même nature, il faudrait que sur-le-champ la chose modifiée s'accrût ou diminuât, ou éprouvât un des autres mouvements; or, il n'en est rien.
grc
fra
14
1
4
14 1 4
grc
14
1
4
1
14 1 4 1
version
14 1 4 1 grc
14
1
4
1
grc
grc
1
ὡσαύτως δὲ καὶ τὸ αὐξόμενον ἤ τινα ἄλλην κίνησιν κινούμενον ἀλλοιοῦσθαι·
grc
14
1
4
2
14 1 4 2
version
14 1 4 2 grc
14
1
4
2
grc
grc
2
ἀλλ’ ἔστι τινὰ αὐξανόμενα ἃ οὐκ ἀλλοιοῦται·
grc
14
1
4
3
14 1 4 3
version
14 1 4 3 grc
14
1
4
3
grc
grc
3
οἷον τὸ τετράγωνον γνώμονος περιτεθέντος ηὔξηται μέν, ἀλλοιότερον δὲ οὐδὲν γεγένηται·
grc
14
1
4
4
14 1 4 4
version
14 1 4 4 grc
14
1
4
4
grc
grc
4
ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων.
version
14 1 4 fra
14
1
4
fra
fra
4
Et de même, il faudrait que ce qui croît ou est affecté de tout autre mouvement fût aussi modifié; mais il est des choses qui croissent sans être modifiées : par exemple, un quadrilatère, si on lui applique le gnomon, devient il est vrai plus grand, mais il n'est pas autre chose qu'un quadrilatère. Ceci peut être dit de toutes les choses du même genre, etc.
grc
fra
14
1
5
14 1 5
version
14 1 5 grc
14
1
5
grc
grc
5
ὥσθ’ ἕτεραι ἂν εἴησαν αἱ κινήσεις ἀλλήλων.
version
14 1 5 fra
14
1
5
fra
fra
5
Ainsi, tous ces mouvements sont différents les uns des autres.
version
14 1 ara1
14
1
ara1
ara1
1
أنواع الحركة ستة: التكون، والفساد، والنمو، والنقص، والاستحالة، والتغير بالمكان.
version
14 1 ara3
14
1
ara3
ara3
1
انواع الحركة ستة: التكون، والفساد، والنمو، والنقص، والاستحالة، والتغير بالمكان.
grc
fra
ara1
ara3
14
2
14 2
grc
fra
14
2
1
14 2 1
grc
14
2
1
1
14 2 1 1
version
14 2 1 1 grc
14
2
1
1
grc
grc
1
Ἔστι δὲ ἁπλῶς μὲν κίνησις ἠρεμίᾳ ἐναντίον·
grc
14
2
1
2
14 2 1 2
version
14 2 1 2 grc
14
2
1
2
grc
grc
2
ταῖς δὲ καθ’ ἕκαστα, γενέσει μὲν φθορά, αὐξήσει δὲ μείωσις·
grc
14
2
1
3
14 2 1 3
version
14 2 1 3 grc
14
2
1
3
grc
grc
3
τῇ δὲ κατὰ τόπον μεταβολῇ ἡ κατὰ τόπον ἠρεμία μάλιστα ἔοικεν ἀντικεῖσθαι, καὶ εἰ ἄρα ἡ εἰς τὸν ἐναντίον τόπον μεταβολή, οἷον τῇ κάτωθεν ἡ ἄνω, τῇ ἄνωθεν ἡ κάτω.
version
14 2 1 fra
14
2
1
fra
fra
1
D'une manière absolue, le repos est contraire au mouvement; mais chaque mouvement spécial est contraire à un autre mouvement spécial : la destruction à la génération, le décroissement à l'accroissement; le repos dans le lieu au déplacement dans le leu. Le déplacement dans un lieu contraire, pourrait plus que les autres mouvements sembler une modification : par exemple, le déplacement en haut est opposé au déplacement en bas, et réciproquement.
grc
fra
14
2
2
14 2 2
grc
14
2
2
1
14 2 2 1
version
14 2 2 1 grc
14
2
2
1
grc
grc
1
τῇ δὲ λοιπῇ τῶν ἀποδοθεισῶν κινήσεων οὐ ῥᾴδιον ἀποδοῦναι τί ποτέ ἐστιν ἐναντίον, ἔοικε δὲ οὐδὲν εἶναι αὐτῇ ἐναντίον, εἰ μή τις καὶ ἐπὶ ταύτης τὴν κατὰ τὸ ποιὸν ἠρεμίαν ἀντιθείη <ἢ> τὴ<ν> εἰς τὸ ἐναντίον τοῦ ποιοῦ μεταβολή<ν>, καθάπερ καὶ ἐπὶ τῆς κατὰ τόπον μεταβολῆς τὴν κατὰ τόπον ἠρεμίαν ἢ τὴν εἰς τὸ ἐναντίον τόπον μεταβολήν, —ἔστι γὰρ ἡ ἀλλοίωσις μεταβολὴ κατὰ τὸ ποιόν·‍
grc
14
2
2
2
14 2 2 2
version
14 2 2 2 grc
14
2
2
2
grc
grc
2
— ὥστε ἀντίκειται τῇ <κατὰ τὸ ποιὸν κινήσει ἡ> κατὰ τὸ ποιὸν ἠρεμία <ἢ> ἡ εἰς τὸ ἐναντίον τοῦ ποιοῦ μεταβολή, οἷον τὸ λευκὸν γίγνεσθαι τῷ μέλαν γίγνεσθαι·
grc
14
2
2
3
14 2 2 3
version
14 2 2 3 grc
14
2
2
3
grc
grc
3
ἀλλοιοῦται γὰρ εἰς τὰ ἐναντία τοῦ ποιοῦ μεταβολῆς γιγνομένης.
version
14 2 2 fra
14
2
2
fra
fra
2
Mais pour la modification, le dernier des mouvements énoncés, il ne serait pas facile de dire ce qui est son contraire. Rien, en effet, ne paraît lui être contraire à moins qu'on ne lui oppose le repos avec telle qualité ou bien le changement de la qualité dans son contraire; de même qu'au déplacement dans le lieu, on oppose le repos dans le lieu, ou le changement dans le sens contraire. La modification, en effet, est aussi un changement de qualité : ainsi, le repos dans une qualité ou bien le changement dans le contraire de cette qualité sera opposé au mouvement dans la qualité; ainsi devenir blanc sera opposé à devenir noir; car alors, l'objet est modifié, parce que le qualitatif vient à changer en ses contraires.
version
14 2 ara1
14
2
ara1
ara1
2
فأما سائر هذه الحركات بعد الاستحالة فظاهر أنها مخالفة بعضها لبعض. وذلك أنه ليس التكون فسادا، ولا النمو نقصا، ولا التغير بالمكان، وكذلك سائرها. — فأما الاستحالة فقد يسبق إلى الظن فيها أنه يجب ضرورةً أن يكون ما يستحيل 〈إنما يتم〉 بحركة ما من سائر الحركات. وليس ذلك بحق: فإنا نكاد أن يكون فى جميع التأثيرات التى تحدث فينا، أو فى أكثرها، تلزمنا الاستحالة، وليس يشوبنا فى ذلك شىء من سائر الحركات، فإن المتحرك بالتأثير ليس يجب: لا أن ينمى ولا أن يلحقه نقص؛ وكذلك فى سائرها. فتكون الاستحالة غير سائر الحركات. فإنها لو كانت هى وسائر الحركات شيئاً واحداً لقد كان يجب أن يكون ما استحال فقد نما لا محالة، أو نقص، أو لزمه شىء من سائر الحركات. لكن ليس ذلك واجباً. وكذلك أيضا ما نما أو تحرك حركةً ما أخرى: كان يجب أن يستحيل. لكن كثيرا من الأشياء تنمى ولا تستحيل، ومثال ذلك أن المربع إذا أضيف إليه ما يضاف حتى يحدث العلم فقد تزايد، إلا أنه لم بحدث فيه حدث حاله عما كان عليه. وكذلك فى سائر ما يجرى هذا المجرى. — فيجب من ذلك أن تكون هذه الحركات مخالفةً بعضها لبعض.
version
14 2 ara3
14
2
ara3
ara3
2
فاما ساير هذه الحركات بعد الاستحالة، فظاهر انها مخالفة بعضها لبعض؛ وذلك انه ليس التكون فسادا، ولا النمو نقصا. ولا التغير بالمكان، وكذلك سايرها. فاما الاستحالة فقد يسبق الى الظن فيها انه يجب ضرورة ان يكون ما يستحيل بحركة ما من ساير الحركات، وليس ذلك بحق فانا يكاد ان يكون فى جميع التاثيرات التى تحدث فينا، او فى اكثرها، يلزمنا الاستحالة وليس يشوبنا فى ذلك شى من ساير الحركات. فان المتحرك بالتاثير، ليس يجب لا ان ينمى، ولا ان يلحقه نقص وكذلك فى سايرها فتكون الاستحالة غير ساير الحركات فانها لو كانت هى وساير الحركات شيا واحدا، لقد كان يجب ان يكون ما استحال فقد نمى لا محالة او نقص او لزمه شى من ساير الحركات؛ لكن ليس ذلك واجبا. وكذلك ايضا ما نمى او تحرك حركة ما اخرى، كان يجب ان يستحيل لكن كثيرا من الاشيا تنمى ولا تستحيل؛ مثال ذلك: ان المربع اذا اضيف اليه ما يضاف حتى يحدث العلم فقد تزايد، الا انه لم يحدث فيه حدث احاله عما كان عليه؛ وكذلك فى ساير ما يجرى هذا المجرى. فيجب من ذلك ان تكون هذه الحركات مخالف بعضها لبعض.
fra
14
ti
14 ti
version
14 ti fra
14
ti
fra
fra
ti
DU MOUVEMENT
ara1
ara3
14
head1
14 head1
version
14 head1 ara1
14
head1
ara1
ara1
head1
فى الحركة
version
14 head1 ara3
14
head1
ara3
ara3
head1
فى الحركة
ara1
ara3
14
3
14 3
version
14 3 ara1
14
3
ara1
ara1
3
والحركة على الإطلاق يضادها السكون. وأما الحركات الجزئية فتضادها الجزئيات. وأما التكون فيضاده الفساد، والنمو يضاده النقص، والتغير بالمكان يضاده السكون فى المكان. وقد يشبه أن يكون قد يقابل هذه الحركة خاصةً التغير إلى الموضع المضاد لذلك الموضع، مثال ذلك: التغير إلى فوق للتغير إلى أسفل، والتغير إلى أسفل للتغير إلى فوق. — فأما الحركة الباقية من الحركات التى وصفت فليس بسهل أن يعطى لها ضد، فقد يشبه أن لا يكون لهذه ضد، اللهم إلا أن يجعل جاعل فى هذه أيضا المقابل هو السكون فى الكيف أو التغير إلى ضد ذلك الكيف، كما جعل المقابل فى الحركة فى المكان السكون فى المكان أو التغير إلى الموضع المضاد. فإن الاستحالة تغير بالكيف. فيكون يقابل الحركة فى الكيف السكون فى الكيف أو التغير إلى ضد ذلك الكيف، مثل مصير الشىء أسود بعد أن كان أبيض، فإنه يستحيل إذا حدث له تغير إلى ضد ذلك الكيف.
version
14 3 ara3
14
3
ara3
ara3
3
والحركة على الاطلاق يضادها السكون. واما الحركات الجزوية، فتضادها الجزويات. اما التكون فيضاده | الفساد، والنمو يضاده النقص، والتغير بالمكان، يضاده السكون فى المكان. وقد يشبه ان يكون قد تقابل هذه الحركة خاصة التغير الى الموضع المضاد لذلك الموضع؛ مثال ذلك: التغير الى فوق للتغير الى اسفل، والتغير الى اسفل للتغير الى فوق. فاما الحركة الباقية من الحركات التى وصفت، فليس بسهل ان يعطى لها ضد؛ وقد يشبه ان لا يكون لهذه ضد. اللهم الا ان يجعل جاعل فى هذه ايضا المقابل هو السكون فى الكيف او التغير الى ضد ذلك الكيف، كما جعل المقابل فى الحركة فى المكان، السكون فى المكان؛ او التغير الى الموضع المضاد. فان الاستحالة تغير بالكيف؛ فيكون تقابل الحركة فى الكيف، السكون فى الكيف، او التغير الى ضد ذلك الكيف مثل مصير الشى اسود، بعد ان كان ابيض؛ فانه يستحيل اذا حدث له تغير الى ضد ذلك الكيف.
grc
fra
ara1
ara3
15
15
grc
fra
ara1
ara3
15
1
15 1
grc
fra
15
1
1
15 1 1
grc
15
1
1
1
15 1 1 1
version
15 1 1 1 grc
15
1
1
1
grc
grc
1
Τὸ ἔχειν κατὰ πλείονας τρόπους λέγεται·
grc
15
1
1
2
15 1 1 2
version
15 1 1 2 grc
15
1
1
2
grc
grc
2
ἢ γὰρ ὡς ἕξιν καὶ διάθεσιν ἢ ἄλλην τινὰ ποιότητα, —λεγόμεθα γὰρ ἐπιστήμην ἔχειν καὶ ἀρετήν·‍
grc
15
1
1
3
15 1 1 3
version
15 1 1 3 grc
15
1
1
3
grc
grc
3
— ἢ ὡς ποσόν, οἷον ὃ τυγχάνει τις ἔχων μέγεθος, —λέγεται γὰρ τρίπηχυ μέγεθος ἔχειν ἢ τετράπηχυ·‍
grc
15
1
1
4
15 1 1 4
version
15 1 1 4 grc
15
1
1
4
grc
grc
4
— ἢ ὡς τὰ περὶ τὸ σῶμα, οἷον ἱμάτιον ἢ χιτῶνα·
grc
15
1
1
5
15 1 1 5
version
15 1 1 5 grc
15
1
1
5
grc
grc
5
ἢ ὡς ἐν μορίῳ, οἷον ἐν χειρὶ δακτύλιον·
grc
15
1
1
6
15 1 1 6
version
15 1 1 6 grc
15
1
1
6
grc
grc
6
ἢ ὡς μέρος, οἷον χεῖρα ἢ πόδα·
grc
15
1
1
7
15 1 1 7
version
15 1 1 7 grc
15
1
1
7
grc
grc
7
ἢ ὡς ἐν ἀγγείῳ, οἷον ὁ μέδιμνος τοὺς πυροὺς ἢ τὸ κεράμιον τὸν οἶνον, —οἶνον γὰρ ἔχειν τὸ κεράμιον λέγεται, καὶ ὁ μέδιμνος πυρούς·
grc
15
1
1
8
15 1 1 8
version
15 1 1 8 grc
15
1
1
8
grc
grc
8
ταῦτ’ οὖν ἔχειν λέγεται ὡς ἐν ἀγγείῳ·‍
grc
15
1
1
9
15 1 1 9
version
15 1 1 9 grc
15
1
1
9
grc
grc
9
— ἢ ὡς κτῆμα·
grc
15
1
1
10
15 1 1 10
version
15 1 1 10 grc
15
1
1
10
grc
grc
10
ἔχειν γὰρ οἰκίαν καὶ ἀγρὸν λεγόμεθα.
version
15 1 1 fra
15
1
1
fra
fra
1
Avoir, s'emploie de plusieurs façons. D'abord comme manière d'être, disposition ou toute autre qualité : on dit, en effet, qu'un homme a de la science, de la vertu. En second lieu, comme quantité, par exemple, la taille que quelqu'un a ; car on dit qu'il a trois coudées, quatre coudées. Ou bien relativement à ce qui entoure le corps : on dit que quelqu'un a un manteau, un vêtement. Ou par rapport à ce qui est dans une partie du corps : comme on dit que quelqu'un a un anneau à la main. Ou même relativement à une partie du corps : on dit que quelqu'un a un pied, une main. Ou par rapport à ce qui est dans un vase, comme on dit que le médimne a du grain, la cruche du vin; car on dit fort bien que le médimne a du grain, que la cruche a du vin. Et toutes ces mesures sont dites avoir quelque chose en tant que vase. Ou enfin comme propriété; car on dit que quelqu'un a une maison, un champ.
grc
fra
15
1
2
15 1 2
grc
15
1
2
1
15 1 2 1
version
15 1 2 1 grc
15
1
2
1
grc
grc
1
λεγόμεθα δὲ καὶ γυναῖκα ἔχειν καὶ ἡ γυνὴ ἄνδρα·
grc
15
1
2
2
15 1 2 2
version
15 1 2 2 grc
15
1
2
2
grc
grc
2
ἔοικε δὲ ἀλλοτριώτατος ὁ νῦν ῥηθεὶς τρόπος τοῦ ἔχειν εἶναι·
grc
15
1
2
3
15 1 2 3
version
15 1 2 3 grc
15
1
2
3
grc
grc
3
οὐδὲν γὰρ ἄλλο τῷ ἔχειν γυναῖκα σημαίνομεν ἢ ὅτι συνοικεῖ.
version
15 1 2 fra
15
1
2
fra
fra
2
On dit encore d'un homme, qu'il a une femme, d'une femme qu'elle a un mari; mais ce mode de possession paraît le plus éloigné de tous; car ordinairement avoir une femme ne signifie pas autre chose que cohabiter avec elle.
grc
fra
15
1
3
15 1 3
version
15 1 3 grc
15
1
3
grc
grc
3
ἴσως δ’ ἂν καὶ ἄλλοι τινὲς φανείησαν τοῦ ἔχειν τρόποι, οἱ δὲ εἰωθότες λέγεσθαι σχεδὸν ἅπαντες κατηρίθμηνται.
version
15 1 3 fra
15
1
3
fra
fra
3
Il y a peut-être encore d'autres modes de possession; mais nous avons énuméré tous ceux à peu près qu'on emploie le plus habituellement.
version
15 1 ara1
15
1
ara1
ara1
1
أن «له» يقال على أنحاء شتى.
version
15 1 ara3
15
1
ara3
ara3
1
ا. ان له تقال على انحا شتى: وذلك انها تقال اما على طريق الملكة والحال او كيفية ما اخرى. فانه يقال فينا ان لنا معرفة ولنا فضيلة. ب. واما على طريق الكم؛ مثال ذلك: المقدار الذى يتفق ان يكون للانسان فانه يقال انه له مقدارا طوله ثلث اذرع، او اربع اذرع. ج. واما على طريق ما يشتمل على البدن، مثل الثوب او الطيلسان. د. واما فى جزو منه، مثل الخاتم فى الاصبع. ه. واما على طريق الجزو، مثال ذلك: اليد او الرجل. و. واما على طريق ما فى الانا، مثال ذلك: الحنطة فى المدى او الشرب فى الدن. فان اليونانيين يقولون ان الدن له شراب، بمعنىb فيه شراب؛ والمدى له حنطة، يعنى فيه حنطة. فهذان يقال فيهما له، على طريق ما فى الاناء. ز. واما على طريق الملك، فانه قد يقال ان لنا بيتا، ولنا ضيعة.
fra
15
ti
15 ti
version
15 ti fra
15
ti
fra
fra
ti
DE LA POSSESSION
ara1
ara3
15
head1
15 head1
version
15 head1 ara1
15
head1
ara1
ara1
head1
فى «له»
version
15 head1 ara3
15
head1
ara3
ara3
head1
فى له
ara1
ara3
15
2
15 2
version
15 2 ara1
15
2
ara1
ara1
2
وذلك أنها تقال إما على طريق الملكة والحال أو كيفية ما أخرى: فإنه يقال فينا إن «لنا» معرفة، و«لنا» فضيلة. — وإما على طريق الكم. مثال ذلك المقدار الذى يتفق أن يكون للإنسان، فإنه يقال إن «له» مقداراً طوله ثلاث أذرع أو أربع أذرع. — وإما على طريق ما يشتمل على البدن: مثل الثوب أو الطيلسان. — وإما فى جزء منه: مثل الخاتم فى الإصبع. — وإما على طريق الجزء: مثال ذلك اليد أو الرجل. — وإما على طريق ما فى الإناء: مثال ذلك الحنطة فى المدى أو الشراب فى الدن، فإن اليونانيين يقولون إن الدن «له» شراب، بمعنى «فيه» شراب، والمدى «له» حنطة يعنى «فيه» حنطة. — فهذا يقال فيهما «له» على طريق ما فى الإناء. — وأما على طريق الملك فإنه قد يقال إن «لنا» بيتا، و«لنا» ضيعة. وقد يقال فى الرجل أيضا إن له زوجة، ويقال فى المرأة إن لها زوجا. إلا أن هذه الجهة التى ذكرت فى هذه المواضع أبعد الجهات كلها من «له»، فإن قولنا «له» امرأة، لسنا ندل به على شىء أكثر من المقاربة.
version
15 2 ara3
15
2
ara3
ara3
2
| ح. وقد يقال فى الرجل ايضا ان له زوجة، ويقال فى المراة ان لها زوجا؛ الا ان هذه الجهة التى ذكرت فى هذا الموضع ابعد الجهات كلها من له. فان قولنا له امراة، لنا ندل به على شى اكثر من المقارنة. ولعله قد يظهر لقولنا له انحا ما اخر، فاما الانحا التى جرت المادة باستعمالها فى القول، فيكاد ان نكون قد اتينا على تعديدها.
ara1
ara3
15
3
15 3
version
15 3 ara1
15
3
ara1
ara1
3
ولعله قد يظهر لقولنا «له» أنحاء ما أخر. فأما الأنحاء التى جرت العادة باستعمالها فى القول فنكاد أن نكون قد أتينا على تعديدها.
version
15 3 ara3
15
3
ara3
ara3
3
تم كتاب ارسطوطاليس المسمى قاطيغوريا اى المقولات
ara1
ara3
15
4
15 4
version
15 4 ara1
15
4
ara1
ara1
4
[تم كتاب أرسطوطالس المسمى قاطيغوريا أى المقولات ... (وصححه) الحسن بن سوار من نسخة يحيى بن عدى التى بخطه، وهى التى قابل بها الدستور الذى بخط اسحق الناقل. قوبل به نسخة كتبت من خط عيسى بن اسحق بن زرعة، نسخها أيضا من نسخة يحيى بن عدى المنقولة من دستور الأصل الذى بخط اسحق بن حنين؛ فكان موافقاً. والحمد لله على إنعامه].
version
15 4 ara3
15
4
ara3
ara3
4
... وصححه الحسن بن سوار من نسخة يحى بن عدى التى بخطه وهى التى قابل بها الدستور الذى بخط اسحق الناقل.
ara3
15
5
15 5
version
15 5 ara3
15
5
ara3
ara3
5
قوبل به نسخة كتبت من خط عيسى بن اسحق بن ذرعة نسخها ايضا من نسخة يحى بن عدى المنقولة من دستور الاصل الذى بخط اسحق بن حنين فكان موافقا والحمد لله على انعامه.
fra
ti
ti
version
ti fra
ti
fra
fra
ti
CATÉGORIES
fra
sec_1
sec_1
version
sec_1 fra
sec_1
fra
fra
sec_1
PROTHÉORIE
fra
sec_2
sec_2
version
sec_2 fra
sec_2
fra
fra
sec_2
THÉORIE
fra
sec_3
sec_3
version
sec_3 fra
sec_3
fra
fra
sec_3
HYPOTHÉORIE
fra
ti_10
ti_10
version
ti_10 fra
ti_10
fra
fra
ti_10
DES OPPOSÉS